مقاله آشنایی با کنترل میکروبی حشرات (قسمت پنجم)

تعداد زیادی (بیش از 500 نوع) از قارچ‌های بیماری‌زا وجود دارند که در حشرات ایجاد بیماری می‌کنند و جز عوامل موفق در کنترل آفات محسوب می‌شوند. اما با توجه به این‌که آلودگی قارچی از راه جلد بدن صورت می‌گیرد لذا عوامل مزبور به شدت تحت تاثیر شراییط محیط به خصوص رطوبت قرار دارند. بنابراین مشکل اصلی در رابطه با قارچ‌های بیماری‌زا این است که در مراحل اولیه آلودگی به رطوبت نسبی بسیار بالایی جهت رشد و تکثیر نیاز دارند و این مشکل در واقع یک محدود کننده است زیرا محیط تحت کنترل انسان نیست. از طرف دیگر اسپورهایی که آلودگی اولیه را ایجاد می‌کنند، به اشعه ماورابنفش و نیز خشکی بسیار حساس هستند که این امر باعث ایجاد محدودیت‌هایی در رابطه با انبار کردن، محلول‌پاشی اسپورها روی گیاهان و دوام آنها در مزرعه می‌شود. اما علی‌رغم تمام محدودیت‌های فوق، به‌کارگیری قارچ‌های بیماری‌زا علیه آفات کم و بیش انجام می‌شود و بیشترین مورد استفاده در کشور روسیه می‌باشد. به هر حال این گونه به نظر می‌رسد که در آینده استفاده از قارچ‌های بیماری‌زا افزایش خواهد یافت.

 

دلایل افزایش روزافزون استفاده از قارچ‌های بیماریزای حشرات

الف ـ به آسانی در محیط‌های کشت مصنوعی مانند PDA  (شکل 1) و آگار رشد می‌کند.

قارچ‌ها به آسانی در محیط کشت Potato dextrose agar (PDA) قابل رشد هستند.

شکل 1_ قارچ‌ها به آسانی در محیط کشت Potato dextrose agar (PDA) قابل رشد هستند.

ب ـ با توجه به اینکه دمای مناسب جهت رشد آنها 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد می‌باشد و در دماهای بالا (حدود 37 درجه سانتی‌گراد) رشد و فعالیت آنها متوقف می‌شود، لذا برای انسان و سایر پستانداران خطری جدی محسوب نمی‌گردد.

ج ـ در شرایط نامساعد محیطی ایجاد اسپورهای مقاوم می‌کنند که به این ترتیب بقای آنها تا بهبودی شرایط محیطی حفظ می‌شود.

کنترل میکروبی آفات به وسیله قارچ‌های بیماریزا دارای مزایا و معایبی می‌باشد، اگرچه با توضیحات فوق تعدادی از آنها مشخص شده‌اند، اما جهت درک دقیق‌تر موضوع، مزایا و معایب این عوامل به طور جداگانه در زیر ارائه می‌شوند. مزایای کنترل میکروبی آفات با استفاده از قارچ‌های بیماریزا عبارتند از:

الف ـ قارچ‌ها تقریبا تمام مراحل رشدی میزبان خود را مورد حمله قرار می‌دهند.

ب ـ تعداد میزبان‌های آنها بسیار متعدد می‌باشد و اگر بتوان بر مشکلات تهیه ماده Inoculum فائق آمد، قطعا به عنوان یکی از عوامل کنترل کننده کارآمد محسوب می‌شود.

ج ـ برای انسان، دام و دشمنان طبیعی آفات خطری ندارند.

د ـ باعث مرگ سریع میزبان خود می‌شوند.

ه ـ دارای قابلیت ترکیب شدن با حشره‌کش‌ها هستند.

مهم‌ترین معایب کنترل میکروبی آفات به وسیله قارچ‌های بیماریزا عبارتند از:

الف ـ در برابر اشعه ماورابنفش حساس می‌باشند.

ب ـ شکل‌گیری هم‌گیری قارچی تحت تاثیر عوامل محیطی قرار دارد، لذا پیش‌بینی موفقیت عمل امکان‌پذیر نمی‌باشد.

ج ـ در برابر مصرف قارچ‌کش‌ها حساسیت زیاد دارند.

مهم‌ترین گونه‌های شناخته شده از قارچ‌های بیماری‌زای حشرات عبارتند از: Beauveria bassiana، Entomophthora erupta، E. spherosperma، Verticillium lecani (شکل 2)،  Aschersonia aleyrodis و Metarrhizium anisopliae. همچنین ترکیبی با نام Mycoacar یا Mycar عرضه شده است که از قارچی به نام Hersutella thompsonii به دست می‌آید و روی کنه مرکبات و کنه تار عنکبوتی بسیار مؤثر است.

قارچ Verticillium lecani یکی از قارچ‌های بیماری‌زای آفات است.

شکل 2- قارچ Verticillium lecani یکی از قارچ‌های بیماری‌زای آفات است.

 

طالبی جهرمی،  خلیل (1391). سم‌شناسی آفت‌کش‌ها (چاپ چهارم). تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.