آشنایی با قارچ‌کش‌های ترکیبات فنل و نیتروفنل

ترکیبات فنل و نیتروفنل

1 ـ دی‌نیترو ارتو کروزول (C₇H₆N₂O₅)

دی‌نیترو ارتو کروزول با نام‌های تجاری Sinox و Elgetox در ابتدا به عنوان حشره‌کش مصرف می‌شد و با توجه به سمیت زیاد آن، در زمستان برای مبارزه با لکه سیاه سیب (شکل 1) به عنوان سم ریشه‌کن کننده مصرف می‌شود. این قارچ‌کش علاوه بر موارد فوق، تخم‌های زمستانه حشرات را نیز از بین می‌برد و البته خاصیت علف‌کشی نیز دارد.

شکل 1 ـ از قارچ‌کش دی‌نیترو ارتو کروزول در زمستان برای مبارزه با بیماری لکه سیاه سیب استفاده می‌شود.

2 ـ دینوکاپ (C₁₈H₂₄N₂O₆)

دینوکاپ با نام‌های تجاری Karathane، Mildex، Corotothane ماده‌ای زرد رنگ است که در سال 1957 سنتز شد. به دو صورت پودر وتابل و امولسیون فرموله می‌شود و دارای 25% ماده خالص و 75% مواد همراه می‌باشد. قارچ‌کش مطلوبی برای کنترل سفیدک‌ها بوده بخصوص گیاهانی که به گوگرد حساس هستند، با این سم به طور موفقیت‌آمیزی کنترل می‌شوند.

دینوکاپ قارچ‌کشی تماسی است با خاصیت کنه‌کشی که برای کنترل سفیدک‌های پودری درختان میوه (شکل 2) و سایر گیاهان به کار می‌رود. در صورت استفاده اختصاصی از این قارچ‌کش جهت مبارزه علیه بیماری لکه سیاه سیب، زمینه طغیان سفیدک‌ها در نقاط مرطوب فراهم می‌شود. اما در صورتی که در شرایط مناسب و مطلوب از این قارچ‎کش علیخ سفیدک سیب استفاده شود، از ایجاد آودگی ثانویه بیماری لکه سیاه سیب به صورت محافظت کننده جلوگیری می‌شود. این قارچ‌کش دارای خاصیت کنه‌کشی نیز می‌باشد که روی کنه قرمز اروپایی درختان میوه و کنه تارعنکبوتی مؤثر است، بنابراین به صورت دو منظوره از آن می‌توان استفاده نمود که در این شرایط مصرف کنه‌کش‌ها تا حدودی منتفی می‌شود. برخی محققین معتقدند که خاصیت گیاهسوزی دینوکاپ مربوط به دی‌نیتروفنل و خاصیت قارچ‌کشی آن مربوط به اسید کروتونیک روی سفیدک‌های حقیقی سیب و جو می‌باشد که اسید کروتونیک هیچ‌گونه تاثیری روی دو سفیدک مزبور ندارد و در حقیقت  ساختار کلی این ترکیب استرفنل است که اثرات قارچ‎کشی را اعمال می‌کند.

شکل 2ـ قارچ‌کش دینوکاپ برای کنترل بیماری سفیدک پودری درختان میوه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سمیت این قارچ‌کش روی جانوران خون‌گرم بسیار پایین می‌باشد و بر اساس آزمایشات انجام شده، امولسیون 25% آن هیچ اثر بدی روی خرگوش‌ها ندارد. در صورت استفاده از این سم به صورت گردپاشی، می‌توان 2 تا 4 کیلوگرم دینوکاپ 25% را با 96 تا 98 کیلوگرم خاکستر، پودر تالک یا خاک نرم مخلوط نمود و به این طریق آن را مورد استفاده قرار داد. اما در شرایط محلول‌پاشی، پودر وتابل 25% به میزان 30 تا 150 گرم در 100 لیتر آب حل می‌شود و به کار می‌رود. قابلیت ترکیب شدن آن با سایر سموم بسیار مطلوب است.