هر ساله تعداد بسیار زیادی از حشرات به محصولات کشاورزی آسیب وارد می‌کنند. مقابله با برخی از آنها دشوار است و اما برخی از آنها به آسانی قابل کنترل هستند. برای جلوگیری از خسارت کمی و کیفی حشرات به محصولات کشاورزی می‌بایست به هر نحوی با آنها مقابله کرد، یعنی یا با رعایت بهداشت زراعی تناوب و .... از ورود آنها به مزرعه یا باغات جلوگیری کرد یا این‌که پس از ورود آنها، با توجه به میزان خسارتی که به محصول مورد نظر وارد می‌کنند، از روش‌های مختلفی برای مقابله با آنها استفاده کرد تا جمعیت این حشرات را به کمتر از حد خسارت‌زا برسانیم. با توجه به این‌که امروزه مسئله سلامت محیط زیست، چون ارتباط مستقیمی با سلامت انسان دارد حائز اهمیت است، بنابراین بهتر است که از روش‌های مطمئن و سالم‌تری برای کنترل آنها استفاده گردد. یکی از این روش‌ها که نسبت به سموم شیمیایی کمتر سلامت محیط زیست و انسان را به خطر می‌اندازد، کنترل حشرات به وسیله عوامل میکروبی بیماری‌زاست.
نحوه ابتلای حشرات به بیماری‌های قارچی و نیز پیشرفت بیماری
هنگامی که اسپور یک قارچ روی جلد بدن حشره‌ای قرار می‌گیرد، در شرایط رطوبتی مناسب شروع به رشد می‌کند تا بتواند هیف رویشی را تولید نماید. هیف رویشی به لایه‌های اپی‌کوتیکول و پروکوتیکول جلد حشره نفوذ نموده و به تدریج هیف‌های بیشتری را تولید می‌نماید. رطوبت نسبی بالا فقط در مراحل اولیه آلودگی مورد نیاز است و اگر در این مرحله حشره میزبان پوست‌اندازی نماید، آلودگی می‌تواند از بین برود. در غیر این‌صورت قارچ به رشد و نمو خود ادامه می‌دهد و لایه‌های اپیدرم و هیپودرم جلد را مورد حمله قرار می‌دهد و در نهایت با پیشرفت بیماری حشره از پای در می‌آید زیرا پوشش بدن آن تخریب شده و بدن آن نیز مملو از هیف‌های قارچ می‌باشد.
تک‌سلولی‌های بیماری‌زا (Protozoa)
بعضی از تک‌سلولی‌ها باعث ایجاد بیماری و مرگ در حشرات می‌شوند که این عمل به طور مستقیم یا از طریق کاهش قدرت باروری حشرات انجام می‌شود. موفقیت در کاربرد تک‌سلولی‌های بیماری‌زا در حشرات چندان چشمگیر نبوده است. زیرا اغلب تک‌سلولی‌ها اثر سریع و قطعی روی آفات ندارند بلکه به تدریج موجب مرگ میزبان می‌شوند. همچنین این گروه از عوامل بیماری‌زا موجب طولانی‌تر شدن دوره لاروی حشرات می‌شوند که نتیجه این امر این است که آفات مدت زمان بیشتری در معرض حمله شکارچی‌ها و پارازیتوئیدها قرار می‌گیرند. اکثر تک‌سلولی‌هایی که در حشرات باعث بیماری می‌شوند، از رده آمیب‌ها (شکل 1) و تاژکداران هستند. تعداد کمی از تک‌سلولی‌های بیماری‌زا در حشرات در محیط‌های کشت مصنوعی پرورش داده شده‌اند، اما اغلب آنها باید در محیط‌های زنده (داخل بدن حشرات) تکثیر یابند.
شکل 1ـ اکثر تک‌سلولی‌هایی که درحشرا ایجاد بیماری می‌کنند از رده آمیب‌ها و تاژکداران هستند.
مهم‌ترین و کارآمدترین تک‌سلولی‌های بیماری‌زا در حشرات، Nosema spp، از شاخه Cnidosporidia می‌باشند که علیه تعدادی از آفات مهم کشاورزی به کار می‌روند. گونه‌های مهم جنس Nosema عبارتند از: N. locustae علیه ملخ (Locusta migratoria)، N. lymantria علیه ابریشم‌باف ناجور (Lymantria dispar)، N. carpocapsae علیه کرم سیب (Carpocapsa pomonella)، N. melolonthae علیه کرم سفید ریشه (Melolontha melolontha). در میان عوامل مزبور، N. locustae با نام‌های تجاری Noloc، Attack و Trojan علاوه‌بر ایجادتلفات شدید روی ملخها، تا 30% باعث عقیمی نیز می‌شود و همچنین می‌تواند از طریق تخم به نتاج منتقل شودو تا 4 سال تداوم داشته باشدو جمعیت ملخ را کنترل نماید. در میان گونه‌های مختلف جنس Nosema فقط دو گونه N. apis و N. bombycis جز گونه‌های مضر محسوب می‌گردند زیرا باعث بیماری‌های Nosemose و Pebrin به ترتیب در زنبور عسل (Apis melifera) و کرم ابریشم (Bombyx mori) می‌شوند.
شکل 2ـ Apis melifera
طالبی جهرمی، خلیل (1391). سم‌شناسی آفت‌کش‌ها (چاپ چهارم). تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.