بستر بذر موقت یا سالیانه
در روش کاشت بر روی پشته‌های بلند و عریض که بستر بذر موقتی است، پشته‌ها هر ساله پس از برداشت محصول، تخریب شده و دوباره برای کاشت محصول بعدی احداث می‌شوند. در این سیستم خاكورزی، تعداد تردد ماشین‌های کشاورزی نسبت به حالت مرسوم کاهش پیدا می‌کند. این روش خاكورزی به نوعی کاهش خاكورزی است که در مجموع، سبب کاهش هزینه‌های تولید می‌شود.
شکل 1- تهیه بستر بذر
بستر بذر دائم
در روش کاشت بر روی پشته‌های بلند و عریض که بستر بذر به طور دائم استفاده می‌شود، پشته‌ها ثابت باقی‌مانده و نیازی نیست تا در هر کشت، بستر بذر تخریب و دوباره بازسازی شود. بنابراین همه‌ی محصولاتی که در یک دوره‌ی تناوب کشت می‌گردند، بر روی یک بستر ثابت کاشته می‌شوند. این روش به دلایل زیر دارای اهمیت است:
-
امكان استفاده از روش‌های حداقل خاكورزی و بی‌خاكورزی در این روش کاشت
-
کاهش تردد ماشین‌های کشاورزی در مزرعه
-
کنترل ترافیک و تراکم خاك در یک محدوده‌ی خاص از مزرعه
-
امكان کاشت سریع محصول در بعد از برداشت محصول اولیه
-
امكان کاشت سریع محصول در مزارعی با رطوبت خاك زیاد
-
کاهش هزینه‌ی عملیات خاكورزی
-
جلوگیری از تخریب خاك در اثر کاربرد زیاد ماشین‌های کشاورزی و تردد آن‌ها در مزرعه
-
مهار درصد زیادی از علف‌های هرز در زمان کاشت
-
کاهش فرسایش آبی و بادی
-
افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاك
شکل 2- تهیه بستر بذر دائم
در روش کاشت روی پشته‌های بلند و عریض، اولین آبیاری مزرعه (در زمان کاشت) به دو صورت زیر انجام می‌گردد که می‌تواند روی کیفیت عملیات خاكورزی کارساز باشد:
-
آبیاری قبل از کاشت (نم‌کاری)
-
آبیاری بعد از کاشت (خشکه‌کاری)
آبیاری در قبل از کاشت (نم‌کاری)
آبیاری در این روش از طریق جویچه‌های قرار گرفته در بین پشته‌های بلند و عریض، و از طریق نشتی انجام می‌گیرد. درصورتی که نخواهیم آبیاری را در قبل از کاشت انجام دهیم، نخست در صورت نیاز یک دفعه جویچه‌ها را ترمیم نموده تا سبب شكل‌دهی دوباره پشته‌ها و جویچه‌ها گردد و سپس آبیاری مزرعه انجام می‌شود. در این حالت علف‌های‌هرز سبز شده و پس از گذشت حدود 10-14 روز، به وسایله‌ی کولتیواتور یا خاكورز مرکب علف‌های هرز مزرعه را از بین برده و پس از آن کاشت محصول انجام می‌شود.
از مهمترین ویژگی‌های روش کاشت به صورت نم‌کاری، میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
-
مهار علف‌های هرز در زمان کاشت
-
کاهش کلوخه‌های ایجاد شده در بستر بذر
-
کاهش تلفات کود اوره در زمان کاشت به علت مرطوب بودن زمین و جذب بهتر آن
-
زودتر سبزشدن محصول و یکنواختی آن
-
کاهش نیروی کششی لازم برای خاكورزی و کاشت نسبت به خاكورزی در شرایط خشک
-
کاهش آسیب‌های وارده به ماشین‌های خاكورزی و کاشت
-
امكان به تاخیر انداختن پس‌آب تا حدود 30-40 روز پس از آبیاری اول (خاك آب)
آبیاری بعد از کاشت (خشکه‌کاری)
در روش خشكه‌کاری، نخست کلیه‌ی عملیات خاكورزی انجام گرفته و پس از کاشت، مزرعه آبیاری می‌گردد.
شکل 3- آبیاری بعد از کاشت (خشکه‌کاری)
مهمترین ویژگی‌های این روش به شرح زیر است:
-
خرد کردن بقایای گیاهی و کاشت بذر در بقایای گیاهی، راحت‌تر انجام می‌شود.
-
درصورتی که امكانات مورد نیاز برای کاشت محصول آماده نباشد میتوان کاشت محصول را با تاخیر (پس از آماده کردن بستر بذر) انجام داد.
-
عمق قرارگیری بذر کم و در حد نرمال است.
معایب استفاده از روش خشکه‌کاری
-
عدم مهار مناسب علف‌های هرز در زمان کاشت
-
افزایش نیروی کششی تراکتور برای تهیه‌ی بستر بذر
-
افزایش تردد ماشین‌های کشاورزی در سطح مزرعه
-
افزایش فرسایش و آسیب‌های وارده به تراکتور و ماشین‌های کشاورزی
-
افزایش کلوخه‌های ایجاد شده در بستر بذر
-
دیرتر سبز شدن محصول
-
افزایش تلفات کود اوره مصرفی در زمان کاشت
به طورمعمول برای کاشت در روش‌های خاكورزی مرسوم که با سوزاندن بقایای گیاهی همراه است، از شیار بازکن‌های کفشكی استفاده می‌گردد که کارآیی لازم در بقایای گیاهی را ندارند. بهتر است برای کاشت در بقایای گیاهی از شایار بازکن‌های دیسكی و به ویژه کنگره‌دار استفاده گردد. برای کاهش ابعاد بقایای گیاهی که سبب کارکرد بهتر دستگاه‌های کارنده و همچنین تجزیه‌ی بهتر آن‌ها در داخل خاك می‌شود، پیشنهاد می‌گردد که از دستگاه‌های ساقه‌خردکن و به ویژه دستگاه‌های ساقه‌خردکنی که روی کمباین نصب می‌شود، استفاده گردد تا همزمان با عملیات برداشت محصول، بقایای گیاهی را نیز خرد کرده و در سطح مزرعه توزیع نماید. پیشنهاد می‌شود برای مخلوط کردن بقایای گیاهی با خاك، بقایای گیاهی بی‌درنگ پس از برداشت محصول خرد و با خاك مخلوط گردد. زیرا در زمان برداشت، هنوز خاك دارای مقداری رطوبت است که می‌تواند به تجزیه شدن بقایای گیاهی و همچنین کلوخه‌ای نشدن بستر بذر کمک کند. درصورتی که حجم بقایای گیاهی زیاد باشد میتوان با استفاده از بیلر قسمتی از بقایای گیاهی (به ویژه بقایای خارج شده از پشت کمباین) را به خارك از مزرعه هدایت نمود. از دیگر مشكلات کشاورزان، زرد رنگ شدن محصولاتی است که در بقایای گیاهی کاشت می‌کنند. علت آن مصرف شدن نیتروژن به وسیله‌ی میكروارگانیزم‌های خاك برای تجزیه‌ی بقایای گیاهی است که سبب کم شدن نیتروژن خاك شده و گیاه برای رشد با کمبود نیتروژن مواجه شده و رنگ آن زرد می‌شود. برای حل این مشكل باید همزمان با مخلوط کردن بقایای گیاهی با خاك از کود نیتروژن نیز استفاده شود تا نسبت C/N ثابت و در حدود 10 به 1 باقی بماند.