آشنایی با بیماری‌های لوبیا (قسمت اول)

بیماري لکه قهوه‌اي لوبیا

این بیماري در بعضی از مناطق می‌تواند عامل مهمی در کاهش تولید لوبیا سبز باشد.

علائم بیماری

علائم بصورت لکه‌هاي کوچک آب سوخته می‌باشد که سپس به لکه‌هاي نکروز قهوه‌اي رنگ تبدیل می‌گردد. زخم‌ها منجر به تشکیل سوراخ در برگ و غلاف می‌گردد. غلاف‌ها ممکن است در محل تشکیل زخم خمیده و یا پیچیده شوند.

شکل 1- بیماري لکه قهوه‌اي لوبیا

عامل بیماری

باکتری Pseudomonas  syringae  pv.  Syringae و  Phaseolicola Pseudomonas  syringae  pv. باکتري گرم منفی و میله‌اي شکل می‌باشد. رشد باکتري روي محیط کشت شامل کلونی‌هاي سفید تا کرم رنگ است.

چرخه بیماری

این باکتري می‌تواند بصورت اپی‌فیت روي سطح لوبیا معمولی و لوبیا سبز بدون بروز بیماري رشد کند. پس از تشکیل جمعیت زیاد باکتري روي گیاه، بیماري ایجاد می‌گردد. علایم بیماري بعد از یک دوره بارندگی شدید بروز می‌کند. علف‌هاي هرز و بقایاي گیاهی عامل زمستان گذران و آلودگی در فصل بعد می‌باشند. در مناطق نیمه خشک شرایط جهت اسپورزایی و گسترش باکتري وجود ندارد لذا مهمترین راه توسعه از طریق بذر آلوده است.

کنترل و مدیریت بیماری

1. استفاده از بذر سالم و گواهی شده
2. جداسازي و تفکیک مزارع با بذر تایید شده از مزارعی که بذر تایید نشده کشت می‌کنند
3. شخم‌زدن سریع بقایاي گیاهی بلافاصله پس از پایان فصل رشد
4. تناوب 2 سال بدون لوبیا
5. ارقام مقاوم یا متحمل
6. ضدعفونی بذر با استرپتومایسین

بیماري‌هاي سوختگی (بلایت)باکتریایی لوبیا

دو بیماري بلایت عمومی و بلایت هاله‌اي مهم‌ترین بیماري‌هاي شایع لوبیا در دنیا می‌باشند. علایم اولیه این دو بیماري مشابه آنتراگنوز می‌باشد ولی پس از گسترش بیماري علایم کاملا متمایز می‌شود. هر دو بیماري بذرزاد بوده و در بقایاي گیاهی آلوده زمستان گذرانی می‌کند. از آسیا، کانادا، آمریکاي شمالی، آمریکاي جنوبی، جنوب آفریقا و اروپا و در ایران از استان مرکزي و مازندران گزارش شده است. در 1967 اپیدمی در ایالت میشیگان مشاهده شد. بطوری که میزان خسارت 10-20 درصد گزارش گردید. عامل بیماري می‌تواند از 3 تا 15 سال در بذر لوبیا باقی بماند.

شکل 2- بیماري‌هاي سوختگی (بلایت)باکتریایی لوبیا

بلایت عمومی

علائم بیماری

 تشکیل ناحیه غیرمنظم از بافت‌هاي قهوه‌اي خشک شده که با خطوط زرد لیمویی احاطه شده است. غلاف‌ها داراي لکه‌هاي حلقوي فرورفته‌اي می‌باشد که در نهایت خشک شده و حاشیه رنگ قهوه‌اي مایل به قرمز پیدا می‌کند. کشت یک بذر آلوده می‌تواند منجر به آلوده شدن یک مزرعه گردد.

عامل بیماری

Xanthomonas Phaseoli باکتري گرم منفی، میله‌اي شکل، هوازي و داراي یک تاژك قطبی است.

شکل 3- بلایت عمومی

چرخه بیماری

عامل بیماري می‌تواند هم در سطح و هم درون بذر بقا یابد. بقایاي گیاهان آلوده نیز می‌تواند عامل آلودگی باشد. باکتري بصورت اپیفیتیک روي گیاهان دیگر و علف‌هاي هرز مشاهده می‌گردد. انتقال این باکتري به دیگر مناطق از طریق انتقال بذرهاي آلوده صورت می‌پذیرد. اپیدمی بیماري در شرایط مرطوب و دماي بالا مشاهده می‌گردد. اگر بیماري قبل از پرشدن غلاف‌ها صورت پذیرد خسارت قابل توجهی وارد می‌سازد.

بلایت هاله‌ای لوبیا

علائم بیماری

علایم اولیه شامل لکه‌هاي آبسوخته در برگ‌هاي پایینی می‌باشد. هاله‌هاي زرد مایل به سبز با اندازه‌هاي متغیر در اطراف این لکه‌ها شکل می‌گیرد. در آلودگی‌هاي شدید بیماري در کل گیاه توسعه یافته و باعث زرد شدن و مرگ برگ‌ها می‌گردد. علایم روي غلاف بصورت رگه‌هاي آبسوخته دیده می‌شود که با خطوط باریک قرمز رنگ احاطه شده است. در شرایط مرطوب در محل زخم‌ها توده باکتریایی مشاهده می‌گردد. ممکن است بذور تشکیل نشده و یا چروکیده و بی‌ارزش باشد و یا اینکه علایمی نداشته باشد.

عامل بیماری

Pseudomonas phaseolicola باکتري گرم منفی، میله‌اي شکل است. حداکثر رشد باکتري در دماي 20-23 درجه سانتیگراد می‌باشد. کلونی‌هاي آن سفید تا کرم رنگ است. این باکتري از نظر بیماری‌زایی بسیار متنوع است.

شکل 4- بلایت هاله‌ای لوبیا

چرخه زندگی

بذرهاي آلوده مهمترین منشا آلودگی می‌باشند. باکتري می‌تواند بیش از 4 سال در بذر لوبیا زنده بماند. یک بذر آلوده در بین 16 هزار بذر سالم در شرایط آب و هوایی مناسب می‌تواند اپیدمی ایجاد کند. زمستان گذرانی در بقایاي آلوده نیز امکان پذیر است. راه‌هاي انتقال پاتوژن از طریق آبیاري بارانی، ادوات کشاورزي، انسان، باد، باران و حیوانات می‌باشد. بیماري با افزایش دما از 16 درجه به 26 درجه سانتیگراد توسعه می‌یابد و در بیش از 27 درجه سانتیگراد متوقف می‌گردد.

کنترل و مدیریت بیماری

1. کشت بذر گواهی شده
2. عدم کشت در مزارع لوبیاي کشت قبلی 2-3 سال
3. شخم‌زدن مزرعه پس از برداشت و دفن بقایاي گیاهی
4. پاشش پودر مس با دیدن اولین علایم بیماري