آنتراگنوز لوبیا
این بیماري یکی از مهمترین بیماري‌هاي لوبیا در اکثر مناطق دنیا به شمار می‌رود و کاهش محصول عمده‌اي را شامل می‌شود. در سال 1921 مشخص شد که این بیماري بذرزاد است و از آن به بعد بکارگیري بذرهاي عاري از بیماري تا حد زیادي خسارت بیماري را کاهش داد. انتشار بیماري در آسیا، ژاپن، آمریکاي مرکزي، آمریکاي جنوبی، هندوستان، استرالیا، زلاندنو و اروپا و در ایران از تنکابن، کلاردشت و بعضی مناطق دیگر جنوب دریاي خزر گزارش شده است.
این بیماري در مناطق مرطوب خیلی رایج است و در شمال کشور به مقدار زیاد دیده می‌شود. قارچ عامل این بیماري بذرزاد است و کافی است بذر آلوده در مناطق مرطوب کشت شود تا بیماري شیوع پیدا کرده و خسارت بزند. این بیماري با ایجاد عوارضی مانند جوانه‌زنی ضعیف و کاهش قدرت گیاهچه، تولید را کاهش می‌دهد. ایجاد زخم‌ها و نقاط تیره رنگ روي بذر بازاریابی محصول را کاهش می‌دهد. خسارت این بیماري روي لوبیا سبز زیاد و رایج است. البته ماش، لوبیا چشم بلبلی و باقلا نیز تحت تاثیر می‌باشد.
علائم بیماری
روي برگ‌هاي لپه‌اي و ساقه گیاهچه‌هاي حاصل از بذرهاي آلوده زخم‌هاي قهوه‌اي رنگ تا سیاه مشاهده می‌شود. لپه‌هاي آلوده دچار پیري زودرس شده و گیاهچه‌هاي حاصل کوتاه می‌مانند. آلودگی زیاد منجر به مرگ گیاهچه می‌گردد. در شرایط مرطوب توده‌هاي کوچک صورتی رنگ ناشی از تجمع اسپورها در زخم‌ها مشاهده می‌گردد. زخم‌هاي روي سطح زیرین برگ بصورت خطوط قرمز آجري رنگ تیره تا سیاه می‌باشد. علایم برگ معمولا در مزرعه مشهود نیست.
مهمترین علایم بیماري روي غلاف‌ها قابل مشاهده است. این علایم شامل شانکرهاي سیاه و فرورفته روي غلاف همراه با حلقه سیاه برجسته در اطراف شانکر می‌باشد. مرکز لکه داراي ترشحات عنابی رنگ است. شانکر روي بذر نیز دیده می‌شود. این قارچ به خصوص به غلاف می‌زند و تمام غلاف را می‌پوشاند و پوشش گلی رنگی، که اسپورهاي قارچ عامل بیماري هستند، روي آن دیده می‌شود.
شکل 1- بیماری آنتراگنوز لوبیا
عامل بیماری
Colletotrichum lindemuthianum با نام جنسی Glomerella cingulata این قارچ داراي آسروول است و داراي کنیدي‌هاي فراوانی که بوسیله پوشش ژلاتینی احاطه شده است.
چرخه زندگی
اولین راه زمستان گذرانی این قارچ درون بذرهاي آلوده است. بقاي قارچ روي بقایاي گیاهی آلوده بستگی به شرایط محیطی دارد. مطالعات انجام شده در کانادا نشان می‌دهد که عامل بیماري در دماي 4 درجه سانتیگراد تا 5 سال در غلاف و بذرهاي آلوده خشک شده زنده می‌ماند. در صورتی که بذرهاي آلوده در مزرعه و یا در مجاورت آن با رطوبت مدفون گردد بقاي قارچ کاهش می‌یابد.
دماي خنک تا معتدل و دوره‌هاي ممتد رطوبتی و یا بی‌آبی روي برگ‌ها و غلاف‌هاي جوان توسعه آنتراگنوز را تشدید می‌کند. رطوبت براي آلوده سازي گیاهان، گسترش و جوانه‌زنی اسپور قارچ ضروري است. اسپورهاي قارچ بوسیله قطرات آب انتقال یافته از گیاهان آلوده، باد، انسان و ماشین آلات به گیاهان سالم مزرعه منتقل می‌شود. اپیدمی در شرایط با بارندگی فراوان رخ می‌دهد.
کنترل و مدیریت بیماري
-
استفاده از بذر سالم و گواهی شده (بذرهاي حاصل از مناطق با بارندگی و رطوبت زیاد شانس احتمال آلودگی بیشتري از بیماري را دارند).
-
دستگاه‌هاي بوجاري و بسته‌بندي در مناطق آلوده به آنتراگنوز منبع مهم آلودگی به شمار می‌آیند. لذا لازم است که این دستگاه‌ها به خوبی تمیز شوند و محموله‌ها از یکدیگر مجزا باشند.
-
اجتناب از ترددهاي غیر ضروري در مزارع آلوده
-
شخم و دفن بقایاي گیاهی در پایان برداشت
-
تناوب 2 ساله به منظور اطمینان از عدم بقاي زمستانه
-
استفاده از ارقام مقاوم
-
تاکنون سموم شیمیایی مناسبی براي کنترل گزارش نشده است و یا در برابر آلودگی عمقی بذر مقاومت گزارش شده است.
لکه زاویه‌اي لوبیا
این بیماري در سال 1878 در ایتالیا دیده شد و هم اکنون در بسیاري از کشورهاي تحت کشت لوبیا گزارش شده است و بخصوص در کشورهاي گرمسیري مخرب می‌باشد. بیماري لکه زاویه‌اي از استرالیا، ژاپن، ایران، هندوستان و اروپا گزارش شده است.
علائم بیماری
لکه‌هاي بیماري روي برگ‌هاي اولیه ظاهر می‌گردد. اما معمولا بیماري تا اواخر دوره گلدهی و مرحله ابتدایی تولید غلاف شیوع پیدا نمی‌کند. لکه‌ها کوچک، زاویه‌دار و قهوه‌اي تیره هستند و غالبا تعداد آن‌ها خیلی زیاد است و برگ‌ها را به صورت شطرنجی در می‌آورد. لکه‌ها به هم متصل شده و در نتیجه قسمت زیادي از برگ نکروز و زرد می‌شود. روي غلاف نیز لکه‌هایی بوجود می‌آید.
عامل بیماری
عامل بیماري قارچ Isariopis griseola می‌باشد که Cercospora columnaris نیز نامیده می‌شود. این قارچ داراي کنیدیوفورهاي طویل، صلیبی شکل و قهوه‌اي تیره است که بصورت خوشه‌اي متراکم دیده می‌شود.
شکل 2- بیماری لکه زاویه‌اي لوبیا
چرخه بیماري
کنیدي‌هاي قارچ بوسیله باد، باران، حشرات، وسایل کشاورزي و لباس به سایر گیاهان انتقال می‌یابد. قارچ عامل بیماري به داخل پوشش بذر نفوذ کرده و بوسیله بذر آلوده به نقاط دوردست حمل می‌گردد. قارچ می‌تواند از فصلی به فصل دیگر یا حتی به مدت 19 ماه در بقایاي گیاهی آلوده در خاك زنده بماند. شیوع بیماري بوسیله سیستم کشت تحت تاثیر قرار می‌گیرد. هنگامی که لوبیا با ذرت در تناوب قرار می‌گیرد بیماري شدیدتر از زمانی است که لوبیا با سیب‌زمینی در تناوب قرار گیرد یا اینکه از سیستم تک کشتی استفاده شود.
کنترل و مدیریت بیماري
-
تناوب زراعی براي حداقل مدت 2 سال
-
کاشت بذر عاري از آلودگی
-
کاشت بذر عاري از علف‌هرز
-
دفن بقایاي گیاهی
-
ضدعفونی بذر با سموم زینب ، بنومیل ، تیوفانات متیل ، مانب ، مانکوزب و زیرام
-
استفاده از ارقام مقاوم
بیماري پوسیدگی ذغالی
این بیماري اولین بار در فرانسه و سپس از آمریکا، اروپا، آسیا، کانادا، و آمریکاي جنوبی گزارش گردید. این قارچ در استان فارس خیلی زیاد است و بیشتر مربوط به مناطق با بارندگی کم بوده و بنابراین درسال‌هاي خشک بیماري خیلی مهمی محسوب می‌شود. این قارچ به عنوان ساپروفیت روي ریشه‌هاي اکثر گیاهان و در همه جاي ایران دیده می‌شود. میزبان‌هاي زیادي دارد و در دماي 28-35 درجه سانتیگراد و تنش آبی بسیار فعال است.
شکل 3- بلایت ذغالی ساقه لوبیا
علائم بیماری
مرگ گیاهچه، کاهش تعداد گیاهان، وجود شانکر سیاه فرورفته در نزدیک کوتیلدون‌ها، آلوده و سیاه شدن قسمت‌هایی ازساقه که در درون آن اسکلروت‌هاي ریز سیاه رنگ به تعداد زیاد یافت می‌شوند و سبب سیاه شدن و پوك شدن ساقه می‌گردد. لکه در برگ نیز بوجود آمده و باعث از بین رفتن برگ می‌شود.
عامل بیماري
Macrophomina phaseolina قارچ عامل بیماري است که تولید تعداد زیادي سختینه با شکل نامنظم و اندازه‌هاي متفاوت می‌کند که بعضی با چشم غیر مسلح و برخی با ذره‌بین دیده می‌شوند.
چرخه بیماري
این قارچ از راه زخم‌ها و یا در اثر کمبود موادغذایی و ضعیف شدن گیاه وارد گیاه می‌شود. عامل انتقال بیماري از فصلی به فصل دیگر از طریق بذر آلوده، علف‌هاي هرز، بقایاي گیاهی می‌باشد. بیماري بعد از یک هواي گرم با رطوبت متوسط شدیدتر است. در دماي 10 درجه سانتیگراد یا پایین‌تر و بالاتر از 40 درجه سانتیگراد تقریبا هیچ رشد و تولید سختینه رخ نمی‌دهد.
کنترل و مدیریت بیماري
-
استفاده از بذر سالم
-
تناوب با مارچوبه، کلم و پیاز، کرفس و غلات دانه‌ریز
-
تغذیه مناسب لوبیا با کودهاي ازته، فسفره و پتاسه
-
زهکشی خوب و آبیاري مناسب
-
ضدعفونی بذر با تیرام، کاپتان