مقاله آشنایی با آفت‎کش‌های نسل سوم (قسمت دوم)

هورمون‌ها در مراحل مختلف رشد و نمو حشرات بسیار حائز اهمیت هستند. به عنوان مثال در دوران دگردیسی و تعویض جلد حشرات، هورمون‌های مغزی، هورمون اکدایسون و هورمون جوانی نقش بسیار مهمی دارند. تجربیات بشر نشان داده است که کاربرد این هورمون‌ها در مراحل مختلف زندگی یک آفت می‌تواند به او کمک کند تا ادامه حیات آفت را مختل نماید. به همین دلیل اقدام به سنتز مصنوعی این گونه هورمون‌ها کرده است. چندین ترکیب هورمونی در مورد تغییر جلد در حشرات شناخته شده است و چندین اکدایسون تاکنون فرموله شده است.

 

1 ـ هورمون‌های مختل کننده رشد و نمو حشرات

در سال‌های اخیر محققین دریافتند که هورمون جوانی قابل سنتز کردن است و ترکیباتی مشابه هورمون جوانی (Juvenile Horitionie Mimic) مانند  Farnesol Sesquiterpxtiles , عرضه شد. هورمون جوانی حشرات که در غلظت‌های بسیار پایین مؤثر است، به وسیله اجسام آلاتا (Corpora Allata) واقع در مغز ترشح می‌شود و وظیفه اصلی آن کنترل فرایندهای زادآوری، پوست‌اندازی (شکل 1) و دگردیسی است.

نمونه‌ای از نحوه پوست‌اندازی در ملخ

شکل 1ـ نمونه‌ای از نحوه پوست‌اندازی در ملخ

 با توجه به اثر تعیین کننده هورمون جوانی در مکانیسم طبیعی رشد، دگردیسی و تولیدمثل حشرات، بدیهی است که تغییر در مقدار این هورمون اختلالات گوناگونی در فیزیولوژی و رفتار حشرات ایجاد می‌کند که در نهایت موجب مرگ آنها می‌شود. هورمون جوانی در مراحل پورگی از مسن شدن حشره جلوگیری می‌کند و به همین دلیل در سنین اولیه لاروی مقدار آن زیاد است و هر چه به مرحله شفیرگی نزدیک‌تر شود، مقدار آن کمتر می‌شود. بنابراین در دفع آفات محلول‌پاشی شبه هورمون‌های جوانی باید در مرحله لاروی انجام گیرد که در این شرایط از تبدیل پوره یا لارو به مرحله بلوغ ممانعت می‌کند.

در دفع آفات محلول‌پاشی شبه هورمون‌های جوانی باید در مرحله لاروی انجام گیرد.

شکل 2ـ  در دفع آفات محلول‌پاشی شبه هورمون‌های جوانی باید در مرحله لاروی انجام گیرد.

شبه هورمون‌های جوانی همچنین ممکن است باعث ناقص‌الخلقگی شوند یا ادامه حیات حشره را مختل نمایند. بعضی از شبه هورمون‌های جوانی روی تخمدان‌ها مؤثر هستند و لذا اگر در موقع نامناسبی مانند پائیز روی حشره پاشیده شوند، موجب تحریک تخم‌گذاری می‌شوند و حشره به جای اینکه به دیاپوز برود به تخم‌گذاری می‌پردازد و به این ترتیب هم حشره ماده و هم تخم‌های گذاشته شده در اثر عوامل نامساعد طبیعی از بین می‌روند، مزایای شبه هورمون‌های جوانی عبارتند از:

 الف- اختصاصی هستند لذا خطری انسان و سایر موجودات را تهدید نمی‌کند.

 ب- مقاومت آفات در برابر آنها به وجود نمی‌آید.

ج- خطر آلودگی محیط زیست وجود ندارد. مهم‌ترین اشکال شبه هورمون‌های جوانی این است که فقط در مرحله لاروی مؤثر هستند لذا روی آفاتی که در مرحله لاروی و بخصوص در مراحل اولیه لاروی خسارت می‌زند و فقط یک سن لاروی نیز دارند، کاربردی ندارند.

 

موسوی نیک،  سید محسن(1394). فیزیولوژی بذر و جنبه‌های کاربردی آن در کشاورزی (چاپ اول). مشهد: انتشارات دانشگاهی مشهد.