مقاله آشنایی با بیماری‌های ماش

ماش گیاهی بومی هندوستان است اما در نقاط دیگر جهان مانند ایران نیز کشت می‌شود. علف‌های هرز، آفات و بیماری‌های مختلف سبب کاهش عملکرد این گیاه می‌شوند. ماش توسط عوامل بیماري‌زاي بذرزاد مختلفی مورد حمله قرار می‌گیرد. مهمترین آن‌ها ویروس کرینکل برگ، لکه برگی سرکوسپورایی، آنتراگنوز، بلایت، پوسیدگی خشک ریشه و پوسیدگی طوقه می‌باشد.

 

ویروس کرینکل برگ

ویروس کرینکل برگ (LCV) روي گونه ماش و ماش سیاه تاثیر دارد و در کشت‌هاي بهاره بسیار جدي است. این ویروس اولین بار در 1968 از ایالت‌هاي شمال غربی هند گزارش شد و از هند تا تایوان و پاکستان نیز گسترش دارد. عملکرد گیاهان آلوده بسته به مرحله رشدي 98-2 درصد کاهش می‌یابد. بیشترین میزان خسارت 10 روز پس از کشت می‌باشد.

 

ویروس کرینکل برگ ماش

شکل 1- ویروس کرینکل برگ ماش

علائم بیماري

بزرگ شدن پهنک برگ به شکل نواري و چروك از مشخصه مهم بیماري است. دمبرگ برگچه‌هاي میانی بسیار کوتاه می‌شود و گوشوارك‌ها در پایین سه برگچه‌اي‌هاي آلوده ضخیم‌تر و پهن‌تر از حالت معمول میباشد. گل آذین تعداد زیادي از غنچه‌ها میله‌اي می‌شود. کاسبرگ‌ها ضخیم شده و غلاف را می‌پوشاند. غلاف آلوده بذر کمی تولید کرده و ظاهر بدون پرز دارند.

عامل بیماري

Leaf crinkle virus یک ویروس است که توسط پیوندزدن، شته، سوسک، ملخ و مگس سفید منتقل می‌شود.

چرخه بیماري

بیماري در مزرعه از طریق بذر یا ساییدن برگ‌هاي آلوده با برگ‌هاي سالم توسعه می‌یابد. این نوع ویروس پایدار نیست و ناقل آن قابلیت آلوده سازي را طی 10 تا 30 دقیقه از دست می‌دهد.

کنترل و مدیریت بیماري

1-تیمار گرمایی روي بذرها 60 تا 70 درجه سانتی‌گراد به مدت 10 تا 30 دقیقه

2-استفاده از ارقام مقاوم راه حل مناسبی است ولی در اختیار نمی‌باشد.

لکه برگی سرکوسپورایی

این بیماري در چندین کشور گسترش یافته است و خسارت متناوبی را در شرایط خاص ایجاد می‌کند.

علائم بیماري

روي سطح فوقانی برگ لکه‌هاي قهوه‌اي روشن، کوچک و نامنظم با مرکز خاکستري و حاشیه قرمز رنگ ایجاد می‌گردد. لکه‌ها سطح برگ را پوشانده و منجر به مرگ برگ می‌شود. لکه‌هاي بنفش تیره و فرورفته روي غلاف تشکیل می‌شود و در نهایت سیاه می‌شود. غلاف‌هاي آلوده بذرهاي کوچک و چروکیده تولید می‌کند.

عامل بیماري

Cercospora lussioniensis، C.alolichi، C.cruenta، C.kukuchii، C. canescens

 

بیماری لکه برگی سرکوسپورایی

شکل 2- بیماری لکه برگی سرکوسپورایی

چرخه بیماري

عامل بیماري درون بذر و بقایاي گیاهی آلوده به خوبی بقا می‌یابد. طیف میزبانی وسیع در بقاي این عامل بیماري موثر است. اسپورزایی وگسترش بیماري در شرایط مرطوب صورت می‌گیرد. کنیدي‌ها توسط باد و باران گسترش می‌یابند.

اپیدمی در اواخر فصل و در حین بارندگی ظاهر می‌شود. بارندگی متناوب نسبت به بارندگی ممتد مناسب‌تر است.

کنترل و مدیریت بیماري

1-استفاده از بذر سالم

2-کشت تاخیري

3-افزایش فاصله بین ردیف‌هاي کشت

 4-مالچ پاشی در سطح مزرعه

5-ضدعفونی بذر با کاپتان یا باویستین

 6-محلول پاشی با باویستین، کاپتان، دیتیان به فواصل 15 روز

لکه برگی باکتریایی

این بیماري در بیشتر مناطق تحت کشت وجود دارد. مقدار محصول را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.

علائم بیماري

لکه‌هاي حلقوي یا غیرمنظم قهوه‌اي و تا حدي برجسته روي برگ‌ها تشکیل می‌گردد. لکه‌ها به صورت جوش‌هایی باعث چوب پنبه‌اي شدن و خشک شدن بافت می‌گردد. زخم روي دمبرگ‌ها قهوه‌اي بوده و روي ساقه و غلاف نیز تشکیل می‌گردد.

عامل بیماري

Xanthomonas campestris باکتري گرم منفی، داراي کلونی‌هاي زردرنگ می‌باشد.

چرخه بیماري

عامل بیماري بذرزاد است و بوسیله باد، باران و آب آبیاري گسترش می‌یابد. انتقال به وسیله بذر آلوده و گسترش ثانویه بوسیله رطوبت نسبی بالا و دماي 32-24 درجه سانتی‌گراد تسهیل می‌گردد.

 

کنترل و مدیریت بیماري

1-استفاده از بذر سالم

2-استفاده از ارقام مقاوم

3-ضدعفونی بذر با کاپتان، اگریمایسین و باویستین

 

لکه برگی باکتریایی

شکل 3-  لکه برگی باکتریایی

 

زارع، لیلا. (1388). بيماري‌هاي مهم بذرزاد حبوبات. تهران: موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال