آشنایی با کنترل زیستی نماتدهای انگل گیاهی به وسیله قارچ‌ها (قسمت اول)

همستیزهای نماتدها

قارچ‌ها

انگل‌های داخلی نماتدهای کرمی شکل

قارچ‌های انگل داخلی گسترش طبیعی وسیعی داشته و آلودگی نماتدها توسط این دسته از قارچ‌ها گاهی مشاهده شده و چنانچه نماتدها از خاک استخراج شده و در زیر میکروسکوپ آزمایش گردند به سادگی شناخته می‌شوند. بسته به گونه‌های مبتلا، کالبد میزبان آلوده ممکن است مملو از هیف‌های جذب‌کننده، اندام‌های هیفی بزرگ، زئوسپورانژها، اسپورهای ماندنی بوده و یا کنیدی برهای کوتاه با کنیدی‌های روی آن از بدن نماتدها آلوده بیرون بزنند. قارچ‌های انگل داخلی غالبا انگل اجباری‌اند و تمام آنها مرحله پوده‌زی محدودی دارند. این قارچ‌ها غالبا ریسه‌هایی در خاک تولید کرده و چرخه‌های زندگی خود را درون بدن نماتد کامل می‌کنند. انگل‌های داخلی نماتدها تنوع زیادی نشان می‌دهند ولی به طور عموم بر اساس مکانیسم آلودگی و موقعیت طبقه‌بندی به سه دسته تقسیم می‌شوند.

انگل‌های خارجی دارای زئوسپورهای سیست شده

این گروه از انگل‌های داخلی متعلق به رده‌های کیتریدیومیست و اوومایست بوده که زادمایه‌های آلوده کننده آنها زئوسپورهای تاژکدار هستند. عقیده بر این است که زئوسپورهای متحرک میزبان جدید را از طریق تعقیب شیب غلظت مواد شیمیایی حاصله از تراوشات منافذ بدن نماتد می‌یابند. به محض رسیدن به نماتد، زئوسپورها عموما در نزدیک مجاری نماتد برای مثال مخرج، فرج یا محفظه‌ دهان سیست شده و به وسیله‌ای لوله‌ای تندشی از طریق همین منافذ یا از راه نفوذ مستقیم در کوتیکول وارد بدن نماتد می‌شوند. ریسه‌های آلوده‌کننده‌ای در داخل بدن نماتد تبدیل به زئوسپورانژ شده که از آن زئوسپورها تکامل می‌یابند. معهذا در این گروه انگل‌های داخلی معدودی با جزئیات آن مورد مطالعه قرار گرفته است و نباید تصور بر این باشد که تمام گونه‌ها حرکت نموده و سیست شده و به این روش ایجاد آلودگی می‌کنند. برای مثال حرکت زئوسپورها در پاسخ به شیب غلظت مواد ترشحی از منافذ نماتدها به طور آزمایشی نیاز اثبات دارد. ملاحظه مواد شیمیایی گوناگون (مثل آمینواسیدها، قندها، اسیدهای چرب، آلدئیدها و الکل‌ها) و سایر فاکتورها (مثل غلظت کاتیونی، جریان الکترونیک و آب) مشخص شده که حرکت زئوسپورهای قارچ Phytophthora را تحت تاثیر قرار می‌دهد، واکنش زئوسپورهای انگل‌های داخلی نماتدها ممکن است نسبت به آنچه که قبلا فرض شده پیچیده‌تر باشد. در مطالعات اخیر جفی همچنین ادعاهای تکرار شده قبلی را مورد تردید قرار داده است، این که سیست شدن زئوسپورها عمدتا نزدیک منافذ عمومی بدن نماتد بوده و آلودگی از محل این مجراها صورت می‌گیرد. زئوسپورهای Lagenidium caudatum (شکل 1)، Catenaria anguillulae(شکل 2)، Aphanomyces sp، در ناحیه سر نماتدهای Xiphinema americanum، X.rivesi به صورت سیست در آمده و قارچ‎ها مستقیما در کوتیکول نفوذ می‌کنند.

 شکل 1ـ قارچ Lagenidium caudatum

 شکل 2ـ Catenaria anguillulae

نفوذ این قارچ‌ها از طریق ناحیه دهان، فرج و مخرج نادر بوده است. از آنجایی که مکانیسم‌های جذب زئوسپور و به حالت سیست در آمدن ان مطمئنا در تعیین تخصص میزبانی گونه نقشی بازی می‌کند، اطلاعات بهتر در این زمینه ممکن است به شفاف سازی نقش بوم شناسی قارچ‌ها کمک کند.