آشنایی با کنه‌های بیمارگر گیاهی (قسمت سوم)

کنه قرمز اروپایی (Panonychus ulmi)

تا سال 1353 در ایران قرنطینه بود. تخم‌های پیازی شکل قرمز و شیاردارد و دارای یک استطاله بلند و باریک در وسط، موهای پشتی بدن کلفت و از غده برآمده از ویژگی‌های مورفولوژیک آن است (شکل 1). طیف وسیعی از درختان میوه‌ دانه‌دار و هسته‌دار را آلوده می‌کند. در اثر تغذیه این کنه، ابتدا برگ‌ها رنگ پریده و سپس به قهوه‌ای متمایل شده و در نهایت خزان می‌کنند. میوه‌ها کوچک و نامرغوب می‌شود. زمستان را به صورت تخم روی شاخه‌ها و خصوصا اطراف جوانه‌ها سپری می‌کنند. تا 13 نسل در سال تولید می‌کند.

شکل 1ـ کنه قرمز اروپایی

کنه قرمز مرکبات (panonychus citri)

از آفات مهم مرکبات به ویژه در شمال کشور می‌باشد. همانند آفت قبل، موهای پشتی بدن کلفت و از غده برآمده است. تخم‌ها پیازی شکل، دارای ساقه میانی که از آن تعداد 10-12 رشته نازک به صورت شعاع‌هایی به سطح تکیه‌گاه جانبی تخم متصل است. با تغذیه از شیره برگ، میوه‌، پوست شاخه و تنه خسارت می‌زند. ایجاد لکه‌های ریز و زرد رنگ در سطح برگ، قاشقی شدن و ریزش شدید برگ‌ها، کوچک ماندن، کم آب شدن، بدرنگی و ریزش میوه‌ها از علائم خسارت آفت به شمار می‌روند. انواع لیمو میزبان ترجیحی و نارنج و نارنگی مقاومت‌تر هستند. این کنه تار می‌تند. زمستان را به صورت تخم روی سرشاخه‌ها سپری می‌کند. تا 19 نسل در سال در شمال کشور ایجاد می‌کند.

کنه گرد آلود خرم (Oligonychus afrasiaticus)

آفت کلیدی خرما بشمار می‌رود.  رنگ بدن سفید تیره مخلوط با کمی زردی است.  با تغذیه از شیر برگ‌های جوان و بخصوص میوه‌ها باعث تغییر رنگ برگ و میوه به خاکستری مایل به سفید و شکاف برداشتن میوه‌ها و بیرون آمدن مواد قندی و سخت و خشک شدن پوست میوه می‌شود (شکل 2). کنه به منظور حفاظت و انتقال از خوشه‌ای به خوشه دیگر تار زیادی می‌تند، لذا خوشه‌های خرما ظاهری غبارآلود پیدا می‌کنند و میوه‌ها به رنگ قرمز تیره در آمده و چروکیده و نامرغوب شده و قبل از رسیدن می‌ریزند. زمستان را بصورت کنه ماده تلقیح یافته در لابلای الیاف تنه و تاج نخل خرما یا در خاک سپری می‌کند. ۱۰-۱۲ نسل در سال تولید می‌کند.

شکل 2ـ آثار خسارت کنه گردآلود خرما

کنه قرمز پا کوتاه چای (Brevipalpus obovatus)

یکی از آفات مهم چای، مرکبات و بسیاری از گیاهان زینتی در شمال کشور می باشد. رنگ رگبرگ اصلی در اثر تغذیه از سبز تیره تا کمرنگ و سطح رویی برگ نیز به رنگ زرد تیره یا  برنزه در می‌آید.  در جمعیت‌های بالا سبب ریزش برگ‌ها می‌شود. تا ۹ نسل در سال تولید  می‌کند.

کنه قرمز پا کوتاه سیب (درختان میوه)  (Cenopalpus pulcher)

سیب و گلابی از مهم‌ترین میزبان‌های آن می‌باشند. برگ‌های مورد حمله به طرف بالا لوله شده و لکه‌های ریز و روشنی که سرانجام قهوه‌ای می‌شوند در نقاط آلوده مشاهده می‌شوند. برگ‌های آلوده خزان کرده و محصول بشدت  نقصان می‌یابد.  زمستان را بصورت افراد ماده تلقیح یافته روی سرشاخه‌ها، شکاف‌های روی پوست و... می‌گذراند.  ۳-۵ نسل در سال ایجاد می‌کند.

کنه قرمز پا کوتاه انار (Tenuipalpus punicae)

میزبان اصلی آن انار است ولی از روی پسته و انجیر نیز گزارش شده است.  در اثر تغذیه از شیره برگ‌ها، باعث تغییر رنگ و خشک شدن برگ‌ها و در نهایت، ضعف درخت و خشکیدگی سرشاخه‌های انار می‌گردد و در صورت تغذیه از میوه، باعث کوچک ماندن آن، بدشکل شدن و در نهایت، ترکیدگی انار می‌گردد. زمستان را بصورت افراد ماده بالغ در زیر شکاف‌ها و زیر پوست درختان و باقیمانده پاجوش‌های سال قبل و در سطح خاک نزدیک طوقه می‌گذراند. ۷-۹ نسل در سال ایجاد می‌کند.