كرم سبز برگخوار برنج
شكل شناسی
حشرات كامل نر و ماده
حشرات کامل کرم سبز برگخوار برنج از لحاظ رنگ بال و اندازه متفاوت می‌باشند. بال‌های جلویی در هر دو جنس با نوارهای قرمز تا مایل به قهوه‌ای مورب قابل مشاهده است. موقعی که بال‌ها جمع میشوند این لکه‌ها در کنار هم قرار می‌گیرند. شب پره‌های ماده به رنگ زرد مایل به نارنجی می‌باشند. در افراد ماده لکه‌ها پیوسته نبوده و از همدیگر فاصله دارند. اندازه‌ی بدن افراد کامل ماده تا 20 میلی‌متر می‌رسد. شب پره‌های نر به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز و روی بال‌های جلویی دارای سه خط شکسته بوده و طول بدن آن تا 16 میلی‌متر می‌رسد. طول عمر پروانه‌های ماده بین 13- 1 روز و طول عمر پروانه‌های نر بین 9-1 روز متفاوت است.
تخم
تخم‌های این حشره کروی و دارای شیارهای عمودی منظم که اغلب در دو ردیف موازی در کنار هم روی برگ قرار داده میشوند. تخم‌های تازه گذاشته شده ابتدا به رنگ زرد لیمویی است ولی دو روز بعد هاله‌ی قهوه‌ای رنگی اطراف تخم را در بر می‌گیرد که نشانه‌ی رشد و نمو جنینی است. بعد از چند روز به شکل قهوه‌ای، ارغوانی تا بنفش تغییر رنگ می‌دهند. اندازه‌ی تخم 4/0 میلی‌متر است. تعداد تخم بین یک تا چند عدد که در یک یا دو ردیف روی برگ گذاشته می‌شود اما اغلب انفرادی است. تخم‌ها در دمای 19.4 درجهی سلسیوس 5 تا 6 روز و در دمای 29.3 درجهی سلسیوس 3 تا 4 روز باز میشوند.
لارو
رنگ عمومی بدن لارو به رنگ سبز و سر آن سبز مایل به زرد است. بدن لارو دارای دو نوار سفید رنگ در قسمت پهلویی و نوارهای روشن در طول بدن و بخش پشتی هم قابل مشاهده است. رنگ بدن لارو در محل اتصال حلقه‌ها روشن‌تر است. اندازه‌ی لاروهای کامل تا 25 میلی‌متر می‌رسد. تعداد پاهای شکمی لاروها کامل نبوده و بنابراین در زمان راه رفتن پاهای عقبی به پاهای جلویی نزدیک شده و لارو به صورت وجبی حرکت میکند. لاروها در هنگام راه رفتن در سطح برگ حرکات موجی دارند و به همین دلیل آن‌ها را به لاروهای وجبی نیز می‌شناسند.کرم سبز برگخوار برنج 5 سن لاروی دارد. دورهی لاروی 18 تا 25 روز طول می‌کشد.
شفيره
شفیره‌های بدون دیاپوز (شفیره‌های نسل بهاره و تابستانه) به رنگ سبز روشن و به تدریج به رنگ قهوه‌ای روشن تبدیل میشوند (در مزرعه در فصل زراعی). ولی شفیره‌های با دیاپوز (پاییز و زمستانه) به رنگ قهوه‌ای سوخته قابل مشاهده هستند. سوراخ‌های تنفسی در طرفین بدن به‌طور واضح دیده میشوند. در انتهای بدن شفیره‌ها دو تا سه قالب انتهایی وجود دارد. میانگین دورهی شفیرگی 4 تا 8 روز است.
شکل1- شکل‌شناسی کرم سبز برگخوار برنج
زيست شناسی
این آفت زمستان را به صورت شفیره در بین برگ‌ها و ساقه‌های باقی مانده در زمین و همچنین روی بقایای بوته‌های برنج روی خاك مزرعه می‌گذارند. این شفیره‌ها به همراه شلتوك به انبارهای برنج رفته و گاهی اوقات تا برداشت محصول سال بعد در انبار باقی می‌مانند. حشرات بالغ (شب پره) از اوایل اردیبهشت از شفیره‌های زمستان‌گذران خارج میشوند. زمان فعال شدن پروانه‌ها در استان گیلان در دمای 10 درجهی سلسیوس می‌باشد. شبپره‌ها یک روز پس از خروج از شفیره، جفتگیری نموده و آماده برای تخم‌ریزی میشوند و قادرند تخم‌های خود را در خزانه یا در زمین اصلی روی برگ‌های برنج و به ندرت زیر برگ برنج در دو ردیف موازی قرار دهند. تعداد تخم در هر دسته 3 تا 21 عدد می‌باشد و هر حشره‌ی ماده در طول زندگی 150 تا 200 عدد تخم می‌گذارد. تخم‌ها در نیمه‌ی دوم اردیبهشت ماه با متوسط دمای 19.4 درجهی سلسیوس ظرف 5 تا 6 روز تفریخ می‌گردد. بهترین زمان تخمگذاری دمای 25 درجهی سلسیوس است. بعد از رشد جنینی و خروج لاروها از تخم، لاروهای نوزاد با تکان دادن بوته‌های برنج به زمین و یا در سطح آب مزرعه افتاده و با حرکات وجبی خود را به دیگر بوته‌های برنج می‌رسانند. لاروهای آفت پس از خروج از تخم ابتدا از پارانشیم بین رگبرگ‌ها تغذیه کرده و سپس کناره‌های برگ را خورده و در نهایت فقط رگبرگ اصلی را باقی می‌گذارند. آخرین سنین لاروی به طرف نوك برگ حرکت می‌نمایند و در این موقع از نوك برگ تغذیه می‌کنند. لاروها در ابتدا روی برگ‌های خورده شده، مستقر شده و در آنجا برگ را از عرض تا زده و لبه‌های آن را چسبانده و برای خود محفظه‌ای ساخته و درون آن تبدیل به شفیره میشوند.
برخی از محققان گزارش کردند که لاروهای سن آخر برای شفیره شدن نوك برگ را به طرف پایین خم و با ترشحات دهانی خود آن را به قسمت پایین‌تر برگ می‌چسبانند و دو طرف آن را با تار مسدود نموده و انتهای برگ برنج را به صورت پیله در می‌آورند. پس از ساختن پیله، نصف بدن خود را از آن خارج و از دو طرف کناره‌های برگ را تا شفیره شدن (قسمت پایین پیله) تغذیه می‌نمایند. بعد از کامل شدن شفیرگی، آن‌ها از برگ جدا و در سطح آب مزرعه شناور می‌مانند. بدین ترتیب این حشره قادر به جابجایی بوده و موجب پراکندگی آفت می‌شود. در هنگام پیله‌سازی لاروها، بعضی مواقع رگبرگ اصلی به طور کامل قطع نمی‌شود و در وزش باد در ناحیه‌ی تغذیه شده شکسته و روی برگ آویزان می‌شود. تعدادی از لاروها نیز از کناره‌های برگ پایین پیله تغذیه نمی‌کنند و پیله‌ی برگی در نوك برگ باقی می‌مانند. تغذیهی لاروها در هنگام شب و نیز ساعات خنک روز صورت می‌گیرد. تراکم این آفت زیر درخت‌ها و نقاط سایه‌دار مزرعه بیشتر است. این حشره در سال 3 تا 4 نسل ایجاد میکند. شبپره‌های نسل اول تا اواسط اردیبهشت ماه، نسل دوم تا اواخر خرداد ماه و نسل سوم از اوایل تیرماه ظاهر شده و تا اواخر تیر ماه و گاهی تا اوایل مرداد به حداکثر تراکم خود می‌رسند. لاروهای نسل سوم پس از شفیره شدن به دیاپوز رفته و برای سال بعد باقی می‌مانند. درصد ناچیزی از آن‌ها نیز به حشرات بالغ تبدیل شده و نسل چهارم را ایجاد می‌کنند. در زمان فعالیت لاروهای نسل سوم این آفت، گیاه برنج در مرحله‌ی ظهور خوشه بوده و چون بوته‌ها قادر به تولید برگ جدیدی نیستند، می‌توانند خسارت شدیدتری به گیاه برنج وارد کنند. دورهی هر نسل حدود 30 روز به طول می‌انجامد. کرم سبز برگخوار به آفتاب حساس است و با تابش آفتاب و گرم شدن هوا به طرف پایین گیاه حرکت کرده و به بوته‌ی دیگری منتقل می‌شود. در این هنگام برای پی بردن به وجود این آفت در مزرعه کافی است داخل مزرعه حرکت نموده که این کار موجب چسبیدن لاروها به لباس شده و یا با زدن تور حشره‌گیری مشخص میشوند. همچنین لاروها توانایی لازم برای ماندن روی برگ برنج را نداشته و با کوچکترین ضربه به بوته‌ها، بر زمین می‌افتند و همراه با آب مزرعه به بوته‌های دیگر منتقل میشوند. همچین گزارش کردند که این آفت در منطقه‌ی بابل دارای 3 نسل کامل و یک نسل ناقص می‌باشد.
ميزبان
کرم سبز برگخوار علاوه بر برنج از گونه‌های مختلف علف هرز سوروف Echinochola.spp و Eleusine.sp تغذیه میکند.