مدیریت کنه جوانه درختان هستهدار
الف)کنترل در فصل زمستان
با معاينه گالهای کنار جوانهها از دی ماه، در صورت مشاهده جمعیت نوزادان به رنگ سفید شیری در داخل گالها، توسط ذره بین دستی (با 20 برابر بزرگ نمایی)، از دی ماه تا نیمه اسفند ماه، روشهای زیر به منظور کنترل و کاهش آلودگی به آفت اقدام شود:
1-حذف شاخهها و درختان مسن آلوده و سوزاندن آنها
2-روغنپاشی با روغن باغبانی ولک یا سیتوت از نیمه اسفند ماه به بعد با مشاهده خروج کنههای بالغ از گال و حرکت آنها در روی شاخهها در مناطق آلوده، با غلظت دو درصد. این روش مراحل مختلف رشدی برخی آفات دیگر درختان هستهدار مانند شپشکها، شتهها و سایر کنههای مضر را نیز کنترل میکند.
3-کاربرد محلول یک لیتر مایع ظرف شویی در هزار لیتر آب قبل از توصیه کنترل شیمیایی با مشاهده خروج کنههای بالغ از گال و حرکت آنها در روی شاخهها در مناطق آلوده سبب کاهش جمعیت و انتشار این آفت میشود.
4-در صورت توصیه کارشناس کشاورزی به سمپاشی علیه این کنه پیشنهاد میشود فقط یک بار از محلول کنهکش ثبت شده در کشور مانند فنازاکوئین (پراید) در زمان خروج کنههای بالغ از گال و حرکت آنها در روی شاخهها در مناطق آلوده با غلظت توصیه شده استفاده شود.
5-انجام عملیات صحیح باغبانی یکی از اصول مدیریت تلفیقی آفات در کاهش تراکم جمعیت بسیاری از عوامل مضر گیاه پزشکی است و برخی از آنها را میتوان همراه با سایر روشهای کنترل انجام داد. لذا رعایت عملیات فنی مرحله داشت مانند شخم، یخ آب، هرس و رفع کمبود مواد غذایی سبب رشد و تقویت درختان در فصل بهار خواهد شد.
6-یکی از راههای جلوگیری از توسعه آلودگی این آفت، جایگزینی درختان آلوده و قابل حذف با نهال سالم و شناسهدار است. همچنین میتوان ارقامی را که در طی سالهای اخیر در مناطق آلوده، فاقد علائم خسارت کنه جوانه هستند، شناسایی و نشانهگذاری کرد و با مشورت متخصصان باغبانی و تأیید ایشان، از جوانههای آن درختان برای پیوندک استفاده کرد.
7- در صورت نیاز به احداث باغ جدید، حتما از نهال شناسهدار که عاری از آلودگی به کنهجوانه است، استفاده شود.
8- حذف شاخههاي آلوده درختان بادام در زمستان ميتواند به ميزان بسیاری از جمعيت كنه بکاهد. ازاین رو توصيه ميشود تلفيق روش حذف شاخههاي آلوده در زمستان و كاربرد یک بار کنهکش در زمان مهاجرت کنههای بالغ از گال صورت پذیرد. تعیین محدوده زمان سمپاشی با توجه به نوع درخت هستهدار، باید با انجام بازدید و مشورت با کارشناسان کشاورزی منطقه مشخص شود.
9- با توجه به ساير ميزبانهاي اين كنه كه عمدتا درختان ميوه هستهدار از قبيل بادام، زردآلو، هلو، گيلاس و آلو هستند، معاينه مستمر جوانهها از توليد نهال در نهالستان تا توزیع در کشور و انتقال به زمين اصلي، زیر نظر کارشناسان مجرب، مانع از انتشار و استقرار اين آفت در مناطق مختلف کشور خواهد شد.
شکل1- کنه جوان درختان هستهدار
ب)کنترل در فصل بهار
به منظور کنترل این کنه در فصل بهار باید به شرح زیر اقدام شود:
1-با توجه به رفتار ترجيح ميزباني این کنه و استقرار آن روی درختان آلوده، شناسایی درختان هستهدار و بدون علائم خسارت و در مجاورت درختان آلوده، پس از گلدهی و برگدهی درختان هستهدار، کمک شایانی به منابع پیوندک مقاوم خواهد کرد. در صورت استفاده از آنها در توسعه باغها، از خسارت آفت کاسته خواهد شد.
2-یکی از تأثیرات عمومی تنشهاي محيطي مانند بروز خشکسالیهای دهه اخير در برخی مناطق کشور، ضعف فيزيولوژكي درختان میوه است که شرايط را براي ظهور، جایگزینی، بازخیزی و طغیان برخی آفات فراهم میکند. لذا به منظور کاهش تأثیرات این پدیده به ویژه تنشهای آبی در مناطقی که خشکسالی اثرگذار بوده است، توصیه میشود از روشهای علمي و عملي استحصال و ذخيره آب بهره گرفت تا درختان تحت تنش آبی واقع نشوند.
3-مشاهده تشيكل نشدن گل، برگ و میوه، ريزبرگي، وجود گالهاي چرمي و قهوهاي در كنار جوانهها و خشيكدگي شاخهها در فصل بهار یکی از علائم وجود احتمالی این کنه روی درختان هستهدار است. بنابراین بازديد مستمر و همگانی این درختان توسط كارشناسان كشاورزي نقش مهمی در کاهش خسارات بالقوه اين آفت خواهد داشت.