آشنایی با بالتوری سبز

اهمیت و کاربرد

بالتوری سبز کارنیا از جمله مهمترین حشرات مفید در رده حشرات است. این حشره شکارگر، عضوی از خانواده بالتوری‌های سبز کریزوپید در راسته بالتوری‌ها است. پراکنش جغرافیایی وسیع، تنوع میزبان، سهولت پرورش در شرایط آزمایشگاهی، قدرت جستوجو، تحرک و پرخوری و مقاومت نسبی در برابر تعدادی از سموم آفتکش از ویژگی‌های مهم این حشره مفید به حساب می‌آید. حشره کامل از شهدو گرده گل تغذیه می‌کند؛ ولی لارو، شکارگر تعداد زیادی ازآفات گیاهی شامل انواع شته‌ها، کنه‌ها، تریپس‌ها، شپشک‌ها، تخم و لارو پروانه‌های آفتی مانندکرم غوزه پنبه، پسیل‌ها و... است. به‌طورکلی هر آفتی که جثه کوچک و بدن نرمی داشته باشد، مورد حمله این شکارگر واقع می‌شود. لارو بالتوری سبز، بسیار مهاجم و پرخور است و به‌طور مثال می‌تواند بیش از 1000 عدد کنه یا تریپس یا حدود 500 عدد شته از قبیل شته سبز هلو یا شته سبز جالیز را در طول دوره لاروی و در مدت چند روز شکار کند و از بین ببرد. بیشترین تعداد مصرف شکار مربوط به لارو سن سوم (سن آخر لاروی) است که حدود 70 درصد مجموع تعداد شکارهای مصرف شده در دوره لاروی به آن مربوط می‌شود. حشره کامل این گونه بالتوری در طبیعت، از شهد و گرده گل تغذیه می‌کند و شکارگر نیست.

چرخه زندگی

بالتوری سبز دارای پنج مرحله زندگی شامل تخم، لارو، شفیره، شفیره متحرک و حشره کامل است.

تخم: حدود 1میلی‌متر طول دارد و بیضی شکل است. تخم‌ها برای محافظت در برابر حمله سایر شکارگران روی یک پایه ابریشمی قرار می‌گیرد. رنگ تخم در ابتدا سبز است و به‌تدریج با نزدیک شدن زمان خروج لاروها به رنگ خاکستری تیره در می‌آید. در دمای 27 درجه سانتی‌گراد پس از 3 تا ۴روز تفریخ شده و لارو بالتوری از آن خارج می‌شود.

لارو: دارای بدن دوکی شکل و شبیه یک سوسمار کوچک است که آرواره‌های بلند و قوسی شکل دارد و به کمک آن‌ها محتویات بدن شکار خود را می‌مکد. لارو 3 مرحله لاروی را طی می‌کند و طول آن در حداکثر رشد به حدود 6 تا 7 میلی‌متر می‌رسد. طول مدت لاروی به دمای محیط بستگی دارد و در 27 درجه سانتی‌گراد این مدت 6 تا 7روز است.

شفیره:  پس از اتمام دوره لاروی، شفیره بالتوری درون یک پیله ابریشمی کروی شکل به قطر حدود 3 تا ۴ میلی‌متر شکل می‌گیرد. رنگ شفیره در ابتدا کرمی و در انتهای این مرحله به رنگ سبز در می‌آید که رنگ خود حشره کامل است. طول مدت شفیرگی در دمای ۲7درجه سانتی‌گراد حدود 7روز است.

شفیره متحرك: از ویژگی‌های بارز بالتوری‌های سبز وجود این مرحله از زندگی است. در سایر حشرات، موجودی که از پیله خارج می‌شود، حشره کامل نامیده می‌شود؛ ولی در مورد بالتوری‌ها موجودی به نام شفیره متحرک از پیله بیرون می‌آید که یک بار دیگر پوست‌اندازی می‌کند و سپس حشره کامل ظاهر می‌شود.

حشره کامل: سبز رنگ به طول حدود 1 تا 1.5سانتی‌متر و دارای چشمان طلایی رنگ است. در ایام تابستان پرواز این حشرات در اطراف منابع نوری قابل مشاهده است. طول عمر حشرات ماده حدود ۲ماه است و در این مدت به‌طور متوسط حدود 300 تا ۴00 تخم می‌گذارد. در شکل 7 چرخه زندگی بالتوری سبز نشان داده شده است.

شکل1- بالتوری سبز

روش‌های تولید

این حشره مفید به‌دلیل دارا بودن قابلیت‌های فراوان مورد توجه بسیاری از تولیدکنندگان مواد بیولوژیک است و در بسیاری از مراکز تولید حشرات مفید به‌صورت انبوه تولید می‌شود.

برای تغذیه لارو بالتوری از تخم حشراتی مانند بید غلات و بید آرد استفاده می‌شود. همخواری لاروها کار پرورش آن‌ها را کمی دشوار می‌سازد. دو روش برای پرورش لاروها می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد: گروهی و انفرادی.

روش پرورش گروهی

در روش پرورش گروهی به‌منظور کاهش برخورد لاروها با یکدیگر و کاهش میزان همخواری آن‌ها، از مواد مناسب برای پرکردن داخل ظروف پرورش استفاده می‌شود از لاشه بید غلات هم به‌عنوان ماده پرکننده ظروف پرورش و هم به‌عنوان ماده غذایی مناسب می‌توان استفاده کرد. استفاده از لاشه بید غلات باعث کاهش هزینه‌های تولید نیز می‌شود.

روش پرورش انفرادی

در پرورش انفرادی که با هدف کاهش رفتار همخواری لاروها انجام می‌شود، از قاب‌های مشبک یا حجره‌دار برای تولید لارو بالتوری استفاده می‌شود. در این روش، در هر حجره یا سلول ۲ تا 3عدد تخم بالتوری به‌همراه مقداری تخم میزبان آزمایشگاهی (مانند تخم بید غلات و بید آرد) برای تغذیه اولیه لاروها قرار می‌گیرد. برای جلوگیری از خروج لاروها از داخل سلول‌ها، دو طرف قاب با استفاده از پارچه‌توری ریز با چسب مسدود می‌شود. تولید بالتوری به روش انفرادی در مقایسه با روش پرورش گروهی بازدهی کمتری دارد و مقدار تولید کم است. البته در برخی مراکز تولید با مکانیزه کردن این روش، تولید انبوه امکانپذیر شده است. از مخلوط مخمر نان، عسل و شکر به شکل خمیر برای تغذیه حشرات کامل بالتوری در داخل ظروف تغذیه- تخم‌ریزی استفاده می‌شود. سپس تخم‌های گذاشته در داخل ظرف حشرات کامل به روش‌های مناسب جمع‌آوری می‌شود.

روش‌های رهاسازی در مزرعه و باغ

بالتوری سبز را می‌توان در مرحله تخم، لارو و حتی حشره کامل در انواع کشت‌بوم‌ها نظیر باغ، مزرعه، گلخانه و کشت‌های زیر پلاستیک رهاسازی کرد. اما بیشتر از مرحله تخم و لارو سن ۲ استفاده می‌شود. در صورت رهاسازی به‌صورت تخم آن‌ها را روی کارتی مقوایی یا کاغذی می‌چسبانند. به این کارت‌ها که روی آن تخم بالتوری چسبانده شده است، کریزوکارت گفته می‌شود. تخم‌هایی که روی کارت چسبانده می‌شود، حتما باید نزدیک زمان خروج لارو از تخم باشند تا به فاصله کوتاهی پس از رهاسازی، لاروها از تخم خارج شوند. برای این منظور پس از تخم‌ریزی حشرات ماده بالتوری در ظرف پرورش، تخم‌ها باید 2تا 3روز در شرایط مناسب نگهداری شوند و سپس آن‌ها را برای رهاسازی استفاده کرد. برای رهاسازی لاروهای بالتوری سبز ابتدا باید آن‌ها را از داخل ظروف پرورش جمع‌آوری کرد. رهاسازی لارو سن ۲ از نظر سرعت کنترل آفت به مراتب بهتر از رهاسازی تخم بالتوری است، ولی از نظر سرعت عمل رهاسازی کندتر از آن است و به زمان بیشتری نیاز دارد.

در سطوح وسیع، رهاسازی تخم و لارو بالتوری با استفاده از وسایل موتوری که برای این منظور طراحی می‌شود، امکان‌پذیر است.