مبارزه شیمیایی
مصرف سموم شیمیایی برای کنترل مینوز مرکبات سال‌هاست رواج دارد؛ اما آلودگی‌های زیست‌محیطی، بروز مقاومت در آفت، طغیان آفات ثانویه از ره آوردهای آن بوده است. کنترل مینوز برگ مرکبات تا حد زیادی بر اساس حشره‌کش‌های شیمیایی معمول و با طیف تأثیر وسیع، ابزار سریعی در سرکوبی جمعیت آن مخصوصا در آلودگی‌های شدید تلقی می‌شود. ولی دارای معایب زیر است:
-لارو در داخل دالان زندگی می‌کند؛ بنابراین در معرض پاشش مستقیم حشره‌کش‌ها قرار نمی‌گیرد.
-همپوشانی نسل‌ها در این آفت وجود دارد که موجب می‌شود در یک زمان تمام مراحل رشدی آفت فعال باشد. در این صورت تأثیر سموم کاهش می‌یابد.
-تعداد زیاد نسل این آفت در طول سال به دلیل دوره زندگی کوتاه آن موجب شده است که سمپاشی‌های مکرر برای جلوگیری از خسارت آن صورت گیرد.
- مقاومت آفت به بسیاری از آفتکش‌ها در چین ثابت شده است.
-هزینه زیاد مصرف مداوم آفتکش‌ها از دیگر معایب آن است.
-آفتکش‌های شیمیایی برای دشمنان طبیعی آفات دیگر و موجودات غیرهدف اختلال ایجاد می‌کنند.
- سمپاشی‌های متعدد، طغیان شدید کنه قرمز مرکبات را به همراه دارد.
شکل1- علائم خسارت پروانه مینوز مرکبات
در صورت کنترل نکردن مینوز برگ مرکبات، جمعیت‌های متوالی آن موجب افزایش تراکم آفت شده و خسارت شدیدی ایجاد می‌شود که حتی میتواند باعث مرگ نهال‌های جوان شود.
در چین مشخص شده است که تخریب سطح برگ به میزان کمتر از 20 درصد، در کاهش میزان محصول تأثیر ندارد. بنابراین تخریب سطح برگ به میزان 15 درصد یا 0.74 لارو به ازای هر برگ، به عنوان آستانه اقتصادی برای پروانه مینوز برگ مرکبات پیشنهاد شده است. سطح زیان اقتصادی این آفت در کشور ما بيش از چهار لارو روي يک برگ نورسته تعیین شده است.
ایمیداکلوپراید یک سم سیستمیک است که اثربخشی بسیارخوبی روی مینوز برگ مرکبات دارد. کاربرد این سم هم به‌صورت خاکی و هم به‌صورت برگی جمعیت آفت را کنترل می‌کند؛ اما مصرف خاکی آن از طریق سیستم آبیاری یا غوطه‌وری بهطور مؤثرتری آفت را کنترل می‌کند. زمانی که ایمیداکلوپراید در خاک مصرف می‌شود، به داخل گیاه انتقال می‌یابد و نسبت به مصرف هوایی مدت بیشتری فعالیت می‌کند و باقی می‌ماند و جمعیت مینوز برگ مرکبات را بهطور مؤثری کنترل می‌کند. همچنین مصرف خاکی ایمیداکلوپراید بهطور قابل ملاحظه‌ای فعالیت مجدد آفت را به تأخیر می‌اندازد.
نکته درخور توجه در سمپاشی این است که پاشش سم فقط روی جوانه‌ها و برگ‌های نورسته و آلوده به آفت انجام شود و از سمپاشی تمام درخت خود داری شود.
تأکید می‌شود که سمپاشی بر روی درختان بالای 5 سال صورت نگیرد، مگر اینکه خسارت آفت خیلی شدید باشد. غلظت توصیه شده برای حشره‌کش‌های متداول در کنترل مینوز برگ مرکبات در جدول1 ذکر شده است.
جدول1- غلظت حشره‌کش‌های متداول برای کنترل مینوز برگ مرکبات
|
نام حشره کش
|
میزان سم لازم (میلی لیتر)
|
میزان روغن (میلی لیتر)
|
میزان آب (لیتر)
|
تعداد نوبت های سمپاشی
|
فاصله بین نوبت های سمپاشی (روز)
|
|
کونفیدور (ایمیداکلوپراید)
|
50
|
300
|
100
|
2
|
10
|
|
آبامکتین (ورتیمک)
|
40
|
300
|
100
|
2
|
10
|
|
کالیپسو (تیاکلوپراید)
|
20
|
300
|
100
|
2
|
10
|
درختان غیربارور (نهالستان‌ها و باغ‌هاي جوان)
مینوز برگ مرکبات در درختان جوان توسط سموم سیستمیک بهطور مؤثری کنترل می‌شود. کاربرد برگی حشره‌کش علیه لاروهای آفت کنترل مؤثر ایجاد می‌کند، ولی در بهترین شرایط بیش از 3 هفته از درخت حفاظت نمی‌کند. بنابراین زمان مناسب سمپاشی مهم است و سمپاشی باید هنگامی انجام شود که همزمان با شروع رشد جدید شاخساره‌های مرکبات باشد تا حداکثر تلفات روی لاروهای آفت حاصل شود.
کاربرد خاکی سموم گروه نئونیکوتینوئید باید حدود 2 هفته قبل از توسعه برگ انجام شود تا زمان کافی برای آفتکش وجود داشته باشد که از ریشه به تاج درخت حرکت کند. این سموم باید در تابستان 24ساعت قبل از وقوع باران به کار برده شوند تا از آبشویی سم از ناحیه ریشه جلوگیری شود. درختان جوان در باغ باید حدود 4سال از خسارت مینوز حفظ شود تا به رشد مطلوب برسند.
حشره‌کش‌های سیستمیک مورد مصرف در خاک کنترل پایدار و طولانی‌تری را نسـبت به سمپاشی روی برگ درختان جوان فراهم می‌کنند و حداقل تأثیر بر حشرات مفید را دارند. شایان ذکر است که ایمیداکلوپرید و تيامتوکسام به دلیل نحوه تأثیر مشابه روی آفت برای جلوگیری از مقاومت به‌صورت متناوب به کار برده می‌شوند.
درختان بارور
مبارزه شیمیایی برای کنترل مینوز برگ مرکبات روی درختان بالای 5سال توصیه نمی‌شود، مگر اینکه خسارت آفت خیلی شدید باشد. در صورت نیاز برای کنترل آن روی درختان بزرگ از سموم شیمیایی برای سمپاشی برگی استفاده می‌شود. ترکیبات متعددی در کنترل این آفت مؤثرند؛ ولی دستیابی به کنترل آفت در درختان بزرگ با استفاده از سمپاشی برگی به علت عدم همزمانی ظهور شاخساره‌ها که بهطور معمول در طول تابستان و پاییز با آن مواجه هستیم، دشوار است. با این حال، از آنجایی که آفت روی برگ‌های در حال رشد تأثیر میگذارد، پوشش برگ‌های محیطی تاج درخت با سمپاشی برگی توسط حشره‌کش‌ها میتواند در دستیابی به توقف فعالیت آفت کافی باشد.
بنابراین زمان اجرای آن مصادف است با ظهور اولین دالان‌های قابل مشاهده در برگ‌های نورسته روی شاخساره‌ها که حدود 2 هفته بعد از شکفتن جوانه‌های رویشی رخ می‌دهد. در این زمان، کاربرد حشره‌کش‌ها از بیشتر برگ‌های روی شاخساره‌ها محافظت خواهد کرد. از اواخر تیر تا اوایل شهریور به دلیل جوانه نزدن مناسب درختان، از سمپاشی‌ها خودداری شود.
برای کاهش مقاومت آفات، تناوب در مصرف سموم مؤثر مانند کونفیدور به میزان 0.5، آبامکتین به میزان 0.4 لیتر در هزار لیتر آب علیه آفت پروانه مینوز مرکبات توصیه می‌شود.