انواع ماشین‌های برداشت پنبه
1-وش‌چین‌ها: از ابتدای سال 1850 بیش از هشتصد ایده در مورد وسایل برداشت مکانیزه پنبه ثبت شده است. وش‌چین‌ها فقط قوزه‌های باز شده را از بوته پنبه جدا می‌کنند و قوزه‌های سبز و باز نشده را روی ساقه‌های بوته باقی می‌گذارند. در دستگاه‌های وش‌چین اولیه، پنبه توسط یک دندانه و دوک‌هائی با قطر کم چیده می‌شدند و وش پنبه توسط دو صفحه نزدیک به‌هم از دوک‌ها جدا می‌شدند. این طرح‌ها در پنبه‌های خشک و تمیز و با فواصل کاشت 75 تا 102 سانتی‌متر خوب کار می‌کردند اما در پنبه‌های مرطوب و مزار ع پنبه با علف‌های هرز زیاد، کارائی بسیار پائینی داشتند. در هر حال اگرچه وش‌چین‌ها از فن‌آوری بالایی برخوردار می‌باشند اما به‌دلیل پیچیدگی دستگاه، عدم تناسب آن‌ها با آرایش کاشت و ساختار مزارع در کشورهای در حال توسعه، و همچنین قیمت بالای دستگاه، مورد پذیرش چندانی قرار نگرفتند.
ساختمان وش‌چین‌ها
قسمت‌های مختلف کمباین‌های وش‌چین شامل:
-
واحد تغذیه (صفحه‌های هدایت بوته به قسمت پنبه‌چین و صفحه‌های فشاردهنده قابل تنظیم)
-
واحد پنبه‌چین (استوانه‌های عمودی پنبه‌چین حامل سوزن مخروطی و صفحه‌های پنبه‌گیر)
-
واحد انتقال وش به مخزن
-
واحد انبار یا سبد دستگاه
شکل1- وش‌چین
2-قوزه‌چین‌ها: در راستای کاهش مسائل و مشکلات مطرح شده در مورد وش‌چین‌ها، کمباین‌های قوزه‌چین به‌عنوان یک جایگزین مناسب معرفی شدند. این دسته از ماشین‌ها در مقایسه با وش‌چین‌ها، از ساختمان ساده‌تری برخوردار هستند و به نگهداری و تعمیر کمتری نیاز دارند و به‌همین دلیل ارزان‌تر نیز می‌باشند. قوزه‌چین‌ها با یکبار عبور، تمام قوزه‌های بازشده و بازنشده را از بوته پنبه جدا می‌کنند. قوزه‌چین‌ها به دو دسته برسی و انگشتی‌دار تقسیم‌بندی می‌شوند.
ساختمان قوزه چین‌ها
قسمت‌های مختلف کمباین قوزه‌چین شامل:
1)سکوی برش یا هد برداشت (انگشتی‌ها یا شانه، چرخ فلک پاروئی، مارپیچ جمع‌کننده)
2)واحد انتقال قوزه‌ها از سیستم تغذیه به سیستم جدایش
3)واحد جداکننده و تمیزکننده (استوانه توزیع قوزه‌ها، استوانه دندانه ارهای بالایی و پائینی، استوانه پنبه‌گی)
4)واحد انتقال وش (دمنده و کانال تخلیه)
5)واحد جمع‌آوری وش (مخزن دستگاه یا تریلر کشنده)
عوامل موثر بر کارائی کمباین قوزه‌چین
ا-عملیات زراعی و کنترل علف‌های هرز: به‌منظور دستیابی به حداکثر کارایی کمباین قوزه‌چین، توجه به نکات اولیه و اساسی زیر در عملیات زراعی از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد.
* در صورت استفاده از دستگاه ردیفکار، به منظور کاهش تلفات ساقه، عملیات کاشت حتما به‌صورت پشته‌کاری انجام شود و نه کفکاری. (برای مناطق شور فاروئرها باز شود).
* در صورتی‌که آبیاری مزرعه به‌صورت نشتی یا فاروئی باشد، بیلچه‌ها یا فاروئرهای دستگاه، کوچک و عمق جویچه کم باشد.
* در صورت استفاده از دستگاه کمبینات (عملیات کاشت مسطح‌کاری و آبیاری ثقلی)، به‌هنگام عملیات مرزبندی، فاصله مرزها یا تیرهای راسته از یکدیگر 5/4 تا 5/5 متر انتخاب شود تا از قرارگیری چرخ‌های تثبیت ارتفاع سکوی برش کمباین بر مرزها یا تیرها جلوگیری شود.
* به هنگام عملیات مرزبندی مزرعه یا ایجاد تیرهای راسته، فاصله بشقاب‌های مرزبند از یکدیگر نسبت به شرایط عادی،کمتر باشد تا از ایجاد مرز با پهنا و ارتفاع زیاد جلوگیری شود.
شکل2- قوزه‌چین
* در صورت استفاده از دستگاه کشت مستقیم، در مزارعی که دارای مرز یا تیرهای راسته با پهنا و ارتفاع زیاد می‌باشند، ابتدا به‌وسیله گاوآهن قلمی، مرزها را کوتاه نمائید تا در موقعیت قرارگیری هد کمباین نسبت به بوته‌های پنبه اختلال کمتری ایجاد نمایند.
* در صورت امکان و متناسب با شکل زمین، هر اندازه که عملیات کاشت در راستای عرض زمین انجام و عملیات مرزبندی در جهت طولی انجام گیرد، کارائی کمباین مناسب‌تر و تلفات محصول کمتر خواهد بود.
* مبارزه و کنترل علف‌های هرز به‌ویژه پیچک در مزارع پنبه، موجب افزایش ظرفیت مزرعه‌ای کمباین قوزه‌چین و افزایش کیفیت وش برداشتی خواهد شد.
2-خصوصیات رقم: انتخاب رقم به‌عنوان یک مولفه کلیدی در برداشت ماشینی پنبه به‌حساب می‌آید. بر اساس نوع برداشت ماشینی، ارقام مختلف پنبه را می‌توان به دو دسته قابل برداشت با وش‌چین و قوزه‌چین تقسیم‌بندی نمود. در انتخاب رقم مناسب، بایستی به پارامترهای ارتفاع بوته، شکل بوته، تیپ گلدهی و فاصله اولین شاخه زایا از زمین توجه شود. بر اساس بررسی و آزمون‌های مزرعه‌ای انجام شده، ارقامی با انشعابات زایشی متراکم یا نیمه متراکم، ارتفاع 90 الی 100 سانتی‌متر، با شکل استوانه‌ای و شاخ و برگ کم، تیپ گلدهی نیمه بسته تا بسته و فاصله 20 سانتی‌متری اولین شاخه زایا از زمین، برای برداشت توسط قوزه‌چین‌ها مناسب می‌باشند.
3- تعداد بوته و فاصله بین ردیف: پنبه به‌طور مرسوم در فواصل ردیف 102 ،91 و 72 سانتی‌متر کاشته می‌شود. در سال‌های اخیر، کاشت پنبه در ردیف‌های نزدیک و بسیار نزدیک (38-19 سانتی‌متر) به‌منظور افزایش عملکرد و کاهش رقابت علف‌های هرز به‌ویژه در خاک‌های ضعیف مورد توجه قرار گرفته است. مشخصه مشترک این دسته از سیستم‌های تولیدی، استفاده از تراکم بالای گیاه نسبت به ردیف‌های مرسوم می‌باشد. تراکم بوته برای این سیستم‌ها از 8/19 تا 4/49 بوته در متر مربع توصیه شده است. این میزان تراکم موجب کاهش شاخه‌دهی، تعداد انشعابات زایشی، تعداد گره و در نهایت امکان برداشت ماشینی به وسیله قوزه‌چین‌ها را فراهم می‌آورد.
4-مواد شیمیائی کمک برداشت: در هنگام استفاده از ماشین‌های برداشت پنبه، به‌ویژه قوزه‌چین‌ها، مواد شیمیائی کمک برداشت (برگریز، خشک‌کن، قوزه بازکن) به‌منظور دستیابی به اهداف زیر می‌بایستی به‌کار گرفته شوند:
* ریزش برگ‌ها به‌منظور کاهش حجم برگ‌های ورودی به دستگاه.
* جلوگیری از آلوده شدن الیاف پنبه به شیره گیاهی مربوط به برگ‌ها
* تسهیل عملیات قوزه‌چینی.
* کاهش محتوای مواد خارجی (پوست قوزه، خرده‌برگ، ساقه) در پنبه‌های برداشت شده.
عوامل اثرگذار بر اثربخشی مواد کمک برداشت
وجود شرایط زیر از نظر اقلیم، خاک و گیاه در هنگام استفاده از مواد شیمیائی کمک برداشت تاثیر مثبتی بر اثر بخشی آن‌ها خواهد داشت:
* هوا گرم، آفتابی و آرام باشد (بیشتر از 15 درجه سانتیگراد).
*رطوبت خاک نسبتا کم باشد (بدون ایجااد تنش رطوبتی برای گیاه).
* سطح نیتروژن قابل استفاده خاک نسبتا کم باشد.
* بیش از 40 درصد قوزه‌ها رسیده و باز باشند.
همچنین عواملی که بر کارائی مواد کمک برداشت تاثیر منفی خواهند داشت، عبارتند از:
* به‌کارگیری مواد در صورتی‌که هوا سرد و ابری باشد (دمای کمتر از 15 درجه سانتیگراد)
* در صورتی‌که بعد از استفاده از مواد کمک برداشت، بارندگی شود و یا دوره هوای مرطوب بعد از به‌کارگیری مواد طولانی گردد.
* در صورتی‌که به‌هنگام استفاده از مواد شیمیائی کمک برداشت، مزرعه با تنش رطوبتی شدید مواجه شود.
* در صورتی‌که محتوای رطوبت خاک و سطح نیتروژن قابل استفاده خاک زیاد باشد.
* در صورتی‌که میزان ماده مصرفی و پوشش سمپاشی به‌درستی انجام نگرفته باشد.