مقاله آشنایی با مگس سفید گلخانه

مگس سفید گلخانه، در فارسی مگس سفید یا عسلک نامیده می‌شود و در اکثر نقاط کشور انتشار دارد مخصوصا در گلخانه‌ها در پشت برگ‌های عده زیادی از گیاهان زینتی مانند شمعدانی، داوودی، گل میمون، گل کاغذی، شاه پسند، ختمی و بگونیا فعالیت دارد. همچنین به گیاهانی از جمله ریحان، نخود فرنگی، کاهو، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و توتون خسارت می‌زند. در مناطق سردسیر در گلخانه‌ها و در مناطق گرمسیر در طبیعت نیز یافت می‌شوند.

 

مگس سفید گلخانه (Trialeurodes vaporariorum)

شکل‌شناسی

حشره کامل بدن و بال‌ها به رنگ سفید است که ناشی از ماده سفید رنگ مومی و چسبناکی است که روی بدن را می‌پوشاند. طول بدن 1-5/1 میلی‌متر است و ماده‌ها معمولا بزرگتر از افراد نر هستند (شکل 1). تخم‌ها به شکل بیضی و رنگ تخم در ابتدا سبز مایل به زرد بوده و سپس به رنگ تیره در می‌آید. پوره‌های تازه از تخم بیرون آمده به رنگ سبز روشن بوده و بدنی پهن دارند.

Trialeurodes vaporariorum

شکل 1ـ Trialeurodes vaporariorum

خسارت

بیشتر گیاهان گلخانه‌ای در معرض حمله این آفت هستند. این آفت در خارج از گلخانه‌ها نیز یافت می‌شود و بیشتر بر روی کلم و سایر گیاهان مشابه به سر می‌برد. در شرایط طبیعی خسارت آفت قابل توجه نیست. افراد کامل و شفیره این آفت از شیره گیاهی می‌مکند که البته تغذیه پوره‌ها شدیدتر بوده و خسارت بیشتری می‌زنند. در انبوهی بالای جمعیت این آفت، محل تغذیه در برگ‌ها رنگ پریده شده و سپس برگ‌ها کاملا زرد شده و قبل از موعد می‌ریزند. گیاهان آسیب دیده ضعيف می‌شوند و رشد عمومی آنها متوقف می‌شود. این حشرات با ترشح ماده چسناکی سطح گیاه را کاملا می‌پوشاند و روی عسلک قارچ‌های ساپروفیت رشد کرده و گیاهان را به رنگ قهوه‌ای روشن در می‌آورد. این گیاهان به علت عدم تولید مواد فتوسنتزی ضعیف شده و محصول کاهش می‌یابد، همچنین از مرغوبیت میوه نیز کاسته می‌شود و در صورت عدم کنترل این حشره ممكن است گیاه کاملا خشک شود.

زیست‌شناسی

سیکل زندگی تابع دمای محیط است و معمولا هر ۲۵-۱۹ روز تولید یک نسل می‌کند. به لارو این حشره crawler گفته می‌شود. افراد کامل و پوره‌ها عموما در سطح زیرین برگ‌ها یافت می‌شوند. ماده‌ها تخم‌ها را در دسته‌های کروی شکل ۱۵-۵ تایی در سوراخ‌هایی که زیر سطح برگ ایجاد می‌کند می‌گذارند. تخم‌ها بر روی گیاهان فاقد کرک به صورت دسته‌ای و بر روی گیاهان کرکدار به صورت انفرادی گذاشته می‌شوند. در شرایط عادی مرحله جنینی ۲-۱ هفته طول می‌کشد و بسته به دمای محیط متغیر است. این آفت 4 مرحله پورگی دارد که آخرین مرحله پورگی همان مرحله شفیرگی است. پوره پس از بیرون آمدن از تخم در محلی از برگ ثابت شده و تا زمان بالغ شدن در همان نقطه به زندگی ادامه می‌دهد. این حشره بسته به شرایط محیط ۱۲-4 نسل در سال ایجاد می‌کند. مگس سفید گلخانه در محصولات گلخانه‌ای به طرق مختلف انتقال می‌یابد: ١-از طريق نشاء آلوده به گلخانه ۲-از طریق علف‌های هرز با گیاهان آلوده در داخل گلخانه و اطراف و بیرون آن ٣- از طریق پرسنل گلخانه

کنترل

الف) زراعی

1ـ کاشت نهال بدون آلودگی: باید مراقب بود نهال و نشاء قبل از انتقال به گلخانه به این آفت آلوده نشده باشند.

2ـ کنترل علف هرز داخل گلخانه چون گیاهان مزبور میزبان واسط این آفت هستند.

3ـ بررسی دقیق گلخانه قبل از کاشت مجدد به منظور از بین بردن گیاهان باقیمانده و پس از ضد عفونی اجازه ورود گیاه سالم داده شود.

ب) بیولوژیکی

 در گلخانه از زنبور پارازیتوئید Encarsia formosa استفاده می‌کنند (شکل 2). این زنبور برای تخم‌گذاری پوره سن آخر را انتخاب کرده و در داخل بدن هر پوره تنها یک تخم می‌گذارد. مراحل لاروی و شفیرگی پارازیتوئید در داخل بدن پوره سپری می‌شود و پس از تبدیل به افراد کامل سطح پشتی پوپاریوم را سوراخ کرده و خارج می‌شود. هر زنبور ماده به طور متوسط 5۰ پوره مگس گلخانه را انگلی می‌کند.

Encarsia formosa

شکل 2ـ Encarsia formosa

ج) شیمیایی

زمانی استفاده می‌شود که جمعیت آفت زیاد باشد، برای ضد عفونی گلخانه می‌توان از سموم تدخینی، آئرووسول‌ها و همچنین سموم امولسیون استفاده نمود. در این رابطه می‌توان سمومی نظیر مالاتیون ۵۷٪ و دی کلرووس به میزان 5/1 لیتر در هکتار استفاده نمود.

 

مینایی، کامبیز (1395). جزوه درسی آفات درختان میوه دانه‌دار و هسته‌دار، دانشگاه شیراز.

اکرمی، محمدعلی(1395). جزوه درسی آفات گیاهان جالیز، سبزی و زینتی، دانشگاه شیراز.

Tomlin, C. S. (2000). The pesticide manual, 12th ed. BCPC.

Whitaker, P. (1998). Important issues in ecologically sound integrated pest management. Am. Entomol. 3:148-153.