مقاله آشنایی با بیماری‌ها و ناهنجارهای اَنار (قسمت دوم)

انار (Punica granatum L.) میوه‌ای گرمسیری تا نیمه‌گرمسیری است و در نواحي ساحلي و مرطوب به صورت همیشه سبز مي‌باشد، ولي در نواحي خشک با زمستان‌های سخت بصورت خزان‌كننده است. از جمله عوامل موثر در ايجاد خسارت و كاهش محصول در باغات انار كشور مي‌توان به بیماری‌ها و ناهنجاری‌های مختلف اشاره كرد كه ممکن است توسط عوامل زنده مانند قارچ‌ها و نماتدها و يا عوامل غیرزنده مانند عوامل محیطي ايجاد شوند. برخي از اين بیماری‌ها مانند بیماری ريشه گره‌ای، پوسیدگي طوقه و پوسیدگي آرمیلاريايي در ريشه و طوقه انار ايجاد خسارت نموده و موجب ضعف، زردی و خشکیدگي درخت مي‌گردد. بیماری ترشیدگي و پوسیدگي میوه انار و ناهنجاری تركیدگي میوه انار موجب خسارت به میوه و از بین رفتن محصول مي‌گردد. در اين دستورالعمل درخصوص برخي از بیماری‌ها و ناهنجاری‌های انار مطالب مختصری ارايه مي‌گردد.

 

4-بیماری پوسیدگي آرمیلاريايي ريشه انار

عامل اين بیماری قارچ Armillaria mellea مي‌باشد كه به آن قارچ عسلي نیز مي‌گويند. اين قارچ دارای دامنه میزباني وسیعي بوده و در انواع درختان مثمر و غیرمثمر ايجاد خسارت مي‌نمايد. با توجه به نحوه بقاء، پراكنش و پايداری اين بیماری در بافت ريشه گیاه میزبان مديريت تلفیقي جهت مقابله با اين بیماری امری ضروری است. علايم بیماری در قسمت هوايي به صورت ضعف، زردی، كمي رشد، كوچک شدن برگ‌ها، سرخشکیدگي و مرگ ناگهاني درخت ديده مي‌شود. در قسمت طوقه و ريشه پوست به سادگي جدا شده و در زير آن پوشش سفید مايل به كرم رنگي مشاهده مي‌شود.

در سطح ريشه نیز پوست به آساني جدا شده و رشته‌های نخ مانند قهوه‌ای مايل به سیاه به قطر يک تا سه میلی‌متر ديده مي‌شود. در پايیز كلاهک‌های قارچ به رنگ قهوه‌ای عسلي به صورت دسته‌ای در پای درختان آلوده تشکیل مي‌گردد. آلودگي در باغات به جز در مواردی كه بیماری توسط روش‌های زراعي مانند شخم‌زدن به صورت نامنظم توسعه يافته است معمولا به صورت شعاعي در اطراف درختان آلوده گسترش مي‌يابد.  قارچ بر روی اندام‌های آلوده درختان حتي پس از مرگ درخت، تا سال‌ها دوام مي‌آورد.

پیشگیری و مديريت پوسیدگي آرمیلاريايي ريشه انار

با توجه به اينکه قارچ عامل بیماری تا مدت‌ها درخاك باقي مي‌ماند، روش‌های انتقال مختلفي دارد. دامنه میزباني اين قارچ وسیع است. هیچ قارچكشي آن را به طور قاطع كنترل نمي‌كند و در داخل بافت ريشه و خاك باقي مي‌ماند. بنابراين استفاده از روش‌های مختلف و بکارگیری مديريت تلفیقي برای كنترل اين بیماری امری ضروری است در اين راستا اقدامات زير توصیه مي‌گردد. عدم كاشت انار در باغات و نواحي دارای سابقه آلودگي به قارچ عامل بیماری، تهیه نهال سالم از نهالستان‌های دارای مجوز، ضدعفوني كردن ريشه نهال‌ها قبل از كشت.

به اين منظور قارچ كش تیوفانات متیل(توپسین ام 70% WP) به میزان 50 تا 90 گرم در در 50 لیتر آب حل شده و ريشه نهال‌ها به مدت پنج دقیقه در اين محلول فرو برده مي‌شود. مچنین در باغات آلوده ريشه‌كني و سوزاندن كامل درختان آلوده و ضد عفوني محل تخلیه شده با تركیب بردو يک درصد، جداكردن نواحي آلوده باغ از نظر آبیاری و عملیات باغي و بکارگیری ادوات مجزا به منظور جلوگیری از گسترش آلودگي، مديريت آبیاری و تغذيه و جلوگیری از بروز تنش در باغ توصیه مي‌گردد.

ناهنجاری‌های انار

1-تركیدگي میوه انار

تركیدگي میوه انار يک بیماری فیزيولوژيک مي‌باشد. يعني در اين امر عوامل زنده بیماري‌زا دخالت ندارند بلکه عوامل محیطي و مديريتي در بروز اين عارضه نقش دارند.

 پیشگیری و مديريت تركیدگي میوه انار

از جمله مهمترين عوامل موثر بر تركیدگي میوه انار عبارتند از:

  • دور آبیاری نامنظم كه موجب افزايش خسارت مي‌شود.
  • نوع رقم كه خسارت در ارقام دارای پوست كلفت بیشتر است.
  • تنش حرارتي و تفاوت زياد درجه حرارت شب و روز عارضه را تشديد مي‌كند.
  • شوری خاك و مشکلات تغذيه‌ای نیز موجب تشديد عارضه مي‌شوند.

بنابراين كاشت ارقام مناسب در هر منطقه و مديريت صحیح آبیاری و تغذيه براساس آزمون خاك در كاهش خسارت موثر است.

 

عارضه ترک‌ خوردگی میوه انار

شکل1- عارضه ترک‌ خوردگی میوه انار

2-سرمازدگي درختان انار

انار میوه‌ای نیمه‌گرمسیری است و مناطقي با تابستان‌های گرم و خشک محل اصلي رشد آن مي‌باشد. همچنین انار در آب و هوايي با زمستان خنک و تابستان و پايیز خشک و طولاني به خوبي رشد مي‌كند و قادر است دمای 12- الي 15- درجه سانتی‌گراد را در زمستان تحمل كند.

سه نوع سرما به درختان انار خسارت مي‌زند، يکي سرمای ديرس بهاره كه باعث خشک شدن جوانه‌ها و حتي سرشاخه‌های نازك درختان مي‌شود. ديگری سرمای زودرس پائیزه و سرمای شديد زمستانه. زردی، كم‌برگي و پژمردگي از جمله علائم اولیه‌ای است كه در بهار روی درختان آسیب ديده از سرمای زودرس پايیزه و يا سرمای شديد زمستان نمايان مي‌گردد.

پوست ناحیه طوقه اين درختان از بین رفته، ورقه ورقه شده و از تنه جدا مي‌شود. كه بیشتر در سمت جنوب تنه درخت ديده مي‌شود.

پیشگیری و مديريت سرمازدگي درختان انار

عواملي از قبیل آبیاری زياد و مصرف كودهای ازته مخصوصا اوره باعث مي‌شود كه درخت انار به موقع در پايیز به خواب نرود و مدتي بیشتر سبز بماند. در نتیجه اين قبیل درختان نمي‌توانند سرمای 10 تا 17 درجه زير صفر را تحمل كنند و طوقه آن‌ها دچار تركیدگي و پوسیدگي مي‌شود.

استفاده از ارقام مقاوم، قطع آبیاری باغات انار بلافاصله بعد از برداشت محصول به منظور تسريع در ركود درخت، مديريت تغذيه باغ و پوشاندن دور طوقه و تنه درخت‌ها تا ارتفاع 50 سانتي‌متر با گوني يا پلاستیک در اواخر پائیز تا اوايل بهار مي‌تواند از شدت خسارت سرمازدگي به درختان انار بکاهد.

 

برادران، غلامرضا.(1399). بیماری ها و ناهنجاری های مهم انار. تهران: موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور