مقاله آشنایی با روش‌های مبارزه با جوندگان (قسمت دوم)

جمعیت جوندگان به وسیله منابع غذایی غنی که توسط سیستم کشاورزی تولید می‌شود، رشد می‌کنند و حتی کودهای کشاورزی بر افزایش جمعیت آنها اثر گذار است. استفاده از کنترل جوندگان اغلب زمان‌بندی ضعیف یا ناکافی است، به طوری که جمعیت‌ها به سرعت بهبود می‌یابند، یا در غیر این صورت کنترل در پاسخ به تعداد زیاد جوندگان، پس از وارد شدن آسیب انجام می شود که ما به درک بهتری از مبادله بین هزینه‌ها و مزایای کنترل نیاز داریم.

روش‌های مبارزه با جوندگان

پ ـ رات‌پروفینگ: در اماکن، ساختمان‌ها، انبارها و... مسلما یکی از مهم‌ترین روش‌های مبارزه رات‌پروفینگ بوده که حتی در صورت استفاده از سایر روش‌های مبارزه باز هم می‌بایست آن را انجام دهیم. رات‌پروفینگ عبارت از تعدادی روش مکانیکی و فیزیکی ساده بوده که مجموعا ضمن به‌سازی محیط و محل، باعث می‌گردند که از ورود، استقرار، لانه گزینی، تولید مثل، تغذیه و خسارت جوندگان جلوگیری شود. بستن راه‌های ورود، مرتب‌سازی محیط، دورکردن مواد غذایی از دسترس جونده و.... از جمله این روش‌هاست. لازم به ذکر است که این روش‌ها غالبا بسیار ساده، راحت، ارزان ولی مهم بوده و بر حسب محل مورد نظرمی‌توانند متفاوت باشند.

ت ـ بستن دور تنه درختان و استفاده از مواد دورکننده: خرگوش‌ها به خصوص در فصل پاییز و زمستان به علت کمبود مواد غذایی به تغذیه از پوست تنه درختان رو می‌آورند و در نتیجه این عمل درختان معمولا خشک و نابود می‌شوند (شکل 1).

خرگوش‌ها نیز از جمله جوندگان زیان‌آور در کشاورزی در فصول مختلف هستند.
شکل 1ـ خرگوش‌ها نیز از جمله جوندگان زیان‌آور در کشاورزی در فصول مختلف هستند.

نمونه این نوع خسارت در استان کرمانشاه به فراوانی دیده می‌شود. در چنین مواردی یکی از بهترین روش‌ها بستن دور تنه درخت با چیزهایی مثل گونی و مقوای ضخیم می‌باشد که در صورت کاربرد مواد دورکننده و ضد تغذیه، تاثیر آن دو چندان خواهد شد. لازم به ذکر است که تغذیه از پوست تنه درختان، توسط جوندگانی مثل موش مغان هم گزارش شده است.

ث ـ مبارزه بیولوژیک: نکته مهمی که در مبارزه بیولوژیک با جوندگان باید در نظر داشت این است که، پرورش و رهاسازی دشمنان طبیعی آنها، عملا نه منطقی بوده و نه ممکن است. لذا فقط باید به حفاظت و حمایت از دشمنان طبیعی جوندگان اهتمام کنیم که همین کار نیز تاثیر خوبی خواهد داشت. شکارچی‌ها اغلب اوقات در کنترل جوندگان مؤثر هستند. لذا، توجه داشتن به آنها در برنامه‌های کنترل بلندمدت بسیار مهم است. از بهترین شکارچی‌ها، گربه، شاهین، جغد، کلاغ ، مار و گوشت‌خوارانی نظیر روباه و شغال می‌باشند که به خصوص از میکروتوس‌ها به خوبی تغذیه می‌کنند. به نظر می‌رسدکه نصب یک میله عمودی یا تیرک چوبی با ارتفاع 8 تا10 فوت وعرض 2 تا 6 فوت (برای نشستن پرندگان شکاری) می‌تواند به کنترل بلند مدت جوندگان کمک کند. مارها نیز از شکارچیان مفید جوندگان کوچک هستند لذا نباید آنها را بی‌دلیل از بین برد (شکل 2).

مارها از شکارچیان مفید جوندگان کوچک هستند.

شکل 2ـ مارها از شکارچیان مفید جوندگان کوچک هستند.

ج ـ مبارزه زراعی: در بین روش‌های مختلف زراعی شخم زدن و آبیاری به خصوص در اواخر فصل زراعی بسیار مناسب و مؤثر می‌باشند. موش مغان و موش کور که از مهم‌ترین جوندگان هستند به کمک این روش‌ها به خوبی کنترل می‌شوند. یکی دیگر از نکات فنی مهم، کاهش زیستگاه‌ها می‌باشد. مثال، جاهایی که مالچ‌ها و باقیمانده محصول رها شده، مناطقی که پوشش گیاهی متراکم و وسیعی دارند، از جمله زیستگاه‌های خوب و مکان‌های لانه‌گذاری مناسب جوندگان هستند. بنابراین در اطراف مزارع باید پوشش گیاهی متراکم را از بین برد زیرا علاوه‌برکاهش زیستگاه، موجب می‌گرددکه میکروتوس‌ها در معرض دید شکارچی‌ها هم قرار بگیرند. لذا پاکسازی علف‌های اطراف باغات میوه، گلخانه‌ها یا مزارع بسیارمهم می‌باشد.

 

محجوب، سید مهدی (1394). جوندگان مهم زیان آوردرکشاورزی و دستورالعمل فنی اجرایی مبارزه با آنها، دانشگاه کرمانشاه.