آشنایی با گیاه علوفه ای آتریپلکس

گیاه آتریپلکس

گیاهی یک ساله یا چند ساله علفی، نیمه خشبی، ریشه‌های راست و بلند، گل‌آذین پانیکول، گل‌ها نر و ماده‌اند. برگ‌ها تخم مرغی، میوه فندوقه بال‌دار می‌باشد. اسفناج وحشی از جمله گیاهان بوته‌ای از خانواده اسفناجیان که کشت آن در شرایط آب و هوایی خاص کشورمان نتیجه بسیار مطلوب و خوبی دارد. گیاهی خوشخوراک و مناسب برای تغذیه دام‌ها می‌باشد. در مقابل خشکی و کم آبی و گرمای زیاد مقاوم بوده و در محیط‌های شور بخوبی رشد می‌کند، به علاوه از شوری خاک می‌کاهد و در نتیجه باعث ایجاد محیطی مساعد برای رشد و تجدید حیات گیاهان دیگر می‌گردد. روی هم رفته این گیاه با بازده علوفه‌ای خوبی که دارد برای احیاء و اصلاح مراتع مناسب می‌باشد.

اهمیت گیاه آتریپلکس

بطور کلی دارای 417 گونه است و یکی از بهترین گیاهان برای تامین علوفه در مناطق خشک و شور بحساب می‌آید.

در یک نگاه کلی می‌توانیم اهمیت آتریپلکس را این طور تعریف کنیم:

-بوم شناسی: مقاوم به خشکی، رطوبت و بارندگی‌های کم

-مقاومت به سرما: یخبندان‌های زمستانه تا صفر درجه را تحمل می‌کند.

-مقاومت به شوری: در شوری بالای خاک رشد می‌کند.

-نیازهای خاکی: زمین‌های شور یا گچی شور یا نمکی مرطوب را می‌پسند.

-ارزش علوفه‌ای: چرای مستقیم احشام

-بهره‌برداری علوفه بوسیله احشام: گوسفند، شتر، شکارها (بز کوهی)

-ترکیب شیمیایی: از 100 گرم برگ، 17 گرم پروتئین، 3 گرم روغن، 56 گرم کربوهیدرات، 24 گرم خاکستر می‌باشد.

نحوه کاشت گیاه آتریپلکس

1-آتریپلکس از نظر تولید علوفه، سرسبز بودن در بیشتر روزهای سال، رشد در زمین‌های شور و فقیر و حتی باتلاقی، اهمیت فراوانی دارد.

2-نحوه کشت آتریپلکس به دو صورت کشت مستقیم بذر (بذرپاشی) و نهال کاری است.

3-بذرپاشی مستقیم باید پس از پاک کردن بذرها انجام شود.

4-مقدار بذر مصرفی، در روش بذرپاشی، برای هر هکتار 15 تا 30 کیلوگرم است.

5-برای برداشت بذر از بوته‌های آتریپلکس باید از چرای آن توسط دام در بهار و پاییز خودداری کرد.

6-در کاشت گلدانی آتریپلکس، باید خاک گلدان از سه قسمت خاک، کود و ماسه پر شود.

7-تعداد بذرهای کاشته شده در هر گلدان باید به اندازه‌ی باشد که در هر گلدان پلاستیکی 3 تا 4 بذر سبز شود.

8-تنک کردن نهال‌ها زمانی انجام می‌شود که بوته‌های آتریپلکس 3 تا 4 برگی باشند.

9-بهترین زمان انتقال نهال‌ها وقتی است که ارتفاع نهال‌ها به حدود 20 سانتی‌متر رسیده باشند.

10-مناسب‌ترین عمق کاشت نهال در زمین اصلی حدود 30 سانتی‌متر است.

11-پس از کاشت نهال در زمین، اگر در سال‌های اول بارندگی نشود، نهال‌های کاشته شده را باید آبیاری کرد.

شکل1- مزرعه آتریپلکس

نقش گیاه آتریپلکس در اصلاح خاک‌های شور

آتریپلکس یا اسفناج وحشی در بیابان‌های شور و صحرا‌ها به عنوان یک گیاه غالب جوامع گیاهی شور به حساب می‌آید. این گیاه بومی مناطق خشک است و گونه‌های از آن به صورت بومی در ایران نیز وجود دارد. گونه‌های از آن بصورت درخت و درختچه بوده، شاخ و برگ خود را به اطراف می‌گستراند ریشه بسیار عمیق و متراکم که تا حدود 5 متر نیز می‌رسد برگ‌های آن منفرد و سبز مایل به کبود یا خاکستری می‌باشد. گیاه آتریپلکس جزو گیاهان شورپسند بوده و بعضی گونه‌ها مانند پولیکاریا و موناتی شوری بسیار بالایی از نمک طعام و بور را در محیط کشت تحمل می‌نمایند. مثلا گونه‌های از آتریپلکس که در محیط شور می‌رویند. نمک اضافی را از برگ‌های خود به بیرون تراوش می‌دهند.

آتریپلکس‌های حاشیه دریاچه ارومیه

اراضی‌ شور حاشیه دریاچه ارومیه در سال‌های اخیر با تغییر شرایط اقلیمی و افزایش استفاده از آب رودخانه‌ها گسترش یافته و به حدود 300000 هکتار رسیده است. که این خود لزوم برنامه‌ریزی برای جلوگیری از گسترش این شوره‌زارها و امکان استفاده از آن‌ها و همچنین بهره‌برداری در جهت اصلاح این زمین‌ها را دو چندان می‌کند چرا که عدم کنترل و مهار کردن نمک‌های حاصل از آن مشکلات زیست‌محیطی حادی را برای منطقه ما ایجاد خواهد کرد بنابراین در راستای اصلاح و استفاده از این اراضی که جزو اولویت‌های بسیار مهم کشاورزی می‌باشد قدم برداشت از جمله گونه‌های مهم آتریپلکس می‌توان به آتریپلکس وروسیفرا و آتریپلکس تاتاریکا اشاره کرد.