علف‌هاي هرز غالب و مهم مزارع پنبه كشور
متداول‌ترين علف‌هاي هرز در زراعت پنبه شامل: سه گونه تاج خروس وحشي (Amaranthus blitoides)، (.A viridis) و (retroflexus .A)، طحله (Corchorus triculiaris)، گوش بره (Chrozophora tinctoria)، درنه سرخه (Echinochloa colonum)، پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis)، اویارسلام (Cyperus sp.)، خرفه (Portulaca oleracea)، قیاق (Sorghum halepense)، خارخسک (Tribulus terrestris)، توق (Xanthium sp.)، خارشتر (Alhaji pesudalhaji)، تاج ریزی(Solanum nigrum)، کهورک (Prosopis stephaniana)، قوزک (Hibiscus trionum)، سلمک (Chenopodium album)، دوستک (Setaria verticillata)، تلخه (Acroptilon repense)، سوروف (Echinochloa crus-galli)، گاو پنبه (Abutilon theophrasti)، پاسپالوم (Paspalum sp.)، عروسک پشت پرده (Physalis alkekengi) می‌باشد.
روش‌هاي كنترل علف‌هاي هرز
كنترل علف‌هاي هرز شامل روش‌هاي مختلف زراعي، مكانيكي و شیمیايي است. استفاده از عوامل بيولوژيكي نيز مي‌تواند در كنترل علف‌هاي هرز موثر واقع شود ولي در حال حاضر نياز به تحقيقات بيشتري در اين زمينه مي‌باشد. تلفيق روش‌هاي فوق و استفاده به موقع از آن‌ها با يكديگر نسبت به بكارگيري يكي از آن‌ها ، كارآيي بيشتري در كنترل علف‌هاي هرز دارد.
كنترل زراعي
كنترل علف‌هاي هرز با روش‌هاي زراعي بسيار مناسب مي‌باشد. در اين روش سعي مي‌گردد تا توان رقابت گياه اصلي افزايش يافته و رشد بوته‌هاي پنبه از علف‌هاي هرز پيشي گيرد. اين روش با صرفه‌ترين راه كنترل علف‌هاي هرز است كه در زير به چند مورد آن اشاره مي‌شود.
-انتخاب رقم زراعي مناسب
-كشت در رديف‌هاي كم عرض مطابق با روش‌هاي توصيه شده براي هر يك از ارقام پنبه در مناطق مختلف كشور
-ايجاد برنامه تناوب زراعي پنبه با غلات و آيش
کنترل مكانيكي و غيرشيميايي
-در زراعت‌هاي مكانيزه استفاده از ادوات كششي مختلف در كنترل علف‌هاي هرز بسيار موثر و كم هزينه مي‌باشد. مي‌توان تا زماني كه ارتفاع بوته‌ها كمتر از 50 سانتي‌متر است از ادوات كشاورزي استفاده نمود.
-استفاده از كولتيواتور براي دوبار (20 تا 25 روز و 35 تا 40 روز) پس از كاشت توصيه مي‌شود.
شکل1- علف‌های هرز مزرعه پنبه
-كولتيواتور همراه با يكي از علفكش‌هاي خاك مخلوط كه قبل از كاشت با خاك مخلوط مي‌شوند 20 تا 25 روز و 35 تا 40 روز پس از كاشت در كنترل علف‌هاي هرز بسيار مؤثر است.
-در زراعت‌هايي كه به روش دستپاش و يا كرتي كشت شده‌اند و امكان استفاده از كولتيواترو در آنجا نيست، مي‌توان از نيروي انساني و ابزار دستي براي كنترل علف‌هاي هرز استفاده نمود. با وجين دستي بايد بوته‌هاي علف‌هرز را حتما از ريشه بيرون آورد .
-دو بار وجين دستي يا وجين با ابزار مكانيكي مانند كج بيل و غيره در 3 و 5 هفته پس از اولين آبياري و در صورت لزوم يكبار ديگر (پس از 8 هفته) در كاهش خسارت علف‌هاي هرز تاثير بسزايي دارد.
- مصرف علفكش تريفلورالين و اتالفلورالين در تلفيق با وجين علف‌هاي هرز مناسب است. زمان وجين بايستي از كاشت پنبه 8 تا هفته پس از آن در نظر گرفته شود.
-به‌كارگيري دستگاه شعله افكن در كنترل علف‌هاي هرز پنبه از روش‌هاي غيرشيميايي مفيدی است كه مناسب‌ترين زمان استفاده از آن مربوط به زماني است كه ارتفاع بوته‌هاي پنبه به 40 سانتي‌متر رسيده باشند.
-به‌كارگيري شعله‌افكن همراه با مصرف علفكش خاك مخلوط تريفلورالين در افزايش عملكرد تاثير مطلوبي دارد.
كنترل شيميايي
در حال حاضر معمول‌ترين روش كنترل علف‌هاي هرز در مزارع پنبه ايران و حتي در جهان، استفاده از علفكش‌ها است. در كشور ما تاكنون يك كشيده‌برگ‌كش و شش علفكش دو منظوره در زراعت پنبه توصيه شده است (جدول1).
جدول1- علفكش‌هاي توصيه شده در زراعت پنبه كشور
|
نام عمومی
|
نام تجاری
|
محل عمل
|
فرمولاسیون
|
مقدار مصرف (هکتار)
|
زمان مصرف
|
|
باریک برگ‌کش
|
|
كوييزالوپ-پي- تفوريل
|
پنترا
|
بازدارنده ACCase
|
EC%4
|
2 لیتر برای یکساله‌ها، 3 لیتر برای چندساله‌ها
|
پیش رویشی
|
|
دو منظوره
|
|
تريفلورالين
|
ترفلان
|
بازدارنده تقسيم سلولي
|
EC%48
|
2-3 ليتر
|
قبل از کاشت آمیخته با خاک
|
|
ديوران
|
كارمكس
|
بازدارندهPSII
|
WP%80
|
1.5-3 لیتر
|
پیش رویشی
|
|
اتال فلورالين
|
سونالان
|
بازدارنده تقسيم سلولي
|
EC%3.33
|
2-3 لیتر
|
قبل از کاشت آمیخته با خاک
|
|
پرومترين
|
گزاگارد
|
بازدارندهPSII
|
WP%80
|
1-2 لیتر
|
پیش رویشی
|
|
تري فلوكسي سولفورون سديم
|
انووك
|
بازدارنده ALS
|
WG%75
|
15 گرم همراه با سیتوگیت 2 در هزار
|
5-8 برگی پنبه
|
|
فلومتورون+ پرومترين
|
كانووي
|
بازدارندهPSII
|
440 DF گرم در كيلوگرم +440 گرم در كيلوگرم
|
2.3 تا 2.9 کیلوگرم
|
پیش رویشی (بلافاصله پس از کاشت)
|
نكات قابل توصيه در مصرف علفكش
-در صورت مصرف هريك از علفكش‌ها بايستي به دستورالعمل آن‌ها دقت نمود.
-مقدار مصرف علفكش، زمان مصرف آن و نيز مقدار آب مصرفي در كارآيي علفكش بسيار مهم است.
-مقدار آب مصرفي 300 تا 400 ليتر در هكتار توصيه مي‌شود.
-علفكش‌هايي كه به صورت قبل از كاشت و آميخته با خاك توصيه شده‌اند، بايد پس از پاشيده شدن بلافاصـله با خاك مخلوط گردند. در غير اين صورت در اثر تابش نور خورشيد تجزيه شده و خاصيت آن‌ها به شدت كاهش مي‌يابد.
-علفكش تريفلورالين و اتالفلورالين در زماني كه خاك از نظر رطوبت گاورو باشد كارآيي بيشتري نسبت به زماني كه خاك خشك است دارند. بنابراين چند روز پس از بارندگي يا پس از يك دوره آبياري كارآيي آن بهتر خواهد شد.
-علفكش تريفلوكسيسولفورون سديم، علف‌هاي هرز اويارسلام، سوروف، آفتاب‌پرست و خارشتر را به خوبي كنترل مي‌نمايد.
-در مزارعي كه آلودگي بالايي به علف هرز اويارسلام دارند مصرف تري فلوكسيسولفورون سديم بيشترين تاثير را در كنترل آن دارد.
-مصرف تريفلوكسيسولفورون سديم در مرحله 5 تا 8 برگي پنبه توصيه مي‌گردد.
-ايجاد زردي و كوتولگي در پنبه پس از مصرف تريفلوكسيسولفورون سديم مشاهده خواهد شد ولي اين آثار به تدريج در ظرف 30 روز از بين خواهد رفت و هيچگونه تاثير سوئي در رشد گياه و مقدار عملكرد نخواهد داشت.
-كاربرد يكي از علفكش‌هاي خاك‌مخلوط و پس از آن، مصرف تريفلوكسيسولفورون سديم در زمان توصيه شده، تاثير بيشتري در كنترل علف‌هاي هرز در پي خواهد داشت.
- علفكش فلومتورون + پرومترين علف‌هاي هرز تاج‌خروس، تاجريزي، پاسپالوم و عروسك پشت پرده را به خوبي كنترل مي‌نمايد.
-تلفيق يكي از علفكش‌هاي خاك‌مخلوط و يكي از علفكش‌هاي پس‌رويشي كه در جدول آمده است در كنترل علف‌هاي هرز به مراتب مؤثرتر از استفاده هر يك از آن‌ها به تنهايي مي‌باشد.