کنترل شیمیایی علف‌هاي‌هرز باریک‌برگ در کشت تریتیکاله
تریتیکاله در نتیجه تلاقی ژنوم‌هاي گندم به‌عنوان والد مادر جنس Triticum و چاودار بعنوان والد پدر جنس Secale به وجود آمده است. بر اساس آمار سازمان خواربار جهانی سازمان ملل در سال 2014، این گیاه مساحتی بیش از 4.1 میلیون هکتار و عملکرد نزدیک به 17 میلیون تن را در جهان به خود اختصاص داده است. بر اساس همین آمار سطح زیر کشت آن در سال 2014 در ایران 34 هزار هکتار با تولید 110 هزار تن بوده است. تریتیکاله به دامنه وسیعی از شرایط اقلیمی متفاوت سازگاري دارد. از آنجایی که تریتیکاله ارزش غذایی بالاتري نسبت به چاودار دارد می‌تواند جایگزین مناسبی براي چاودار مخصوصا در نقاطی که کشت گندم امکان پذیر نیست یا عملکرد مناسبی از آن به دست نمی‌آید، باشد. تحمل تریتیکاله نسبت به دماهاي کم در اوایل دوره رشد رویشی بیشتر از گندم است. در مقایسه با گندم از قابلیت رشد و مقاومت بیشتري برخوردار است.در مقایسه با گندم داراي ارتفاع بلندتري است. تحمل به خشکی آن در نواحی نیمه‌خشک با بارندگی سالانه 400 تا 700 میلی‌متر قابل توجه است.
علف‌هاي هرز در جذب آب، نور و مواد غذایی با گیاهان زراعی رقابت می‌کنند و در غالب موارد این رقابت به نفع علف‌هاي هرز است. مزاحمت در برداشت محصول و کاهش کیفیت محصول برداشت شده به دلیل اختلاط با بذر علف‌هاي هرز از دیگر مشکلات ناشی از علف‌هاي هرز است. به دلیل آنکه تریتیکاله از نظر نیازهاي آب و هوایی در مناطقی که گندم کشت می‌شود، قابل کشت است انتظار می‌رود علف‌هاي هرز مزارع تریتیکاله نیز شباهت زیادي به علف‌هاي هرز مزارع گندم داشته باشند. به این جهت می‌توان کلیه روش‌هایی که براي مبارزه با علف‌هاي هرز مزارع گندم استفاده می‌شود را در مورد تریتیکاله نیز اعمال نمود. بطور کلی تریتیکاله نسبت به علفکش‌ها حساس‌تر از گندم است.
شکل1- مزرعه تریتیکاله
استفاده از علفکش آتلانتیس (با فرمولاسیون گرانول قابل پخش در آب (WG)) به مقدار 400 گرم در هکتار، در کنترل علف‌هاي هرز باریک‌برگ و پهن‌برگ و علف‌هاي هرز خانواده شب بو در تریتیکاله زمستانه بسیار موثر بوده است. نتایج پنج سال مطالعات مزرعه‌اي نشان داد که کاربرد پیش‌رویشی علفکش ایزوپروتورون+ دیفلوفنیکان هیچ خسارتی بر روي تریتیکاله ایجاد نکرد ضمن آنکه باعث کنترل کامل علف‌هاي هرز گندمک (Stellaria media)، چمن یکساله (Poa annua)، زلف پیر (Senecio vulgaris) و شبدر سفید (Trifolium repens) شد.
دستورالعمل
طبق نتایج به دست آمده در تمامی مناطق مورد مطالعه، کلیه علفکش‌هاي مورد بررسی، کارآیی مناسبی در کنترل گونه‌هاي علف‌هاي‌هرز باریک‌برگ غالب هر منطقه دارند. اما از نظرایجاد خسارت به تریتیکاله نتایج متفاوت هستند.
در مغان و مناطقی با آب و هواي مشابه مصرف علفکش‌هاي دومنظوره آپیروس (26.6 گرم در هکتار)، شوالیه (400 گرم در هکتار)، پنتر (2 لیتر در هکتار) و باریک‌برگ‌کش‌هاي آونج (4 لیتر در هکتار)، تاپیک (0.8 لیتر در هکتار)، تراکسوس (1.5 لیتر در هکتار) و پوماسوپر (0.8 لیتر در هکتار) مناسب است. در ساري و مناطقی با آب و هواي مشابه مصرف علفکش‌هاي دومنظوره آپیروس (26.6 گرم در هکتار)، آتلانتیس (1.5 لیتر در هکتار)، توتال (40 گرم در هکتار)، شوالیه (400 گرم در هکتار)، پنتر (2 لیتر در هکتار) و باریک‌برگ‌کش‌هاي آونج (4 لیتر در هکتار)، تاپیک (0.8 لیتر در هکتار)، و پوماسوپر (0.8 لیتر در هکتار) مناسب است. در مشهد و مناطقی با آب و هواي مشابه مصرف علفکش‌هاي دومنظوره آپیروس (26.6 گرم در هکتار)، آتلانتیس (1.5 لیتر در هکتار)، توتال (40 گرم در هکتار)، شوالیه (400 گرم در هکتار)، پنتر (2 لیتر در هکتار)، و باریک‌برگ‌کش‌هاي آونج (4 لیتردر هکتار)، تاپیک (0.8 لیتر در هکتار)، آکسیال (1.5 لیتر در هکتار) و پوماسوپر (0.8 لیتر در هکتار) براي مبارزه با علف‌هاي‌هرز در مزارع تریتیکاله مناسب است. در کرج و مناطقی با آب و هواي مشابه (معتدل) مصرف تمامی علفکش‌هاي مورد اشاره در مزارع تریتیکاله مناسب است. زمان مناسب براي مصرف تمامی علفکش‌ها در تمامی مناطق ابتداي مرحله پنجه‌زنی تریتیکاله و اوایل رشد علف‌هاي هرز است.
لازم به ذکر است در جمع‌بندي نتایج مربوط به تمامی مناطق مشهد، کرج، ساري و مغان، مصرف علفکش‌هاي دومنظوره آپیروس (26.6 گرم در هکتار)، شوالیه (400 گرم در هکتار)، پنتر (2 لیتر در هکتار)، و باریک‌برگ‌کش‌هاي آونج (4 لیتر در هکتار)، تاپیک (0.8 لیتر در هکتار) و پوماسوپر (0.8 لیتر در هکتار) ضمن کنترل مناسب علف‌هاي هرز باریک‌برگ، هیچ گونه خسارتی در تریتیکاله ایجاد نکردند و بنابراین مصرف آن‌ها در تمامی مناطق مورد بررسی با آب و هواي متنوع توصیه می‌شود.