نیاز آبیاری در مراحل مختلف رشد گندم
گنـدم در مراحـل رشـدی مختلـف نیـاز متفاوتـی بـه آبیـاری دارد کـه در ادامـه در ایـن خصـوص بحث شـده اسـت.
-
آبیاری قبل از کاشت یا بلافاصله بعد از کاشت: بـذر گنـدم پـس از آنکه در خـاک قرار گرفت، بایسـتی رطوبت کافی در اطـراف آن وجود داشـته باشـد تـا با جـذب آب و اکسـیژن کافـی به سـرعت جوانه تولیـد کند. تأمیـن رطوبت مناسـب بلافاصلـه پـس از کشـت یا در زمان کشـت گنـدم برای دسـتیابی به تعداد مناسـب بوتـه در واحـد سـطح و در نتیجـه دریافت عملکرد مطلوب لازم اسـت (شکل1).
یکـی از راهکارهـای کاربـردی در ایـن مرحلـه، تنظیم زمان کاشـت با بارشهـای پاییزی اسـت کـه بتوانـد آبیـاری قبـل از کشـت یـا پـس از آن را پوشـش دهـد، به شـرطی کـه این انتظـارو تنظیـم کشـت، به ازدسـت رفتن زمان مناسـب کشـت منجر نشـود.
شکل1: آبیاری قبل از کاشت یا همزمان با کاشت بذر گندم
2. آبیاری در مرحله پنجهزنی: ایـن آبیـاری از زمـان سبز شـدن تـا تکمیـل پنجهزنی بایسـتی انجام شـود. بدیهی اسـت در مناطقـی کـه بارندگـی پاییزه بعد از کاشـت و سبز شـدن محصـول به اندازه کافـی و توزیع مناسـب صـورت میگیـرد، نیـازی به انجـام این آبیاری نیسـت.
3. آبیاری در مرحله ساقه رفتن: اگـر فـاز رویشـی گنـدم به درسـتی طـی شـود و ضمن توسـعه هوایی، توسـعه ریشـه نیز صـورت پذیـرد، میتـوان انتظار داشـت که عملکـرد مطلوبی به دسـت آید. در زمـان انتهایی پنجه زنـی و شـروع سـاقه دهی چنانچـه بارندگـی صورت نگیـرد، آبیاری بایسـتی انجـام شـود. ایـن آبیـاری باعث افزایش تعداد سـنبله و سـنبلچه در خوشـه میشـود
شکل2: مرحله پنجه تا ساقه رفتن گندم
4. آبیاری در مرحله خوشه دهی و شروع گلدهی: تأمین نکـردن نیـاز آبیـاری در ایـن مرحله باعث میشـود تـا مواد غذایـی به خوبی جذب گیاه و خوشـهها نشـود و در نتیجه تعداد سـنبله در واحد سـطح، تعداد دانه در سـنبله و وزن دانـه کاهـش یابـد و در نهایـت تنـش آبی در ایـن مرحلـه، کاهش عملکـرد دانه را بـه همراه داشـته باشد.
در بررسـی حساسـیت مراحـل مختلـف رشـد بـه کم آبـی، برخـی منابع نشـان میدهند کـه مرحلـه سـاقهدهی تـا گلدهـی بیشترین حساسـیت را بـه کم آبـی دارند. متناسـب با نـوع رقـم و شـرایط اقلیمـی، گاهی مرحله گلدهی بیشترین حساسـیت را نسـبت به سـایر مراحـل رشـد در مواجـه بـا تنش آبـی دارد و اگـر نیاز آبـی در ایـن مرحله نقصان پیـدا کند، کاهـش عملکـرد را بـه دنبال خواهد داشـت.
5. شروع پر شدن دانه و مرحله خمیری نرم: در مرحله دانه بسـتن چنانچه آبیاری صورت نگیرد، دانهها کوچکتر میشـود، وزن دانههـا کاهش یافته و در نتیجـه عملکرد کاهش مییابد.