مشخصات گیاه‌شناسی بادام
بادام با نام علمی (Amygdalus communis L.) از خانواده گل سرخیان، اين درخت دارای اندازه‌اي متوسط، برگ‌هاي نيزه‌اي با حاشيه دندانه‌دار و داراي گل در اوايل بهار است. ميوه آن يک شفت با پوشش خارجي پرزدار است که برون‌بر ناميده مي‌شود و پوسته سخت و شبکه‌دار يا درون‌بر را دربر مي‌گيرد. دانه آن يک مغز است که بوسيله اين پوشش‌ها محصور مي‌گردد. درخت بادام به ارتفاع ۸ متر، شاخه‌هاي جوان آن بدون کرک، در ابتدا سبز و بعد قهوه‌اي مايل به قرمز می‌شوند. برگ‌های بادام تخم مرغي- نيزه‌اي شکل، نيزه‌اي يا بيضي کشيده، به طول تا ۱۰ ساتيمتر و عرض ۲ تا ۳ سانتيمتر است، قاعده گوه‌اي پهن تا مورب، نوک باريک، نوک کشيده و يا به ندرت نوک کند است. سطح فوقاني برگ بدون کرک و سطح تحتاني برگ بدون کرک يا با مقدار کمي کرک است. در اوايل سبز شدن، حاشيه برگ دندانه‌اي اره‌اي همراه با يک غده کوچک روي هر دندانه است. دمبرگ ۱ تا ۲ سانتيمتر، گل درشت به قطر تا ۴ سانتيمتر، به رنگ سفيد يا صورتي، دمگل‌ها کوتاه حداکثر تا ۵ ميليمتر بوده و ميوه تخم مرغي مورب تا تخم مرغي کشيده به طول 5/2 تا ۵ سانتيمتر و 5/1 تا ۳ سانتيمتر عرض، داراي نوک کشيده، پوشيده از کرک‌هاي مخملي خاکستري، هسته قايقي شکل، بدون شيار طوي مشخص، سوراخ‌دار و گاهي داراي شيار کوچک در قاعده و فصل گلدهي اواخر زمستان و اوايل بهار مي‌باشد.
جدول 1- مشخصات گیاه‌شناسی بادام
|
نام فارسی
|
بادام
|
|
نام انگلیسی
|
Almond
|
|
نام علمی
|
Amygdalus communis L
|
|
خانواده
|
گل سرخیان
|
شکل 1- آشنایی با درخت، برگ، گل و میوه بادام
کاشت
درخت بادام در شرایط آب و هوایی مدیترانه‌ای و در مناطقی که بارندگی سالیانه آن از 300 تا 500 میلیمتر باشد مناسب برای کاشت می‌باشد. این درخت به خشکی و سرمای زیاد زمستان مقاوم است. امروزه با تولید و معرفی بادام‌های دیرگل، از محدودیت سرمای دیررس بهاره هم جلوگیری به عمل آمده است.
زمین اصلی برای کاشت درخت بادام را در فصل پاییز شخم عمیق‌زده سپس فاصله درختان را روی ردیف‌ها مشخص می‌کنند، که در مورد درخت بادام فاصله بین ردیف‌ها 6 متر و فاصله درختان بر روی ردیف‌ها 4 متر تعیین می‌شود. (ردیف‌ها باید از شمال به جنوب ایجاد شوند) پس از آن در محل تعیین کاشت درخت، گودبرداری یا چاله‌کنی انجام می‌شود. اندازه چاله‌های مخصوص درختان بادام بستگی به نوع خاک و اندازه ریشه درخت بادام دارد که اگر خاک مرغوب باشد عمق چاله‌ها تقریبا 80 سانتیمتر تا یک متر و قطر آن‌ها یک متر مناسب است. پس از کندن چاله‌ها باید به کاشتن نهال اقدام کرد. (معمولا برای درخت بادام، انتقال نهال به زمین اصلی در اواخر بهمن ماه انجام می‌گیرد) در موقع کاشت نهال باید ابتدا 60 سانتیمتر از چاله را با مخلوط کود حیوانی و شیمیایی پر کرد (35 کیلوگرم کود حیوانی پوسیده، 300 گرم کود فسفات، 500 گرم کود پتاس و 500 گرم کود گوگرد) پر کرد.
شکل 2- باغ بادام
داشت
درخت بادام به کم آبی و خشکی مقاوم است در مورد تعیین نوع آبیاری، با توجه به میزان بارندگی و سایر منابع آب موجود در منطقه، باید تصمیم گرفت که روش آبیاری چگونه باشد. در صورتی که میزان بارندگی کمتر از 200 میلیمتر و پراکندگی آن نامناسب باشد، باید بادامستان را آبیاری کرد. میانگین آب لازم برای هر هکتار بادام کاری با روش غرقابی حدود 6 تا 7 هزار متر مکعب و با روش قطره‌ای حدود 3000 متر مکعب است از نظر کیفیت آب، درخت بادام شوری آب را تا حدود 1000 میکروموس تحمل می‌کند و کاهش محصول ندارد ولی شوری خاک بالاتر از این، باعث کاهش محصول می‌شود.
برای کوددهی باغات بادام معمولا در دوره قبل از باردهی برای هر درخت کود فسفاته و پتاس هر کدام 200 تا 300 گرم در اواخر پاییز در زمان شخم به زمین داده می‌شود ولی پس از باردهی هر ساله برای هر درخت 500 تا 800 گرم کود فسفاته، 300 تا 400 گرم سولفات آمونیوم و 400 تا 600 گرم کود پتاس همراه با 30 تا 40 کیلوگرم کود حیوانی پوسیده به زمین اضافه می‌کنند.
برداشت
برداشت بادام زمانی انجام می‌گیرد که پوشش سبز میوه تغییر رنگ داده باشد. در بیشتر بادام‌ها، پس از رسیدن بادام و تغییر رنگ (زرد و قهوه‌ای) پوست بیرونی به آسانی از میوه جدا می‌شود ولی در بعضی قسمت‌های دیگر باید پس از برداشت بادام، پوست را از روی آن کند. اصولا بر حسب رقم، و شرایط محیطی از مرداد تا اواخر شهریور ماه برداشت صورت می‌گیرد.
بادام‌های کنده شده از درخت را پس از جداکردن پوست در سایه یا آفتاب پهن می‌کنند تا کاملا خشک شوند و سپس به انبار می‌برند و کیسه‌گیری می‌کنند. مفز بادام‌هایی استاندارد هستند که دارای رنگ، بو و مزه طبیعی بوده و عاری از آفت و افلاتوکسین باشند و میزان باقی مانده سم‌ها در مغز بادام بیشتر از حد تعیین شده توسط موسسه تحقیقات آفات و بیماری گیاهی نباشد.
شکل 3- برداشت دستی و مکانیکی بادام