مشخصات گیاه‌شناسی فندوق
فندوق با نام علمی (Corylus) از خانواده (Betulaceae)، درختچه‌ای به ارتفاع 5/1 متر که در منطق مساعد به ارتفاع 6 تا 7 متر وگاهی بیشتر نیز می‌رسد. فندوق دارای برگ‌های پهن و نوک تیز با دو ردیف دندانه، به رنگ سبز است. گل‌های آن دارای دو نوع نر و ماده است. گل‌های نر دارای 3 تا 8 پرچم، و مجموعه آن به صورت سنبله‌ای آویخته در پاییز ظاهر میشود. میوه آن که فندوق نامیده میشود، در حالت تازه از پوشش سبز رنگی پوشیده شده است ولی تدریجا پس از خشک شدن از آن جدا میشود.
جدول 1- مشخصات گیاه‌شناسی فندوق
|
نام فارسی
|
فندوق
|
|
نام انگلیسی
|
Hazel
|
|
نام علمی
|
Corylus
|
|
خانواده
|
Betulaceae
|
شکل 1- آشنایی با درخت، برگ، گل و میوه نرسیده و رسیده فندوق
کاشت
با آنكه كشت فندق در آب و هواي متفاوت سازش نسبتا مطلوبي نشان داده است با اين حال، كشت وسيع آن از نظر اقتصادي مستلزم انتخاب ارقام مناسب براي هر منطقه و رعايت دقيق تغييرات و كيفيت جوي، به
خصوص دما، برودت و بارندگي مي‌باشد. درخت فندق از جمله درخت‌هايي است كه عموما با هر خاكي سازش دارد ، اما براي رشد بهتر و توليد ميوه بيشتر نياز به خاكي دارد كه نيمه عميق تا عميق ( بيش از 50 سانتيمتر) باشد و قدرت جذب آب بيشتري داشته باشد. خاك‌هاي رسوبي، رسي شني و رسوبي شني يا خاک‌هايي كه به اندازه كافي رس داشته باشند، سازش فندق در خاك‌هاي اسيدي با pH حدود 6 بهتر از خاک‌هايي است كه pH آن‌ها از 5/7 به بالا باشد.
درختان ميوه براي رسيدن به حداكثر رشد، و توليد بيشترين و مرغوبترين محصول، نياز به دريافت نور كافي دارند. اين امر ايجاب مي‌كند كه هنگام كاشت، بين درختان مجاور فواصل بخصوصي، كه براي درختان مختلف است و به اندازه آن‌ها در حداكثر رشد بستگي دارد، رعايت شود.كه مهمترين آن‌ها مي‌توان مربعي، مستطيلي، مثلثي و داربستي را نام برد.
توصيه مي‌شود درختان فندق در دامنه‌هاي رو به شمال كشت گردند، تا گلدهي بهاره آن‌ها به تأخير افتاده و بصورت طبيعي خطر يخ‌زدگي آن‌ها كاهش يابد. در فندق فواصل كاشت 5×4 متر و بصورت سيستم مستطيلي مي‌باشد و در مناطق كوهستاني فواصل كاشت 4×4 متر بر روي خطوط تراز مي‌باشد. اگر تراكم در داخل باغ به دليل زياد يا كم بودن تعداد درختان نامناسب باشد و يا درختان بصورت نامنظم كشت شده باشند، بطوريكه عبور و مرور ادوات در داخل باغ را با مشكل روبرو كنند، مي‌بايست درختان نامناسب را حذف و در صورت لزوم واكاري نمود. موعد كاشت فندق پس از سپري شدن فصل يخبندان در اواخر زمستان تا اوايل بهار مي‌باشد.
شکل 2- باغ فندوق
داشت
نياز آبي فندق 8000-10000 متر مكعب در هكتار است كه با توجه به سن درختان و شرايط آب و هوايي منطقه تعيين مي‌گردد. حتي الامكان استفاده از سيستم آبياري تحت فشار به منظور بالا بردن راندمان آبياري و كاهش تلفات پِرت آب، توصيه مي‌شود. ضمناً در باغ‌هاي كه استفاده از سيستم مذكور امكان پذير نيست، توصيه مي‌شود سيستم آبياري سنتي كرتي و غرقابي به سيستم آبياري نواري (جوي و پشته) تبديل گردد.
نياز كودي براساس نتايج تجزيه خاک و برگ تعيين مي‌گردد. كودهاي شيميايي با توجه به سن درخت به ازاي هر درخت ساليانه 500-300 گرم ازت خالص، 200-400 گرم فسفات و 100-200 گرم پتاس به خاک اضافه گردد. زمان پخش كودهاي فسفره و پتاسيم در اسفند ماه و كود ازته در دو نوبت در ماه‌هاي ارديبهشت و خرداد در سايه انداز درخت‌ها با 10-20 كيلوگرم كود دامي پوسيده به روش چالكود به ابعاد سانتيمتر در چهار طرف درخت به خاک اضافه مي‌گردد. ضمنا كودهاي ميكرو شامل اوره، اسيد بوريك و سولفات روي هر كدام به ميزان 5 در هزار در دو نوبت، يكي در اواسط پاييز بعد از برداشت ميوه و قبل از ريزش برگ‌ها و دومي در اوايل بهار در زمان متورم شدن جوانه‌ها محلولپاشي مي‌شود. كودهاي ميكرو از زمان باردهي ميوه و در فندق از سال پنجم به بعد داده مي‌شوند.
برداشت
موعد برداشت فندق از نيمه دوم مرداد تا نيمه اول مهر ماه مي‌باشد كه وقتي رنگ گريبانه فندق تغيير و تقريبا قهوه‌اي شده ميوه‌هاي فندق مي‌رسند. سپس عمليات خشك كني ( 5-8 درصد)، انجام مي‌شود. میوه‌های فندوق پس از رسیدن بر روی زمین می‌ریزند، در اثر رطوبت خاک تغییر رنگ می‌دهند از این رو برای جلوگیری از آن باید در اولین فرصت پوست میوه‌ها جدا شود. میوه‌ها در طول فصل باید 2 تا 3 بار جمع آوری شوند. عملکرد درختان فندوق بسته به سن و قدمت درخت، فاصله کاشت، عملیات آماده سازی خاک و عوامل دیگر متفاوت است.
شکل 3- برداشت دستی فندوق