مشخصات گیاه‌شناسی لیسیانتوس
ليسيانتوس با نام علمی (Eustoma grandiflorum) از خانواده (Gentianaceae)، ليسيانتوس گياهي است چند ساله كه در اكثر موارد به عنوان يك گياه يكساله كشت مي‌شود بذر آن نسبتاً ريز ( ١٩٠٠٠بذر در هر گرم) بوده و كشت مستقيم آن در مزرعه مشكل مي‌باشد. به همين دليل بذور معمولاً در سيني نشاء كشت گرديده و سپس نشاء‌هاي حاصل به زمين اصلي منتقل مي‌شوند. ليسيانتوس در رنگ‌هاي ارغواني، کرم، صورتي و سفيد-سبز ديده مي‌شود. در برخي موارد تنها لبه‌هاي گلبرگ رنگي است. گونه‌هاي مختلف اين گل در حالت تک گل و چند گل ديده شده است. ولي اکثراً بصورت چندين گل در يک دسته ديده مي‌شود.
جدول 1- مشخصات گیاه‌شناسی لیسیانتوس
|
نام فارسی
|
ليسيانتوس
|
|
نام انگلیسی
|
Prairie gentian, Lisianthus
|
|
نام علمی
|
Eustoma grandiflorum
|
|
خانواده
|
Gentianaceae
|
شکل 1- آشنایی با بوته، برگ، گل در رنگ های مختلف و بذر لیسیانتوس
کاشت
ليسيانتوس در خاك‌هاي حاصلخيز، غني از مواد آلي و با زهكشي خوب بهترين رشد را دارد. بنابراین براي کاشت محلي آفتابگير با خاك داراي زهكش و pH حدود 6-7 انتخاب نموده و كشت را در بسترهاي بلندتر از سطح زمين (10-12 سانتی متر بالاتر) انجام دهيد تا مطمئن باشيد كه رطوبت اضافي زهكشي مي‌گردد. گياهان كشت شده در خاك‌هاي شني نسبت به خاك‌هاي لومي كوتاه تر مانده و توليد كمتري دارند.
شکل 2- آشنایی با نشاء لیسیانتوس و کاشت آن در مزرعه
کاشت ليسيانتوس در گلخانه نيز همانند اغلب گل‌هاي شاخه بريده، قدرت رشد، زمان توليد و كيفيت گل از خصوصيات رقم مي‌باشد و امكان توليد زمستانه ليسيانتوس با بررسي اقتصادي وجود دارد. بايد در نظر داشت كه در زمستان توليد در واحد سطح معمولا كمتر بوده و از سوي ديگر طول روز كوتاه يك عامل محدودكننده مي‌باشد يعني بيش از آنكه شدت نور محدوديت ايجاد نمايد، طول روز مشكل‌ساز بوده و بايد به نوعي جبران گردد. محصول توليدي در زمستان به دليل ذخيره كربوهيدرات‌هاي بيشتر داراي رشد بهتر و ساقه‌هاي بلندتر و ضخيم‌تري مي‌باشد ولي گلدهي ديرتر انجام خواهد شد.
گياهان كشت شده در گلخانه‌هاي مناطق داراي شدت نور زياد در طول بهار و تابستان ممكن است نياز به سايه‌بان داشته باشند. طول روز بهينه براي دستيابی به بالاترين كيفيت، ۱۶ساعت مي‌باشد. در طول ماه‌هاي زمستان براي جبران كمبود نور محيط، افزايش شدت ـور در طول روز لازم مي‌باشد، ليسيانتوس يك گياه روز بلند کمی است و اگرچه در شرايط طول روز ۱۶ ساعت يا بيشتر زودتر گل مي‌دهد ولي گلدهي آن مستقل از فتوپريود مي‌باشد.
شکل 3- گلخانه لیسیانتوس
داشت
حفظ رطوبت كافي خاك براي توليد ليسيانتوس ضروري است. تنش آبي باعث كاهش عملكرد و كيفيت ساقه‌هاي گلدهنده مي‌شود. با وجود اين آبياري بيش از حد نيز حساسيت گياه را به قارچ‌هاي بيماري‌زاي خاكزي افزايش مي‌دهد. لذا حفظ رطوبت خاك در حد مطلوب و يكنواخت از اهميت خاصي برخوردار بوده و بسيار مفيد است. به همين دليل معمولا آن را در روي پشته مي‌كارند و از آنجايي كه اين گياه بومي دشت‌هاي آمريكاي شمالي مي‌باشد در مناطق با بارش‌هاي سنگين تابستانه كشت‌هاي فضاي باز آن بسيار مستعد پوسيدگي ريشه مي‌باشد.
توصيه مي‌شود پس از برداشت اولين سري گل‌ها آب را حدود ۳ تا ۲هفته كم كنيد تا دومين مرحله تشكيل شاخه‌هاي گلدهنده شروع شود ولي زماني كه در طول ماه‌هاي شهريور و مهر دومين سري شاخه‌هاي گلدهنده در حال رشد مي‌باشند، حفظ رطوبت بصورت يكنواخت ضروري است.
بهترين pH خاک براي ليسيانتوس بين ٧-٦ مي‌باشد و سـطوح بالاي كلسيم همراه با فسفر كافي براي آن بسيار مطلوب مي‌باشد. كوددهي را يك هفته پس از كشت نشاء آغاز كنيد كودهاي محلول را مي‌توان به صورت هفتگي به آب آبياري اضافه نمود. در مورد ليسيانتوس، استفاده از ١٠٠-١٥٠قسمت در ميليون (ppm) ازت از يك نوع كود كامل براي خاك‌هاي معدني توصيه مي‌گردد. ازت مورد استفاده عمدتا بايد از نوع نيترات باشد، مقدار پتاسيم را نيز حتي الامكان در حدي برابر با ازت نگه داشته و هنگام آغاز تشكيل غنچه‌هاي گل مقدار كودهاي حاوي ازت کاهش داده شود.
اگر چنانچه گياهان با كود مايع تغذيه نمي‌شوند كود سرك را به ميزان ٤٨گرم از كود كامل (10-5-10 یا 10-6-4) براي هر متر مربع مزرعه استفاده نمائيد. راه حل ديگر استفاده از كودهاي دير حل شونده ٣ماهه در سطح خاك و بلافاصله پس از كشت نشاء مي‌باشد.
برداشت
گل لیسیانتوس را می توان 4 تا 6 هفته پس از کاشت برداشت کرد. گل‌هاي شاخه بريده ليسيانتوس عمر پس از برداشت بسيار خوبي در حدود١٠- ١٥ روز دارند و كيفيت خود را با حداقل از هم پاشيدگي گل به خوبي حفظ مي‌كنند. همچنين به آساني قابل بارگيري و حمل بوده و حساسيت زيادي نسبت به گاز اتيلن ندارد. با اين وجود رعايت برخی نکات در زمان برداشت و عرضه گل، باعث افزايش ماندگاري گل و حفظ کيفيت آن خواهد گرديد. بنابراين توصيه مي‌شود، برداشت هنگام صبح که ميزان قندها حداكثر و دماي بافت‌ها پايين‌تر است، انجام شود.
هر شاخه ليسيانتوس داراي ١٠-٨ غنچه بوده و غنچه‌هاي بزرگتر آن پس از برداشت، در صورتيكه محلول داراي مقدار قند كافي باشد، شكوفا خواهند شد. براي عرضه مستقيم بصورت محلي و بدون نياز به انبار، بهتر است پس از باز شدن ٤ گل يا بيشتر ودر غير اين صورت شاخه‌هايی كه حداقل يک يا دو گل آن‌ها باز شده برداشت شوند.
شکل 4- برداشت گل لیسیانتوس