آشنایی با بیماری‌های عدس

برق زدگی عدس

یکی از مهم‌ترین بیماري‌هاي عدس است و در مناطقی مانند آمریکاي جنوبی، آمریکا، اروپا، خاورمیانه، هندوستان، پاکستان و شوروي سابق شایع است. این بیماري در شرایط محیطی مشابه با عامل بیماري برق‌زدگی نخود شیوع می‌یابد. در ایران اولین بار از اسلام آباد غرب در سال 67 گزارش شد. کاهش کیفیت بذر در این بیماري مهمتر از نقش آن در کاهش عملکرد محصول است.

علایم بیماري

لکه‌هاي قهوه‌اي کوچک روي برگ، غلاف، ساقه و شاخه‌ها که در نهایت به رنگ قهوه‌اي تیره و دوایرمتحدالمرکز حاوي پیکنید‌هاي سیاه منتهی می‌شود. زخم‌هاي سفید رنگ، گرد و کوچک با حاشیه قهوه‌اي باریک نامشخص در برگ‌ها و میوه‌ها نیز از علایم بیماري است. در شرایط حاد تمام قسمت‌هاي هوایی گیاه از بین می‌رود.

شکل 1- برق زدگی در عدس و نخود

عامل بیماري

Ascochyta fabae f.sp. lentis عامل بیماري می‌باشد. این قارچ یک آسکومیست است که در مرحله غیرجنسی تولید پیکنیدیوم و در فرم جنسی تولید آسکوکارپ از نوع پریتسیوم کاذب می‌نماید که البته فرم جنسی در شرایط ایران چندان مهم نیست. پیکنیدیوم و پیکنیدیوسپورهاي دو سلولی شفاف آن در اپیدمیولوژي بیماري خیلی مهم هستند.

چرخه بیماري

این بیماري معمولا در طبیعت بذرزاد بوده ولی تا یک سال و نیم می‌تواند روي سطح خاك بقا یابد. انتقال عامل بیماري از بذر آلوده به قسمت‌هاي هوایی گیاه به شدت آلودگی بذر بستگی دارد. شدت آلودگی در خاك‌هاي خشک و گرم زیاد و در خاك‌هاي مرطوب و خنک کم است.

کنترل و مدیریت بیماري

1-استفاده از بذر سالم و عاري از بیماري

2-کشت ارقام مقاوم

3-حذف بقایاي گیاهی

4-تناوب زراعی

5-ضدعفونی بذر با بنومیل، کاربندازیم، ایپودیون، تیابندازول و متالاکسیل

6-محلولپاشی با کاپتافول، کلروتالونیل و بنومیل

پژمردگی آوندي عدس

یکی از مهمترین و پراکنده‌ترین بیماري‌ها در اغلب نواحی کشت عدس در دنیا می‌باشد و زمانی که درجه حرارت محیط بالا باشد این بیماري شدت می‌یابد. انتشار آن در آمریکاي جنوبی، آمریکا، کانادا، اروپا، شمال آفریقا، خاورمیانه و هندوستان می‌باشد. در برخی از مزارع در هندوستان بیش از 50 درصد محصول از بین می‌رود.

علایم بیماری

عامل بیماري در مراحل جوان و گلدهی به گیاه حمله می‌کند. پژمردگی برگچه، دمبرگ و ساقه از مشخصات این بیماري می‌باشد. برگ‌هاي پایینی به تدریج زرد، قهوه‌اي روشن و یا گاهی نکروزه شده و در نهایت می‌میرند. در گیاهان آلوده بافت آوند آبکش به رنگ قهوه‌اي کمرنگ مشاهده می‌گردد. گیاهان آلوده کوتوله، برگ‌ها چروکیده، تغییر شکل یافته و سرانجام خشک می‌شود.

شکل 2- پژمردگی آوندی در عدس

عامل بیماری

عامل بیماري Fusarium oxysporum f.sp. lentis می‌باشد. این قارچ داراي میزبان اختصاصی می‌باشد. بیشترین رشد قارچ در دماي 28 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. این قارچ تولید کلامیدوسپور تک سلولی، بی رنگ و کشیده می‌کند. ماکروکنیدي‌ها 4-3 سلولی و کمی خمیده می‌باشند.

چرخه زندگی

عامل این بیماري هم بذرزاد و هم خاکزاد می‌باشد و از کلیه قسمت‌هاي آلوده گیاه و بذر قابل جداسازي است. قارچ می‌تواند روي بقایاي زراعی، ریشه‌ها و ساقه‌هاي موجود در خاك تا 6 سال زنده بماند. این قارچ بصورت میسیلیوم و کلامیدوسپور در بذر و خاك بقا می‌یابد.

کنترل و مدیریت بیماري

1-استفاده از بذر سالم

2-آلودگی بذرزاد با ضدعفونی بذر با مخلوط بنومیل و تیرام قابل کنترل است.

3-استفاده از ارقام مقاوم

4-تناوب زراعی به علت وجود فرم‌هاي اختصاصی

5-تهیه بستر مناسب کشت و استفاده از ازت به فرم سولفات و نیترات آمونیوم