شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی (Tuta absoluta)
مورفولوژی
حشره کامل: به طول 10 میلی‌متر و عرض بال‌های باز حدود 6-7 میلی‌متر می‌باشد. بال‌های جلویی به رنگ خاکستری تا سفید با لکه‌های نقره‌ای، شاخک‌ها نخی شکل که به طور متناوب به رنگ تیره و روشن دیده می‌شود (شکل 1).
شکل 1ـ مورفولوژی حشره کامل شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی
تخم: کوچک و بیضی شکل به طول 0.36 میلی‌متر و 0.22 میلی‌متر عرض و به رنگ سفید صدفی تا زرد روشن دیده می‌شود.
لارو: در ابتدای رشد به رنگ سفید هستند و بسته محل تغذیه (برگ‌خواری و میوه‌خواری) متفاوت می‌باشند. این آفت دارای چهار سن لاروی است. لاروهای سن اول بسیار کوچک و در حدود 9/0 میلی‌متر طول و اندازه لاروهای سن چهارم به 5/7 میلی‌متر می‌رسد. لارو سن آخر با تنیدن تارهایی به دور خود در لابه‌لای برگ‌ها یا در خاک به شفیره تبدیل می‌شود.
شفیره: به شکل مخروط، در قسمت جلویی گرد و در قسمت انتهایی به صورت باریک دیده می‌شوند و حدود 6 میلی‌متر طول دارد. زنگ آن ابتدا سبز، سپس قهوه‌ای و در نهایت قهوه‌ای تیره می‌شود.
خسارت
در تمام مراحل رشد گیاه میزبان به برگ، ساقه، گل و میوه خسارت وارد می‌کند که علائم خسارت به صورت تونل در برگ‌ها و لهیدگی میوه‌های نارس قابل مشاهده است. در برگ، لاروها از پازانشیم بین لایه رویی و زیری تغذیه کرده و اپیدرم را دست نخورده باقی می‌گذارند. در اثر تغذیه دالان‌های نامنظمی در برگ‌ها دیده می‌شود که معمولا در آنها فضولات لاری به چشم می‌خورد. میوه‌های آلوده قبل از رسیدن مورد حمله لاروها قرار می‌گیرند و خسارت به صورت نقاط قهوه‌ای رنگ روی سطح میوه دیده می‌شون که بازار پسندی محصول را کاهش می‌دهد (شکل 2). این نقاط با تغذیه لارو به دالان‌هایی تبدیل می‌شود که می‌تواند مورد حمله عوامل بیماریزای ثانویه قرار گیرد و در نهای منجر به پوسیدگی و فساد میوه می‌شود.
شکل 2ـ نحوه خسارت شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی
زیست‌شناسی
دوره زندگی بسته به دما متفاومت است اما در دمای 27 درجه حدود 30 روز طول می‌کشد. کمترین دما برای فعالیت این آفت 9 درجه سانتی‌گراد گزارش شده است. زمستانگذرانی این حشره به صورت تخم، شفیره و حشره کامل در پناهگاه‌های مختلف دیده می‌شود. ولی در صورت وجود غذای کافی دیاپوز ندارد. حشرات کامل شب فعال هستند و روزها در لابلای شاخ و برگ‌های گیاه مخفی می‌شوند. به طور میانگین میزان باروری حشرات ماده بین 60 تا 120 تخم به ازای هر ماده است. اما هر حشه ماده می‌تواند در طول زندگی خود تا 260 عدد تخم هم بگذارد. تخم‌ها را در دو سطح (بالیی و پایینی) برگ قرار می‌دهد. پتانسیل تولیدمثلی بالا (تا 12نسل در سال) مینوز وجه‌فرنگی را به آفت خطرناکی تبدیل کرده است و همین امر باعث بروز مقاومت نسبت به انواع سموم شیمیایی شده است.
مدیریت مینوز گوجه‌فرنگی
کنترل فیزیکی
ساخت اتاقک انتظار در ورودی گلخانه‌ها ـ نصب تله‌های نوری در گلخانه‌ها قبل از انتقال نشا ـ درزگیری تمام منافذ گلخانه با توری‌های مناسب ـ تنظیم دمای گلخانه و جلوگیری از بالا رفتن دما ـ استفاده از نوارهای پلاستیکی چسبناک ـ استفاده از کارت‌های چسبنده رنگی (سبز و آبی)
کنترل مکانیکی
حذف و از بین بردن برگ‌ها و میوه‌های آلوده به لارو و شفیره آفت
کنترل زراعی
تناوب زراعی با گیاهان غیرمیزبان ـ آفتابدهی خاک ـ بیل زدن کف گلخانه و زیر و رو کردن خاک آن ـ رعایت بهداشت در مزرعه و گلخانه ـ استفاده از نشاهای سالم و عاری از تخم و لارو آفت ـ نصب تله‌های ردیابی در مکان‌های تولید نشا ـ استفاده از کودهای مرغی (کاهش نشو و نمای لاروها) ـ تعدیل در مصرف کودهای نیتروژن ـ حذف کامل بقایای گیاهان، میوه‌های قدیمی و علف‌های هرز از خاک مزرعه و گلخانه پس از برداشت محصول
کنترل رفتاری
تله‌های نوری: استفاده از تله‌های نوری دارای نورهای آبی و سبز (ابتدای زمان کاشت تا هنگام برداشت)
تله‌های فرمونی: نصب تله‌های فرمونی دلتایی یا تله‌های تشتکی آبی و استفاده از ترکیبات جلب‌کننده مانند استیک‌اسید، ایزوآمیل الکل همراه با تله‌های فرمونی و نصب تله‌ها در ارتفاعات مختلف از سطح زمین، (بهترین ارتفاع 50 سانتی‌متر)
کنترل شیمیایی
-
استفاده از حشره‌کش‌های ایمیداکلوپرید، ایندوکساکارپ، اسپینوزاد و کرون
-
مصرف آفت‌کش‌ها با منشا گیاهی مانند آزادیراختین و استفاده از پودر طبیعی کائولن
-
ارقام مقاوم استفاده از ارقام کرک‌دار (نامساعد کردن شرایط تخم‌ریزی)
کنترل ژنتیکی
پرتودهی: اشعه گاما روی مراحل مختلف زندگی آفت، دزهای بین 100 تا 300 گری.