روش‌هاي كاهش رطوبت نسبي گلخانه
الف) آبياري مناسب: آبياري به اندازه كافي و با دور مناسب و جلوگيري از آبياري، اضافي، سبب خيس نشدن بيش از حد خاك گلخانه مي‌شود؛ همچنين بهتر است آبياري در اوايل روز انجام شود تا امكان خشك شدن سطح گياه و خاك تا قبل از غروب آفتاب فراهم گردد. خاك گلخانه نيز بايد از زهكشي مناسبي برخوردار باشد تا آب اضافي در بستر كشت گلخانه باقي نماند.
ب) از بين بردن علف‌هاي هرز: وجود علف‌هاي هرز به خاطر تعرق و نيز كاهش سرعت گردش هوا، سبب افزايش رطوبت نسبي مي‌گردد. بنابراين از بين بردن علف‌هاي هرز به كنترل بهتر رطوبت كمك مي‌كند.
ج) تراکم کشت مناسب: معمولا بيشترين رطوبت نسبي گلخانه در داخل كانوپي گياه وجود دارد كه در اثر تعرق توليد مي‌شود و به علت جابه‌جايي نامناسب هوا در داخل گلخانه، رطوبت در سطح برگ‌ها و بين شاخ و برگ‌ها افزايش مي‌يابد. كشت گياهان با فاصله مناسب (رعايت تراكم كشت)، يا استفاده از سكوهاي شبكه‌اي (به منظور عبور هوا از زير سكو به سمت بالا)، به گردش هوا در داخل كانوپي و سطح گياه كمك خواهد كرد.
د) پاگرما: وجود پاگرما به حركت بهتر هوا در كانوپي گياه و نيز خشك شدن سطح برگ‌ها كمك كرده و با گرم كردن سطح گياه، از تشكيل قطرات آب بر روي آن‌ها جلوگيري مي‌كند.
ه) استفاده از پوشش دولايه يا پلاستيك‌هاي ضد قطره: استفاده از پلاستيك‌هاي ضد قطره، يا افشانه كردن يك عامل خيس‌كننده بر روي سطح داخلي پوشش گلخانه با كاهش نيروي كشش سطحي مولكول‌هاي آب، سبب مي‌شود كه حركت مولكول‌هاي آب بر روي پوشش گلخانه، به صورت جرياني نازك به سمت طرفين گلخانه هدايت شوند و از تشكيل قطرات آب و چكيدن آن‌ها بر روي سطح گياه و خاك گلخانه جلوگيري مي‌كند. همچنين استفاده از شيشه يا پوشش پلي‌اتيلن دولايه، مانع از ميعان بخار آب بر روي سطح پوشش گلخانه مي‌شود؛ زيرا سطح داخلي پلاستيك مانند جسم گرم عمل كرده و از تشكيل قطره بر روي آن جلوگيري مي‌كند.
شکل2- رطوبت‌سنج در گلخانه
و) تهويه و گرم كردن گلخانه به صورت توأم: استفاده تركيبي از گرما و تهويه براي كاهش رطوبت گلخانه بسيار مهم است. تهويه، امكان تبادل هواي خشك‌تر بيرون گلخانه را با هواي مرطوب داخل گلخانه فراهم مي‌كند. گرم كردن گلخانه نيز براي بالا بردن دماي هواي وارد شده به گلخانه تا حد دماي مطلوب گياه، ضروري است؛ همچنين گرم شدن هوا، ميزان بخار آب قابل نگهداري در هوا را افزايش مي‌دهد و به اين ترتيب از تشكيل قطرات آب جلوگيري مي‌كند؛ اين دو عمل بايد با هم و به صورت تركيبي انجام شوند و هيچكدام از آن‌ها به تنهايي كارايي لازم را براي كاهش رطوبت داخل گلخانه ندارند. تهويه بدون گرم كردن گلخانه مي‌تواند سبب سرد شدن گلخانه و گياهان شود و گرم گردن گلخانه بدون انجام تهويه گلخانه نيز، سبب گرم شدن بيش از حد گلخانه و افزايش هزينه گرمايي مي‌شود.
مدت زمان لازم براي تهويه و گرم كردن گلخانه و روش آن بستگي به نوع تجهيزات و سيستم گرمايي و تهويه گلخانه دارد. در صورتي كه تهويه با استفاده از پنجره‌ها انجام شود، سيستم گرمايي بايد روشن و پنجره‌ها به اندازه 2.5 سانتي‌متر باز شوند؛ با اين كار هواي گرمي كه رطوبت بيشتري را در خود نگه داشته، از طريق پنجره‌ها از گلخانه خارج و هواي بيرون كه رطوبت كمتري دارد، جايگزين آن شده و منجر به كاهش رطوبت نسبي گلخانه مي‌گردد.
در گلخانه‌هايي كه از پنكه براي تهويه استفاده مي‌شود، ابتدا بايد پنكه‌ها براي چند دقيقه كار كنند و سپس سيستم گرمايي روشن شود تا دماي هوا را بالا ببرد؛ در اين زمان پنكه‌ها بايد خاموش شوند. با نصب يك زمان‌سنج ميتوان شروع و پايان فعاليت پنكه‌ها را كنترل نمود و تا زماني كه پنكه‌ها خاموش هستند، ميتوان سيستم گرمايي را روشن كرد؛ براي اين كار به يك دستگاه تقويت‌كننده (رله) نیاز است تا مانع کار کردن پنکه‌ها و سیستم گرمایی شود. اين چرخه (تهويه و گرم كردن) در زمان غروب و نيز هنگام طلوع بايد 3-2 بار در هر ساعت انجام شود.
زمان لازم براي تبادل هوايي به اندازه حجم گلخانه، به عواملي مانند استفاده يا عدم استفاده از پنكه، اندازه پنكه‌ها و پنجره‌ها بستگي دارد؛ در بعضي از گلخانه‌هـا، كه از پنكه استفاده مي‌كنند، اين زمان كم و 3-2دقيقه است و در برخي ديگر، كه از تهويه طبيعي استفاده مي‌كنند، به 30دقيقه يا بيشتر زمان نياز است. سيستم گرما و تهويه، حتي در زماني كه هواي بيرون سرد و باراني است، مي‌تواند كارايي خوبي داشته باشد. مقدار بخار آب در دماي 10درجه سانتي‌گراد و رطوبت نسبي 100درصد (هنگام بارندگي)، نصف مقدار بخار آبي است كه در دماي 21درجه سانتي‌گراد و رطوبت نسبي 95درصد وجود دارد.
ز- گردش مناسب هوا در گلخانه: گردش مناسب هواي گلخانه، راهكار مناسب ديگري است كه براي كنترل رطوبت نسبي در سطح كانوپي گياه و مديريت بيماري‌ها در گلخانه مورد استفاده قرار مي‌گيرد. هوايي كه دائما در حال گردش است با هواي قسمت‌هاي ديگر مخلوط و سبب يكنواختي بهتر هواي گلخانه مي‌شود. نشانه گردش مناسب هوا در گلخانه، اين است كه برگ‌هاي گياه حركت اندكي داشته باشند. گردش هوا مانع از ميعان بخار آب بر روي سطح برگ‌ها مي‌شود و از سرد شدن هوا تا زير نقطه شبنم جلوگيري مي‌كند؛ استفاده از پنكه‌هاي ايجادكننده جريان افقي هوا در گلخانه (HAF) پنكه‌هايي با قدرت 75 وات و قطر 50-40 سانتي‌متر) براي اين كار بسيار مناسب است، اين پنكه‌ها تا زماني كه پنكه‌هاي خروجي هوا شروع به كار نمايند، بايد به طور مداوم كار كنند.
هنگام استفاده از بخاري‌هاي موضعي براي گرم كردن گلخانه، روشن بودن دائم پنكه آن سبب گردش مداوم هواي داخل گلخانه مي‌گردد؛ بنابراين توصيه مي‌شود كه پنكه سيستم گرمايي، داراي كليد جداگانه از بخاري باشد تا در صورت خاموش بودن بخاري، پنكه به فعاليت خود ادامه دهد.
اگر در گلخانه از دو بخاري استفاده مي‌شود، بهتر است آن‌ها را در گوشههاي مخالف هم در گلخانه قرار دهند تا گرماي گلخانه در تمام قسمت‌ها يكنواخت باشد و گردش هواي گلخانه توسط پنكه سيستم‌هاي گرمايي، بهتر صورت گيرد؛ همچنين ميتوان از سيستم فنجت براي ايجاد جريان هوا در گلخانه استفاده نمود.
ح) استفاده از بخاري تابشي با انرژي پائين: همانطوركه پيشتر نيز در باره بخاري‌هاي تابشي اشاره شد، در اين نوع بخاري‌ها، ابتدا اجسام داخل گلخانه گرم شده، سپس اين اجسام، سبب گرم شدن هواي محيط مي‌شوند؛ بنابراين دماي اجسام داخل گلخانه (اسكلت و گياهان داخل گلخانه) بيشتر از دماي هواي داخل گلخانه مي‌شود و به همين دليل، بر روي شاخ و برگ‌هاي گياه، شبنم تشكيل نمي‌گردد.