مقاله آشنایی با مدیریت زمان در زراعت لوبیا چشم بلبلی در مناطق گرمسیری (قسمت اول)

پس از غلات، حبوبات مهمترین منبع غذایی بشر به ‌ویژه از نظر پروتئین و از مهمترین گیاهان زراعی و غنی از پروتئین هستند که در دنیا کشت می‌شوند و با شرایط مختلف آب و هوایی از معتدل تا گرم سازگار شده‌اند. یکی از مهمترین گونه‌های حبوبات، لوبیا چشم‌بلبلی است که در انگلیسی به آن Cow pea یا Black eye bean  می‌گویند. لوبیا چشم‌بلبلی یکی از حبوبات بسیار مهم است که دانه آن حدود 25 درصد پروتئین دارد.

 

ویژگی‌های گیاه

لوبیا چشم‌بلبلی گیاهی گرمادوست و روزکوتاه بوده و نیاز حرارتی بالایی دارد.

جدول1 -کمترین درجه‌حرارت برای مراحل رشد لوبیا چشم‌بلبل

جوانه زنی بذر (درجه سانتی گراد)

رشد (درجه سانتی‌گراد)

دماي مناسب رشد و نمو (درجه سانتی گراد)

8

16

25 تا 30

 

 

حرارت‌های پایین نزدیک به صفر درجه موجب مرگ این گیاه حساس به سرما می‌شود. این گونه لوبیا با قابلیت همزیستی با باکتري‌های تثبیت‌کننده نیتروژن هوا، نقش مهمی در حاصلخیزي و بهبود خصوصیات فیزیکی خاک‌ها دارد و افزون بر تامین بخشی از نیتروژن لازم خود، پس از برداشت حدود 50 کیلوگرم نيتروژن به خاك اضافه می‌کند. از اين رو، اين گياه نقش مهمي در تناوب زراعي دارد و همچون كود سبز براي تقويت و بهبود وضع فيزيكي خاك استفاده می‌شود. لوبیا چشم‌بلبلی به سبب شاخ و برگ فراوان و نازك، پس از پوسیدن در خاك مواد آلی و هوموس فراوان براي خاك تولید می‌کند. سطح زير كشت لوبیا چشم‌بلبلی در ايران، در حدود 17000 هكتار بوده، خوزستان و پس از آن ورامين، جيرفت، بخش‌هایی از استان سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، سمنان و كهنوج از مكان‌های مهم كشت اين محصول هستند.

معرفی ارقام مناسب لوبیا چشم‌بلبلی برای کشت در مناطق گرمسیری کشور

به‌زودی یک یا دو رقم جدید لوبیا چشم‌بلبلی برای کشت در مناطق گرمسیری ایران معرفی خواهند شد. تا آن زمان، توصیه می‌شود از ارقام محلی لوبیا چشم‌بلبلی که با شرایط آب و هوایی همان منطقه سازگاری خوبی دارند، برای کشت در هر منطقه استفاده شود؛ برای نمونه، رقم محلی جیرفت مناسب کشت در استان کرمان و رقم محلی مشهد مناسب کشت در استان خوزستان است.

مراحل رشد و نمو لوبیا چشم‌بلبلی

مرحله جوانه‌زنی: بذر لوبیا چشم بلبلی در درجه حرارت بالای 16 درجه سانتی‌گراد، پس از 5-4 روز جوانه‌زده و همزمان با جوانه‌زنی، لپه‌ها از خاک خارج می‌شوند. برای جلوگیری از سله بستن خاک به سبب خروج لپه‌ها در طول دوره جوانه‌زنی، سطح خاک باید مرطوب باشد تا در این مرحله، همه بذرها جوانه‌زده و سطح سبز مناسبی ایجاد شود.

 

جوانه زنی لوبیا چشم بلبلی

شکل1- جوانه‌زنی لوبیا چشم بلبلی

مرحله رشد رویشی: از جوانه‌زنی تا پیش از آغاز گلدهی را مرحله رشد رویشی می‌گویند. در این مرحله، لوبیا چشم‌بلبلی به درجه حرارت‌های بالا مقاوم بوده و در صورت تامین رطوبت، قادر است درجه حرارت‌های بالای 35 درجه سانتی‌گراد را به‌خوبی تحمل کند. این مرحله اگرچه در آب و هوای مختلف متفاوت است، ولی طول مدت زمان آن حدود 75 روز است.

مرحله رشد زایشی: مرحله زایشی با گلدهی بوته‌های لوبیا چشم‌بلبلی آغاز می‌شود. در این مرحله، درجه حرارت بالا سبب عقیم شدن گل‌ها می‌شود؛ بهترین درجه‌حرارت در این دوره، دمای زیر 35 درجه سانتی‌گراد است. لوبیا چشم‌بلبلی گیاهی است با رشد نامحدود، به این مفهوم که تا پایان دوره رشد، رشد رویشی و رشد زایشی یا گلدهی دارد، ولی اوج گلدهی در لوبیا چشم‌ بلبلی در حدود 20-15 روز است و گل‌های بعدی به سبب کاهش درجه حرارت هوا، فرصت تبدیل شدن به غلاف و دانه را ندارند.

مرحله رسیدگی: زمانی که حدود 80-70 درصد غلاف‌های لوبیا چشم بلبلی به رنگ زرد درآمدند، زمان رسیدگی بوته‌ها و زمان مناسب برداشت لوبیا چشم‌بلبلی رسیده است.

 

سخاوت، رضا؛ خرمیان، محمد؛ میرزاشاهی، کامران؛ ماکنالی، آذر. (1400). مدیریت زمان در زراعت لوبیا چشم بلبلی در مناطق گرمسیرکشور. تهران: نشر آموزش کشاورزی

 

ارسال نظر
 
 
1403/03/27  -  علی

بهترین زمان کاشت لوبیا چشم بلبلی در فصل تابستان در دزفول چه تاریخی میباشد

پاسخ مدیر سایت: بهترین زمان کاشت لوبیا چشم بلبلی در فصل تابستان در دزفول، معمولاً اوایل تا اواسط تابستان است، زمانی که دمای هوا به حد کافی گرم و مناسب برای رشد این گیاه است. با توجه به شرایط آب و هوایی دزفول، بهترین زمان کاشت این گیاه حدوداً از اواخر خرداد تا اواسط تیر ماه می‌باشد. کاشت در این دوره زمانی به گیاه این امکان را می‌دهد که در طول تابستان رشد کرده و قبل از شروع سرمای پاییز برداشت شود. البته، زمان دقیق کاشت می‌تواند بسته به شرایط سالانه و پیش‌بینی‌های هواشناسی متغیر باشد، اما به‌طور کلی این بازه زمانی برای کاشت لوبیا چشم بلبلی در دزفول مناسب است.

1403/05/12  -  علیرضا

سلام. اوایل فروردین لوبیا کاشتم بوته ها حسابی رشد کردن ولی اصلا گل نمیده. لطفاً راهنماییم کنید. ممنون

پاسخ مدیر سایت: عدم گلدهی لوبیا چشم بلبلی با وجود رشد مناسب بوته‌ها می‌تواند به دلایل مختلفی باشد. در اینجا چند دلیل رایج و راهکارهایی برای رفع مشکل آورده شده است: کمبود نور: لوبیا چشم بلبلی برای گلدهی به نور کافی نیاز دارد. اگر بوته‌ها در مکانی قرار گرفته‌اند که نور مستقیم خورشید به اندازه کافی نمی‌رسد، ممکن است گلدهی به تأخیر بیفتد. راهکار: مطمئن شوید که بوته‌ها حداقل 6 تا 8 ساعت نور مستقیم خورشید در روز دریافت می‌کنند. دماهای نامناسب: لوبیا چشم بلبلی برای گلدهی به دماهای گرم نیاز دارد. اگر دما بیش از حد سرد باشد، گلدهی ممکن است متوقف شود. راهکار: اطمینان حاصل کنید که دمای محیط در طول روز و شب مناسب برای گیاه باشد. دمای مطلوب برای گلدهی معمولاً بین 25 تا 30 درجه سانتی‌گراد است. کمبود مواد مغذی: عدم تعادل در تغذیه گیاه، به ویژه کمبود عناصر غذایی مانند فسفر، می‌تواند منجر به عدم گلدهی شود. راهکار: بررسی و اصلاح برنامه کوددهی با تأکید بر کودهای حاوی فسفر و پتاسیم. استفاده از کودهایی با نسبت NPK متعادل یا حاوی فسفر بیشتر می‌تواند به تحریک گلدهی کمک کند. آبیاری نامناسب: آبیاری زیاد یا کم نیز می‌تواند بر گلدهی تأثیر بگذارد. راهکار: مطمئن شوید که خاک به طور یکنواخت مرطوب است اما از آبیاری بیش از حد که باعث اشباع خاک شود، خودداری کنید. خاک باید زهکشی مناسبی داشته باشد. رقم نامناسب: برخی ارقام لوبیا چشم بلبلی به زمان بیشتری برای گلدهی نیاز دارند یا ممکن است شرایط محیطی خاصی را طلب کنند. راهکار: اگر از بذرهای تجاری استفاده کرده‌اید، اطلاعات رقم را بررسی کنید تا مطمئن شوید که با شرایط آب و هوایی محل شما سازگار است. در صورت رعایت این نکات و عدم بهبود وضعیت، ممکن است نیاز به بررسی دقیق‌تر عوامل محیطی و تغذیه‌ای و حتی تغییر روش‌های مدیریت مزرعه باشد.