اصول بهداشت گلخانه
14- حذف شاخ و برگ‌هاي زائد: يكي از عمليات‌هاي مهم داشت (مخصوصا در كشت صيفي‌جات)، كه در كاهش ميزان رطوبت نسبي گلخانه و افزايش نفوذ نور به داخل تاج گياهان مؤثر است، انجام هرس و حذف شاخ و برگ‌هاي زائد مي‌باشد. گوجه‌فرنگي، خيار و ساير صيفي‌جات گلخانه‌اي، تعداد زيادي شاخه جانبي توليد مي‌كنند كه در صورت هرس نشدن، سبب افزايش تراكم شاخ و برگ، رطوبت نسبي و سايه‌اندازي مي‌شوند؛ حشرات و بيماري‌ها نيز در محل‌هاي مرطوب و سايه بيشتر فعاليت مي‌كنند و گسترش خواهند يافت. در گوجه‌فرنگي گلخانه‌اي، حذف كامل شاخه‌هاي جانبي و در خيار گلخانه‌اي، سرزني شاخه‌هاي جانبي بعد از توليد دو برگ و ميوه و حذف برگ‌ها تا ارتفاع 30 سانتي‌متري، سبب كاهش تراكم شاخ و برگ و گردش بهتر هوا در گلخانه مي‌شود. در پرورش گياهان زينتي نيز، حذف برگ‌هاي پير و پژمرده در كاهش تراكم شاخ و برگ‌ها مؤثر است.
15- كاهش تراكم كشت: كاهش تراكم كشت در واحد سطح نيز، در افزايش گردش هوا در بين بوته‌ها و جلوگيري از رشد آفات و بيماري‌ها مؤثر است؛ به همين دليل تراكم كشت گوجه فرنگي و خيار گلخانه‌اي از 3 بوته در هر متر مربع، به 2- 1.6 بوته كاهش يافته است.
16- جلوگيري از سرد شدن خاك: يكي از عوامل مهم در شيوع و گسترش برخي از بيماري‌هاي مهم خاكزي، دماي خاك است. سرد و مرطوب بودن خاك، سبب شيوع بيماري بوته‌ميري در اثر حمله قارچ‌هاي پيتيوم و فايتوفترا مي‌شود؛ همچنين پايين بودن دماي خاك، موجب كاهش رشد ريشه و عدم جذب عناصري مانند فسفر و رشد بسيار ضعيف بوته‌ها مي‌گردد؛ ضعيف بودن بوته نيز به نوبه خود، سبب بيشتر شدن خسارت آفات و بيماري‌ها مي‌شود. بنابراين در كشت‌هاي بستري، مخصوصا در پرورش صيفي‌جات گلخانه‌اي، براي گرم كردن خاك از سيستم پاگرما استفاده مي‌شود. از روش‌هاي ديگر افزايش دماي خاك، ميتوان به پهن كردن مالچ پلاستيكي، استفاده از مواد آلي و ايجاد پشته‌هاي بلند (براي كشت سبزي‌هاي گلخانه‌اي) در بستر خاك اشاره نمود.
17- قرنطينه گياهان و قلمه‌هاي تازه خريداري شده: حشرات مي‌توانند با نشا يا نهال تازه خريداري شده، وارد گلخانه شوند. نهال‌ها و قلمه‌هاي تازه بايد از نظر آلودگي به آفات و بيماري‌ها به دقت بررسي شوند؛ اگر اين گياهان، آلوده باشند، بايد آن‌ها را براي مدتي در يك گلخانه انتظار نگهداري و با حشره‌كش‌ها، آفت‌زدايي نمود.
18- تناوب كشت: كشت مداوم يك نوع محصول در خاك، سبب گسترش بيماري و آفات در كشت‌هاي بعدي مي‌شود؛ اين موضوع، به‌خصوص درباره سبزي‌هاي گلخانه‌اي، از اهميت زيادي برخوردار است؛ فقط در صورتي ميتوان اقدام به كشت مداوم يك محصول نمود كه از نظر ضدعفوني‌كردن بستر كشت، رعايت اصول بهداشت و تغذيه گياه، مديريت بسيار مناسبي اعمال شود.
19- استفاده از دستگاه گوگردسوز: اين دستگاه از يك المنت برقي با يك جداره استوانه‌اي تشكيل شده است كه با ريختن گوگرد در داخل آن و گرم شدنش به وسيله المنت، سبب بخار شدن گوگرد مي‌شود؛ بخار گوگرد بر روي سطح برگ‌ها قرار مي‌گيرد و از رشد عوامل بيماري‌زا جلوگيري مي‌كند.
شکل1- بهداشت در گلخانه
20- جلوگيري از نوسانات شديد دمايي: بالا رفتن دماي گلخانه سبب كاهش رطوبت نسبي گلخانه و كاهش شديد دما نيز، موجب افزايش رطوبت نسبي و ميعان بخار آب بر روي پوشش پلاستيك و سطح شاخ و برگ گياهان مي‌شود كه در نتيجه، باعث جوانه‌زني هاگ قارچ‌ها و شيوع بيماري‌هاي مختلف مي‌گردد؛ بنابراين كنترل دماي گلخانه و جلوگيري از نوسانات شديد دمايي، به كنترل بهتر رطوبت نسبي گلخانه كمـك مي‌كند.