مقاله آشنایی با بیماری‌های توت‌فرنگی در گلخانه (قسمت اول)

توت‌فرنگی با نام علمی Fragaria ananassa و متعلق به خانواده گل‌سرخیان می‌باشد. توت‌فرنگی دارای ارقام روز خنثی (چهار فصل) و روز کوتاه (یک فصل) است. گیاهی علفی، چندساله، کرک‌دار و دارای استولون است. گل‌ها به رنگ سفید بوده و اغلب دوجنسی و خودگشن می‌باشند. تکثیر با سیستم نشایی و از طریق ساقه‌های رونده صورت می‌گیرد. برگ متشکل از سه برگچه کرک‌دار به رنگ تیره است. میوه در ابتدا سفت و به رنگ روشن بوده ولی به تدریج نرم و آبدار شده و به رنگ قرمز در می‌آید. بیماری‌های برگی از قبیل لکه برگی‌ها، سوختگی‌ها، آنتراکنوز و سفیدک پودری روی توت‌فرنگی شایع بوده و موجب کاهش عملکرد محصول می‌شوند. بیماری‌های طوقه و ریشه از جمله فیتوفتورا، ریزوکتونیا و نماتدهای ریشه‌گرهی بسیار خطرناک بوده و در صورت وقوع قادرند خسارت به مراتب بیشتری به توت‌فرنگی وارد آورند. بیماری‌های ویروسی، باکتریایی و فیزیولوژیک در برخی شرایط به گلخانه‌های توت‌فرنگی خسارت می‌زنند.

 

بیماری‌های توت‌فرنگی در گلخانه

سفیدک پودری

عامل بیماری: Sphaerotheca macularis

این بیماری باعث کاهش رشد بوته‌ها، میزان محصول و همچنین کیفیت میوه می‌شود. عامل بیماری کلیه اندام‌های هوایی از قبیل برگ، گل و دم میوه را دربرگرفته که در صورت آلودگی میوه و گل، خسارت شدید است. برگ‌ها به طرف بالا پیچ خورده و در قسمت تحتانی برگ، پوشش پودری سفید مایل به خاکستری به صورت موضعی ایجاد می‌شود که به مرور کل برگ را در بر می‌گیرد. برگ‌های آلوده سپس به رنگ صورتی تا قرمز در می‌آیند. در صورت بالا بودن شدت آلودگی، بخش‌های کناری برگ به صورت سوخته در می‌آید. بافت میوه‌های نارس سخت شده و در میوه‌های رسیده پوشش سفید رنگ و پودری در سطح آن به وجود می‌آورد. زمستانگذرانی قارج به صورت میسلیوم با آسکوکارپ بر روی بقایای آلوده بوده و گسترش بیماری به درجه حرارت بسیار وابسته است. درجه حرارت مناسب گسترش بیماری ۱۶ الی ۲۷ درجه سلسیوس بوده و در شرایط رطوبت نسبی بالا حتی در برگ‌های خشک. فعالیت عامل بیماری زیاد است. آبیاری زیاد احتمال آلوده شدن بوته‌ها را بالا می‌برد (شکل 1).

علائم ناشی از Sphaerotheca macularis در میوه توت‌فرنگی
 

شکل 1ـ علائم ناشی از Sphaerotheca macularis در میوه توت‌فرنگی

مدیریت

1ـ جمع‌آوری و حذف بقایای آلوده محل زمستانگذرانی

2ـ استفاده از ارقام مقاوم

3ـ ایجاد نور کافی

4ـ مهار زیستی با استفاده از قارچAmpelomyces quisqualis  با نام تجاریAQ10

5ـ سمپاشی با قارچ‌کش‌های کاپتان در زمان میوه‌دهی و با میکلوبوتانیل و سایر سموم حفاظتی و سیستمیک در ابتدای دوره گلدهی

سوختگی برگ توت فرنگی

 عامل بیماری: Diplocarpon earlianum

این بیماری در هوای گرم شدت دارد. خیس بودن سطح برگ به مدت بیش از ۱۲ ساعت و همچنین درجه حرارت ۲۷- ۳۰ درجه سلسیوس زمینه را برای بیماری مستعد می‌کند. علایم در ابتدا به صورت لکه‌های مجزا، بی‌شکل و در اندازه‌های مختلف است. در سطح فوقانی برگ لکه‌ها به رنگ صورتی تا قرمز است که در صورت شدت آلودگی، گیاه سوخته به نظر می‌رسد. نقاط سیاه در مرکز لکه‌ها حاوی اندام باردهی قارچ است. در صورت بالا بودن شدت خسارت، رنگ برگ به قهو‌ه‌ای تبدیل شده و برگ از لبه‌ها به طرف بالا می‌پیچد. لکه‌های کشیده آبسوخته به رنگ صورتی تا قرمز روی دمبرگ و ساقه وجود داشته و قسمت‌های مختلف گل و میوه ممکن است آلوده شود. آلودگی گلبرگ باعث پوسیدگی قسمت انتهایی میوه می‌شود. مرحله غير جنسی قارج (آسروول) در چرخه بیماری نقش بیشتری دارد. لکه‌ها ۶ الی ۱۵ روز پس از آلودگی ظاهر می‌شوند (شکل2).

علائم ناشی از Diplocarpon earlianum روی برگ توت‌فرنگی

شکل 2ـ علائم ناشی از Diplocarpon earlianum روی برگ توت‌فرنگی

مدیریت

1ـ استفاده از ارقام مقاوم

2ـ جمع‌آوری بقایای آلوده گیاهی

3ـ تهویه مناسب و نور کافی

4ـ استفاده از نشاهای سالم

5ـ کنترل علف‌های هرز

6ـ کنترل شیمیایی با سموم مناسب از قبیل تیوفانات متیل

 

قادری،  رضا(1400). گلخانه از دیدگاه یک گیاه‌پزشک (چاپ اول). شیراز: انتشارات مرجع علم.