مقاله آشنایی با بیماری‌های توت‌فرنگی در گلخانه (قسمت پنجم)

کاشت انواع توت‌فرنگی گلخانه‌ای مزایای زیادی را به همراه دارد. محیط گلخانه بهترین مکان برای رشد و پرورش انواع توت‌فرنگی است. اگر می‌خواهید توت‌فرنگی‌ها از سرمای هوا یا افزایش غیرمنتظره‌ دما محافظت شوند، گلخانه بهترین مکان است. سعی کنید قبل از این‌که گیاهان به گلدهی برسند دما را در حد ۱5درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید.

پوسیدگی سیاه ریشه

عامل بیماری: قارچ، نماتد یا آسیب ناشی از یخ زدن بوته

تمام ریشه سیاه شده و توانایی رشد مجدد را نخواهد داشت. علایم روی اندام‌های هوایی مانند تنش خشکی است؛ بوته کوچک‌تر و رنگ پریده بوده و در هوای گرم غالبا پژمرده است. راه تشخیص بیماری بیرون آوردن گیاه از خاک در زمان تشکیل میوه و بررسی دقیق ریشه‌ها است. ریشه‌های آلوده توسعه کمتری داشته و لکه‌های سیاه رنگ و بی‌شکل در امتداد ریشه به وجود می‌آیند. در نتیجه گسترش بیماری لکه‌های سیاه رنگ به طرف بالا پایین و بخش داخلی کورتکس پیشروی می‌کنند.

مدیریت

1ـ کاشت در خاک‌های با زهکش مناسب و جلوگیری از سفت شدن خاک

2ـ استفاده از نشا سالم

3ـ اجتناب از خشک شدن ریشه در حین انتقال

4ـ جلوگیری از وارد آمدن تنش به بوته‌ها

5ـ پوشاندن بستر خاک با مالچ‌های گیاهی جهت جلوگیری از یخ زدگی

6ـ ضد عفونی خاک با واپام قبل از کاشت

پژمردگی ورتیسلیومی

عامل بیماری: Verticillium albo-atrum

شاز عوامل مهم در محدود نمودن کاشت توت‌فرنگی است. قارچ عامل بیماری دوام بالایی در خاک داشته و تا ۲۵ سال در خاک می‌ماند. اولین علایم در بوته‌های تازه کاشته شده و در زمان تولید ساقه‌های رونده ظاهر می‌شود. در گیاهان آلوده برگ‌های مسن‌تر و خارجی‌تر خشک شده، می‌افتند و در لبه‌ها و بین رگبرگ‌ها به رنگ زرد تا قهوه‌ای تیره در می‌آیند. در بوته‌های آلوده تعداد اندکی برگ‌های جدید تولید می‌شود. بوته‌های کاملا آلوده کوتوله مانده و برگ‌های کوچک و زرد رنگ تولید می‌کنند. ریشه‌ها کوچک‌تر از اندازه معمول بوده و نوک آنها سیاه می‌شود و خطوط قهوه‌ای رنگ در ناحیه داخلی طوقه و ریشه به وجود می‌آید. قارچ به صورت میسلیوم بر روی بقایای گیاهی یا درون خاک زمستانگذرانی می‌کند. در صورت فراهم بودن شرایط محیطی ریزسختينه‌ها جوانه زده، با تولید ریسه به درون ریشه نفوذ کرده، بافت آوند چوبی را تخریب و در نهایت بوته پژمرده می‌شود. ایجاد آلودگی و گسترش بیماری در درجه حرارت ۱۲- ۳۰ درجه بوده که دمای بهینه ۲۱- ۲۴ درجه سلسیوس می‌باشد (شکل 1).

آثار خسارت ناشی از Verticillium albo-atrum در توت‌فرنگی
شکل 1ـ آثار خسارت ناشی از Verticillium albo-atrum در توت‌فرنگی

 

مدیریت

1ـ كاشت در شرایط با نور کافی و زهکش مناسب

2ـ ارقام مقاوم و بوتههای سالم

3ـ اجتناب از مصرف بی‌رویه کود نیتروژنه

4ـ آفتاب‌دهی خاک یا ضد عفونی با سموم تدخینی قبل از کاشت

پوسیدگی طوقه ناشی از فیتوفترا

عامل بیماری: .Phytophthora spp

از بیماری‌های مهم توت‌فرنگی می‌باشد. در ابتدا بوته‌ها و برگ‌ها کوچک می‌شوند. پژمردگی ناگهانی بوته‌های آلوده منجر به مرگ کل بوته در مدت زمانی کوتاه می‌شود. در برش عرضی ناحیه آلوده طوقه، خطوط قهوه‌ای رنگ نکروزه دیده می‌شود. ناحیه آلوده معمولا از بخش فوقانی طوقه شروع و به طرف پایین گسترش می‌یابد. در این حالت چنانچه بوته بیمار به طرف بالا کشیده شود، از ناحیه طوقه جدا و ریشه درون خاک باقی می‌ماند. پوسیدگی بافت آلوده در مواردی به سیستم ریشه سرایت می‌کند. چندین گونه از جنس فیتوفنرا ایجاد بیماری می کنند که گونه مهم Phytophthora cactorum (شکل 2) می‌باشد. عامل بیماری در صورت عدم وجود میزبان چندین سال به صورت اسپور استراحتی درون خاک به سر می‌برد.

آثار خسارت ناشی از  Phytophthora cactorum در توت‌فرنگی
شکل 2ـ آثار خسارت ناشی از  Phytophthora cactorum در توت‌فرنگی

 

 اسپورها درون خاک‌های اشباع از آب با شنا کردن زئوسپورها به بوته توت‌فرنگی رسیده و از طریق طوقه آن را آلوده می‌کند. چنانچه بوته‌ها در مرحله تکثير آلوده شوند، شدت خسارت بیشتر است. بالاترین میزان خسارت در مرحله گلدهی تا برداشت به چشم می‌خورد. احتمال آلودگی در دماهای پایین تا متوسط و رطوبت بالا بیشتر است.

مدیریت

1ـ استفاده از ارقام مقاوم

2ـ استفاده از بوته‌های سالم

3ـ زهکشی مناسب خاک

4ـ ضد عفونی خاک با سموم تدخینی یا آفتاب‌دهی قبل از کاشت

5ـ استفاده از سموم مناسب از طریق آبیاری

 

قادری،  رضا(1400). گلخانه از دیدگاه یک گیاه‌پزشک (چاپ اول). شیراز: انتشارات مرجع علم.