آفات مهم لوبیا
3- شته‌های لوبیا
شته‌های متعددی در مزارع لوبیا یافت می‌شوند، مانند شته لوبیا چشم‌بلبلی (Aphis craccivora)، شته باقلا (A. fabae) و شته نخود Acythosiphom pisumشته لوبیا چشم‌بلبلی به شکل حشرهای نسبتا کوچک به رنگ سیاه براق است که پاها و شاخک‌های سفید تا زرد کمرنگ دارد که انتهای آن‌ها سیاه است. شته باقلا از گونه قبلی بزرگتر و به رنگ سبز زیتونی‌تیره تا سیاه با پاهای روشن است. شته‌نخود نسبتا بزرگ و به رنگ سبز و گاهی براق است. علائم خسارت شته‌ها به‌صورت پیچیدگی برگ‌ها، ضعف و کوتولگی بوته‌هاست. همچنین شته‌ها با ترشح عسلک باعث چسبندگی اندام‌ها می‌شوند و زمینه را برای رشد قارچ‌های دودی فراهم می‌کنند از طرف دیگر، شته‌ها می‌توانند در انتقال بیماری‌های ویروسی به لوبیا (ویروس زرد لوبیا،BYMV ویروس موزاییک خیار CMVنقش داشته باشند.
مدیریت آفت
استفاده از گیاهان زودرس باعث کاهش آلودگی می‌شود. بقایای محصولاتی از قبیل کدوئیان و بقولات در مزرعه باعث زنده ماندن تعداد زیادی از تخم‌ها یا افراد بالغ می‌شوند؛ بنابراین روش مناسب پیشگیری و کنترل شته‌ها، حذف این منابع آلودگی است. کشت مخلوط با شبدر نیز جمعیت شته‌ها را کاهش می‌دهد. در مقادیر کوچک میتوان شته‌ها را از طریق شستوشوی بوته‌ها حذف کرد. به‌طورکلی، جمعیت شته‌ها در مزارع لوبیا معمولا به حدی نمی‌رسد که به سمپاشی نیازی باشد. شته‌ها اکثرا به‌صورت لکه‌ای در مزارع یافت می‌شوند که در صورت لزوم و در صورت کمبودن جمعیت دشمنان طبیعی میتوان کانون‌های آلودگی را با سمومی نظیر پریمور، انویدور، دیمتوآت و مالاتیون سمپاشی کرد.
1-شته لوبیا
4- زنجرک
گونه‌های زیادی از زنجرک‌ها در مزارع لوبیا فعالیت می‌کنند. در یک بررسی، گونه 2 Empoasca decipiens و Zyginidia sohrab Zachvatkin متعلق به خانواده Cicadellidae و گونه1 Javasella pellucidia (F.) از خانواده از Delphacidae مزارع لوبیای شهرستان بروجرد واقع در شمال استان لرستان جمع‌آوری و شناسایی شد. در بین گونه‌های جمع‌آوری شده E. decipiens به‌عنوان گونه غالب در مزارع لوبیای منطقه مورد توجه است. یکی دیگر از گونه‌های رایج زنجرک در مزارع لوبیا، زنجرک باقلا E. fabaeاست. اندازه این زنجرک کوچک، به رنگ سبز روشن و فرم عمومی بدنش مثلثی شکل است حشرات نابالغ شبیه حشره بالغ اما بدون بال هستند و درون مزرعه حرکات سریعی دارند. فعالیت حشرات بالغ و نابالغ زنجرک‌ها در زیر برگ است.
نحوه خسارت: زنجرک لوبیا E. fabae علاوه بر خسارت مستقیم از طریق مکیدن شیره گیاهی، با تزریق بزاق سمی باعث ایجاد لکه‌های سوخته می‌شود و گاهی نیز با انتقال برخی بیماری‌های ویروسی (ویروس موزاییک جنوبی لوبیا SBM سبب خسارت غیرمستقیم می‌شود.
مدیریت آفت: دشمنان طبیعی متعددی شامل شکارگران عمومی مانند کفشدوزک، بالتوری، مورچه، عنکبوت و سن‌ها برای این آفت شناسایی شده‌اند، اما معمولا این شکارگران به‌تنهایی قادر به کنترل زنجرک‌ها نیستند. فراهم‌سازی رطوبت کافی در سراسر فصل رشد از طریق آبیاری مناسب و استفاده از ارقام مقاوم در کنار سایر عوامل زراعی مانند تنظیم تاریخ کاشت و تغذیه مناسب گیاه در چارچوب برنامه مدیریت سلامت، بدون نیاز به سمپاشی یا با حداقل سمپاشی می‌تواند آفت را کنترل کند. نتایج یک بررسی در استان لرستان نشان داد که رقم تلاش نسبت به خسارت زنجرک E.decipiens مقاومت نشان می‌دهد. بر اساس نتایج این تحقیق، لوبیاچیتی رقم محلی خمین برای کشت در منطقه مناسب نیست و رقم تلاش و لاین Cos16 به‌عنوان بهترین ارقام مقاوم به زنجرک برای کشت در اوایل خرداد در شهرستان بروجرد واقع در شمال استان لرستان معرفی شده‌اند.
با شمارش افراد بالغ و پوره‌ها در برگ‌ها یا با استفاده از تورزدن میتوان جمعیت زنجرک‌ها را ردیابی کرد. درصورتی‌که بیش از 2زنجرک بالغ در 30سانتی‌متر از هر ردیف وجود داشته باشد، بایستی عملیات کنترل انجام شود. اگر جمعیت زنجرک‌ها در مزرعه لوبیا زیاد نباشد، به کاربرد آفتکش نیازی نیست. اما اگر میزان خسارت زیاد باشد و به سمپاشی نیاز باشد، میتوان از سموم سیستمیک مانند دیمتوآت 40% EC به میزان 1 لیتر در هکتار استفاده کرد.
5-شب پره زمستانی یا کرم طوقه بر Agrotis spp.(Lep., Noctuidae)
مناطق انتشار و دامنه میزبانی: جنس Agrotis دارای گونه‌های متعددی است. گونه‌های A. ipsilon L وA. segetum Schif معروف آن در ایران شامل است؛ هرچند، تغییرات جمعیت آن‌ها در هر منطقه و بسته به نوع میزبان در این دو گونه زیاد است و به نظر می‌رسد گونه A. segetum از بیشترین پراکندگی و تراکم برخوردارست. این آفت هماکنون در اغلب نقاط ایران و جهان روی محصولات سبزی، صیفی و صنعتی فعالیت دارد.
مشخصات ظاهری: حشره کامل کرم طوقه‌بر (A. segetum) شبپره بزرگی است که روی بال‌های جلویی 3لکه دارد که از قاعده بال تا انتهای بال، به‌ترتیب، شامل لکه گرد، مثلثی و لوبیایی شکل می‌شوند. بال‌های زیری به رنگ روشن است. رنگ لاروها متغیر است و از خاکستری تا سیاه دیده می‌شود.
نحوه خسارت: لاروها اساسا از قاعده دمبرگ‌ها و محل اتصال ریشه به طوقه تغذیه می‌کنند و باعث خشک شدن گیاه جوان می‌شوند. لذا خسارت عمده این آفت در مراحل اولیه رشد گیاه است. به‌تدریج که لاروها بزرگتر شدند، به پای بوته‌ها منتقل می‌شوند و شدیدا از محل اتصال ساقه به ریشه تغذیه می‌کنند. لاروها به طوقه گیاهچه‌های لوبیا حمله می‌کنند و با ایجاد یک حفره نسبتا بزرگ در آن، باعث قطع طوقه و در نتیجه خشکیدن گیاه‌جوان می‌شوند.
شکل2- شب پره زمستانی یا کرم طوقه بر
مدیریت آفت
تشخیص به‌موقع خسارت و توجه به نشانه‌هایی چون پژمردگی لکه‌ای بوته‌ها در مزرعه در موفقیت مدیریت کرم طوقه‌بر در مزارع لوبیا مهم است. به‌محض مشاهده اولین بوته‌های خشک شده در مزرعه، مبارزه را باید آغاز کرد. چنانچه خاک پای این بوته‌ها کمی عقب زده شود، لاروهای این آفت در نزدیکی طوقه گیاه دیده می‌شوند.
کنترل زراعی:
1-آیش نگهداشتن زمین پس از چند فصل کشت متوالی
2-شخم عمیق بعد از برداشت برای از بین بردن لاروهای داخل خاک
3-کنترل و وجین علف‌های هرز مزرعه در بهار
کنترل میکروبی:
استفاده از حشره‌کش باکتریایی B.t var Kurstaki با دوز توصیه شده به‌صورت مخلوط با سبوس گندم و آب به میزان 2 تا 3 کیلوگرم در هکتار. بنا به توصیه شرکت سازنده، زمان مناسب برای کنترل میکروبی، یک هفته زودتر از اعمال حشره‌کش‌های شیمیایی یا در تلفیق با سایر روش‌های کنترل است.
کنترل شیمیایی:
1-محلول‌پاشی با دیازینون امولوسیون 60 درصد به میزان 1 تا 1.5 لیتر در هکتار. کلروپریفوس (گرانول
0.5 درصد) 20 تا 25کیلوگرم در هکتار
2-استفاده از سموم تبوفنوزید در دوزهای 0.5 و 0.7 لیتر در هکتار
برای کنترل شیمیایی این آفت بهترین موقع زمانی است که هنوز لاروهای سن اول روی شاخ و برگ گیاه هستند و هنوز پای بوته‌ها نرفته‌اند (بازدید مرتب مزرعه در اوایل فصل توصیه می‌شود). اما زمانی‌که لاروهای آفت به سن 3 و 4رسیدند، مبارزه باید به‌صورت طعمه‌پاشی یا گرانول‌پاشی انجام گیرد. برای تهیه طعمه مسموم دیازینون گرانول ( 1.5تا 2 در هزار) توصیه می‌شود. چون لاروها شب تغذیه می‌کنند، طعمه‌پاشی بهتر است هنگام غروب آفتاب صورت گیرد. برای تهیه طعمه بهتر است ابتدا سم در آب حل شود و سپس سبوس به‌تدریج اضافه شود. در صورت لزوم 4 یا 5روز بعد میتوان طعمه‌پاشی را تکرار کرد.