پژمردگی و پوسیدگی طوقه و ریشه
عامل بیماری: Fusarium spp.
aگونه‌های مختلفی از قارچ Fusarium با این بیماری در ارتباط هستند که تنها دو گونه آنها عاملین اصلی به وجود آورنده بیماری هستند و نقش دیگر گونه‌های فوزاریوم در ایجاد بیمارس چندان مشخص نیست. Fusarium oxysporum f.sp. cucumerinum (شکل 1) عامل بیماری پژمردگی در گلخانه و مزرعه است.
شکل 1ـ آثار خسارت ناشی از Fusarium oxysporum f.sp. cucumerinum روی خیار
Fusarium solani f.sp. cucurbitacearum عامل پوسیدگی قاعده ساقه و گاهی اوقات پوسیدگی میوه می‌باشد و همچنین در روی گیاهان خانواده کدوییان مانند کدو ایجاد بیماری می‌کند. برگ‌های پژمرده ممکن است کلروز و سپس نکروز بین رگبرگی نشان دهند. ابتدا پژمردگی یک‌طرفه است اما در نهایت کل بوته می‌میرد. گاهی مرگ ناگهانی بوته بدون کلروز برگ‌ها اتفاق می‌افتد. میسلیوم سفید رنگ قارچ گاهی روی طوقه دیده می‌شود. تغییر رنگ و قهوه‌ای شدن آوندها در ساقه و ریشه قابل مشاهده است. با تجزیه بافت ریشه، مرگ بوته آغاز می‌شود. پژمردگی فوزاریومی در دمای بالا اتفاق می‌افتد. پژمردگی برگ‌های پایینی گیاه در دمای 25 تا 28 درجه سلسیوس روی می‌دهد اما در دماهای خنک‌تر بهبودی اتفاق می‌افتد. قارچ به صورت کلامیدوسپور در خاک و بقایای گیاهی زمستانگذرانی می‌کند.
مدیریت
1ـ همه گونه‌های فوزاریوم خاکزی بوده و بنابراین بهترین روش مبارزه استفاده از ارقام مقاوم، ایجاد زهکش مناسب و ضدعفونی خاک است.
2ـ بوته‌ها و بسترهای رشد آلوده را حذف نموده و لوله‌های آبیاری را ضدعفونی نمایید.
3ـ پیوند روی پایه‌های مقاوم کدو در کنترل بیماری مؤثر است.
4ـ آفتاب‌دهی خاک در خاک‌ها با آلودگی کم تا متوسط اثرگذار است.
5ـ تولید محصول در دوره‌های خنک سال باعث کاهش میزان آلودگی می‌شوند.پ
6ـ استفاده از قارچکشهای مناسب از طریق آبیاری می‌تواند در کنترل بیماری اثرگذار باشد.
پژمردگی ناگهانی پیتیومی
عامل بیماری:Pythium spp.
گاهی بوته های رشد یافته ممکن است به صورت ناگهانی و غیر قابل بازگشت بدون بروز علائم آشکار پژمرده شوند. در این موارد ریشه‌های فرعی ریز جذب کننده عناصر غذایی به وسیله گونه‌های از قارچ پیتیوم آلوده می‌شود. تنها نشانه بیماری در روی ریشه‌ها شامل رنگ پریدگی ناچیز و پوسیدگی آبکی ریشه‌های فرعی انتهایی جذب کننده عناصر غذایی است که اغلب از دید مخفی مانده و چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. گاهی این پژمردگی ناشی از همکنش ویروس موزاییک خیار با قارچ پیتیوم در ریشه می‌باشد که موجب پوسیدگی نامحسوس ریشه یا بوته میری می‌شود (شکل 2).
شکل 2ـ آثار خسارت ناشی از Pythium spp.
مدیریت
1ـ ضدعفونی خاک یا تبدیل سیستم کشت به هیدروپونیک تنها روش کنترل این بیماری می‌باشد.
2ـ گونه‌های پیتیوم قارچ‌های خاکزادی هستند که اغلب به وسیله کفش‌ها، ادوات کار و یا جریان آب از سطوح بلند به گلخانه راه می‌یابند. آب‌های رودخانه و برکه ممکن است آلوده باشند.
3ـ همچنین بایستی از به وجود آمدن شرایط ایجاد همکنش بین ویروس موزاییک خیار و پژمردگی ناکهانی پیتیوم اجتناب نمود.