كرم برگخوار چغندرقند(كارادريناي)
كرم برگخوار چغندرقند (Beet armyworm) يكي از مهمترين آفات گياهان زراعي ايران اسـت بـه نـام هـاي رهـه، لهـه، راهو، منجه، كوخ، قورت و كارادرينا ناميده مي‌شود.
لارو اين آفت بسيار چندخوار(پليفاژ) بوده و بيشتر گياهان زراعي و علفهـاي هـرز را مورد تغذيه قرار مي‌دهد. افزون بـر چغندرقنـد، يونجـه، لوبيـا، ذرت، پنبـه، گوجـه فرنگـي، كَرچك، باقلا، سـويا، پيـاز، نخـود، سـيبزمينـي، بادمجـان، اسـفناج، كـاهو، كلـم، شـلغم و ... ميزبانهاي اين آفت به شمار مي‌آيند.
لارو اين آفت برگخوار بوده و كه به صـورت دسـته جمعي، در آغـاز از سـطح زيـرين برگ ميزبان تغذيه و برگ را توري مانند ميكند، ولـي بعـد همـه قـسمتهـاي بـرگ را ميخورد كه حتي گاهي سر ريشهها را نيز مورد تغذيه قـرار مـيدهـد. در ايـن شـرايط بوتـه خشك مي‌شود. اگر بوته چغندرقند دو برگ (غير از دو برگ ابتدايي) داشته باشد هـر لارو دو بوتــه را ميخــورد ولـي اگـر بوتــه چهــار برگــي باشــد دو لارو يــك بوتــه را از بــين ميبرند. اگر چغندر شش برگي باشد چهار لارو يك بوته را مي‌خورنـد.
شکل 1- كرم برگخوار چغندرقند(كارادريناي)
مبارزه
مبــارزه زراعــي: شخم عميق پس از برداشت محـصول بــراي از بين بــردن حالت زمستانگذران آفت، كشت زود هنگام و بهنگام، حذف علـفهـاي هـرز، یخآب زمـستانه براي از بين بردن شفيرهها در خاك راههای مبارزه زراعی است.
شيميايي : هنگامي كـه شـماري از تخـمهـا بـاز شـدهانـد كـه همزمـان بـا اوايـل ارديبهشت ماه مي‌شود. سموم فوزالن 35 درصد دو ليتر در هكتار، ديازينون 60 درصد يـك ليتر در هكتار و اتريمفوس50 درصد 1.5-2 ليتر در هكتار پيشنهاد مي‌شود.
شکل 2- مبارزه مکانیکی و شمیایی با کرم برگخوار چغندرقند
شبپرههاي زمستانه يا كرم طوقه بر (Cutworms)
طوقه برها ميتوانند عاملهاي زيان آوري براي گياهچههاي چغندرقند به شمار آينـد. بـا توجه بـه كنـدي اسـتقرار گياهچـههـاي چغندرقنـد در آغـاز رشـد، فعاليـت تغذيـهاي اينهـا مـيتوانــد ســريع رخ داده و از شــمار بوتههــا بــه شدت بكاهــد. در ايــران گونــه غالــب A.segetum است كه 95 درصد جمعيت را تشكيل مي‌دهد.
گونههاي شب پـره زمـستانه از بـين گياهـان زراعـي بـه چغندرقنـد، ذرت، پنبـه، گوجـه فرنگي، خيار، كدو، سيبزميني، سويا، بادمجان، هويج، گندم پاييزه، كنجد و انواع گياهـان خانواده كدوئيان، علفهاي هرز و حتي جوانه مو حمله ميكنند.
لاروها از برگ، طوقه و ساقه گياه ميزبان تغذيه ميكنند. لارو تازه تفريخ شده در آغـاز تغذيه كمي داشته و پس از پوست انـدازي بـه خـاك مـيافتـد و پـاي بوتـه از طوقـه تغذيـه ميكند كه منجـر بـه طوقـه قطـع آن شـده و بوتـه خـشك مـيشـود . در آغـاز رشـد بـسيار مشخصتر و مهمتر است. ايـن آفـت باعـث كـاهش تراكم بوته در كشتزار مي‌شود. اين كاهش تراكم در آغاز فصل و پيش از شـش برگـي رخ مي‌دهد.
شکل3- حمله ای شبپرههاي زمستانه يا كرم طوقه بر، به ساقه ذرت
مبارزه
مبارزه زراعـي: شخم عميق پــس از برداشــت محــصول بــراي از بــين بــردن حالت زمستانگذران آفت، هراكش كردن كشتزار، زيرا آفت بـه گياهـان قـوي نمـيتوانـد آسـيب بزند، حذف علفهاي هرز، يخ آب زمستانه براي از بين بـردن شـفيرههـا در خـاك از جملـه روشهاي بدون آسيب رساني به محيط زيست براي مديريت اين آفت به شمار مي‌آيند.
مبارزه شيميايي: هنگامي كه در كشتزار هر يك صد بوته آلوده 12-10 لارو ديـده شـد، ميتوان براي لاروهاي سن يك از سموم اكامت ناميزه (امولسيون) 50 درصد بـه نـسبت 1.5 ليتر در هكتار سمپاشي كرد. بـراي لاروهـاي پيرتـر درون خـاك اسـتفاده از كلروپيريفـوس دانهاي 5 درصد به نسبت 1.5 كيلوگرم در هكتار در هنگام غروب آفتـاب در كـشتزارهايي كه خطي كشت شده كنار خطوط ريخته شود. در كشتزار كرتـي درون كـرتهـا پاشـيده و سپس آبياري شود. روش مناسبتر و موثرتر استفاده از طعمه پاشـي اسـت كـه طعمـه آمـاده همراه سم متالدهيد يا سم سوين در كنار بوتهها و يا درون كرتها پاشيده مي‌شود. براي هـر هكتار 100 كيلوگرم طعمه لازم است.
شب پره گاما (Gamma moth Silver-Y moth)
لارو اين آفت بسيار چنـدخوار بـوده و روي غـلات از جملـه ذرت، علـفهـا، گياهـان اليافي و گياهاني ديگر مانند لگومها تغذيه مـيكنـد. آفـت از 224 گونـه گيـاهي شـامل 100 گونـه علـف هـرز از 51 خـانواده مختلـف تغذيـه مـيكنـد. در ايـران آسـيب و زيــان رســاني آفــت روي چغندرقنــد، كــاهو، يونجــه، نخــود، كلــم، سيب زميني، ســويا، آفتابگردان، ذرت، شبدر، كتان، كَرچك، شاهدانه و ... گزارش شده است.
لارو آفت از سن دوم به بعد آغاز به تغذيه از برگ ميكند ولـي تغذيـه لارو سـن سـوم كه باعث مشبك شدن برگ و سنين چهـارم و پـنجم كـه همـه بـرگ را مـيخورنـد داراي اهميت بيشتري است. لارو سن اول زير برگ استراحت ميكند. تغذيـه ايـن آفـت بيـشتر از علفهاي هرز بوده و كمتر زيـان اقتـصادي در كـشتزارها ايجـاد ميكنـد، بـا ايـن همـه در صورت طغيان، آسيب و زيان رساني قابل توجه اسـت.
شکل 4- شب پره گاما
مبارزه
مبــارزه زراعــي: شــخم عميــق پــس از برداشــت محــصول بــراي از بــين بــردن حالــت زمستانگذران آفت، كشت زود هنگام و بهنگام، حذف علـفهـاي هـرز، يخآب زمـستانه براي از بين بردن شفيره و لاروها در خاك از جمله روشهاي مديريت بدون آسيب رسـاني به محيط زيست اين آفت به شمار مي‌آيند.
مبارزه شيميايي: در صورت ديدن حالت طغياني و آسيب و زيان رسـاني اقتـصادي آفـت استفاده از سموم فوزالن 35 درصد دو ليتر در هكتار، ديازينون 60 درصد يك ليتر در هكتار و اتريمفوس 50 درصد 1.5-2 ليتـر در هكتـار پيـشنهاد مـيشـود. مبـارزه بـا كـرم برگخـوار كارادرينا موجب كنترل اين آفت نيز مي‌شود.
ليتا يا بيد چغندرقند (beet mot)
لارو اين آفت تنها به انواع چغندر از جمله چغندرقند حمله ميكند و در ايران از ديگـر گياهان زراعـي گـزارش نـشده اسـت. در جهـان نيـز عـلاوه بـر چغنـدر از گياهـان خـانواده Chenopodiaceae تغذيه ميكند.
لاروهاي سن اول و دوم نسل اول بيـشتر از كنـارههـاي بـرگ تغذيـه مـيكنند و باعـث پيچش آن‌ها و سياه شدن برگها مي‌شوند. لاروهاي سنين بالاتر از جوانه مركـزي و انتهـاي دمبرگها تغذيه ميكنند كه محل اصلي آسيب رساني آن اسـت و فـضولات آفـت برجـاي ميماند. هنگـام تغذيـه، بـرگهـا توسـط تارهـايي بـه هـم چـسبيده و لارو درون آن پنهـان مي‌شود. آفت از سر ريشهها نيز تغذيه ميكند. اين آفت در ايـران مـي توانـد باعـث كـاهش حدود 2.5 تن ريشه در هكتار و كاهش 1.15 -0.5 درصد قند شـود. گـاهي نـشانههـايي از محل ورود اين آفت قارچهاي پوده رست (ساپروفيت) نيز وارد شـده و نـشانههـايي همـسان پوسيدگي طوقه ديده مي‌شود. اگر محل طوقه باز شـود لاروهـاي ايـن آفـت در زيـر محـل جوانه انتهايي(مريستم) ديده مي‌شوند.
شکل 5- ليتا يا بيد چغندرقند
مبارزه
مبارزه زراعي: آبياري بهنگام، از بين بردن بقايا و چراندن دام در كشتزار پس از برداشت محصول، شخم عميق پس از برداشت محـصول بـراي از بـين بـردن حالـت زمـستان گـذرانی آفت، كشت زود هنگام و بهنگام، تناوب زراعي، يخآب ز مـستانه و تقويـت گيـاه از جملـه روشهاي بدون آسيب به محيط زيست براي مديريت اين آفت به شمار مي‌آيند.
مبارزه شيميايي: در صورت ديدن حالت طغياني و زيـان اقتـصادي آفـت اسـتفاده سـموم فنتوآت 50 درصد 1.5 ليتر در هكتار، ديازينون 60 درصد 1.5 ليتر در هكتار، اتريمفوس 50 درصد 1.5 ليتر در هكتار و ديگر سموم فسفره پيشنهاد مي‌شود. هنگام مبارزه اوايل تابـستان و پيش از تشكيل لايه سياه رنگ و هنگام ديدن لاروها و پيش از نفوذ به درون گياه توصـيه مي‌شود. سمپاشي براي يك بار انجام مي‌شود.
كك چغندرقند (Sugarbeet flea beetl)
لارو اين آفت به انواع چغندر از جمله چغندرقند، چغندر لبويي، ترتيزك و تاج خروس حمله ميكند. در جهان نيز اين كك تنها آفت چغندرقند به شمار مي‌آيند.
تغذيه ككها باعث سوراخ شدن برگها مـيشـود كـه ايـن سـوراخهـا گـرد و اطـراف آن‌هـا خشكيده و قهوه‌اي رنگ است. اگر روي جوانههاي چغندر قند 5-3 لارو ديده شـود، نـابودي 90 درصد جوانه‌ها حتمي است. آسيب و زيـان رسـاني ايـن آفـت بارهـا باعـث واكـاري كـشتزارهاي چغندرقند مي‌شود.
شکل 6- كك چغندرقند
مبارزه
مبارزه زراعي: آبياري بهنگام، هرا كشت كردن كشتزار، حذف علفهاي هـرز ميزبـان از جمله روشهاي مديريت بدون آسيب رساني به محيط زيست اين آفت به شمار مي‌آيند.
مبارزه شيميايي: در صورت ديدن حالت طغياني و زيان اقتصادي آفت اسـتفاده از سـموم ديپتركس 80 درصد 1.5 كيلو در هكتار و مالاتيون 57 درصـد 1.5 ليتـر در هكتـار پيـشنهاد مي‌شود. سموم ديگر توصيه شده توسـط سـازما ن حفـظ نباتـات شـامل فوزالـون 35 درصـد 2-2.5 ليتر است. هنگام نخستين نوبت سمپاشي هنگام دوبرگي شـدن بوتـههـا (بـرگهـاي حقيقي) و نوبت دوم تا هنگام شش برگي در صورت نياز توصيه مي‌شود.