مشخصات گیاه‌شناسی تمر هندی
تمر هندی با نام علمی (Tamarindus indica)، درختی همیشه سبز است که ارتفاع آن می‌تواند تا حداکثر 25 متر و قطر تاج آن تا 12متر گسترش پیدا کند. گیاهی ایده‌آل براي مناطق خشک، مخصوصاً محل‌هایی است که خشکی‌هاي طولانی مدت را تجربه می‌کنند، به طوري که قادر است چنین شرایطی را براي 5-6 ماه تحمل نماید. با این وجود در برابر آتش سوزي، سرمازدگی و حالت ماندابی خاك حساس است. تمر هندي ارقام و واریته هاي متعددي دارد که به طور کلی به دو دسته شیرین و ترش تقسیم می‌شوند. کشت و کار تمر هندي ساده است و نیاز به مراقبت چندانی ندارد. درختی است کم آفت ، بین 80-200 سال عمر می‌کند و عملکرد میوه یک درخت سالم آن در سن 20 سالگی می‌تواند به 150-200کیلوگرم برسد.
جدول 1- مشخصات گیاه‌شناسی تمر هندی
|
نام فارسی
|
تمر هندی
|
|
نام انگلیسی
|
Tamarind
|
|
نام علمی
|
Tamarindus indica
|
|
خانواده
|
Fabaceae
|
شکل 1- آشنایی با درخت، برگ، گل و میوه تمر هندی
کاشت
تمر هندی درختی کم توقع و قابل توصیه براي زمین‌هاي کم بازده با شرایط نامناسب آبی و خاکی است. در مناطق با میانگین بارندگی سالانه 500-1500 میلی‌متر می‌تواند به صورت دیم کاشته شود، ضمن آنکه تحت چنین شرایطی، مواجهه گیاه با دوره‌هاي نسبتاً بلند خشکی نه تنها مشکلی ایجاد نمی‌کند، بلکه باعث تقویت میوهدهی آن نیز می‌شود. تمر هندي می‌تواند در مناطق گرم رشد کند، اما بهتر است دماي حداکثر از محدوده 33-37 درجه سانتیگراد فراتر نرود و دماي حداقل به زیر 9.5 درجه سانتیگراد نرسد. تمر هندي قادر به تحمل یخبندان نیست و به همین دلیل نباید در جاهایی که امکان وقوع آن وجود دارد، کاشته شود. این گیاه در انواع خاك‌ها از جمله خاك‌هاي سنگلاخی، شنی و یا حاصلخیز، مشروط بر برخورداري از امکان زهکشی آزاد قادر به رشد می‌باشد.
بهترین زمان کاشت نهال در زمین اصلی مخصوصاً در مناطق خشک، آغاز فصل بارندگی است. البتّه چنانچه آب به طور ثابت و پیوسته در دسترس باشد، می‌توان کشت را در سرتاسر سال انجام داد. بهترین زمان روز جهت اجراي عملیات کاشت، اواخر بعد از ظهر تا اوایل غروب می‌باشد.
داشت
درختان بالغ تمر هندي نیاز چندانی به آبیاري ندارند. نهال‌هاي جوان در خزانه و در خلال استقرار در زمین اصلی به آب نیازمندند. میزان آب مورد نیاز بسته به شرایط اقلیمی متفاوت است، ولی به طور کلی بایستی هر دو هفته یک بار حدود 1-2 لیتر آب به هر درخت جوان ترجیحاً اواخر بعد از ظهر یا اوایل غروب داده شود.
تمر هندي به دلیل سیستم ریشه‌اي عمیق و گسترده از رشد و محصول‌دهی خوبی برخوردار است. مصرف کود دامی در زمان کاشت و نیز به صورت سالانه می‌تواند افزایش عملکرد را در پی داشته باشد. در باغ‌هاي تمر هندي شیرین اغلب از کودهاي غیرآلی جهت افزایش عملکرد استفاده می‌شود. سولفات آمونیم را می‌توان به میزان 100-200 گرم براي هر درخت، یک ماه پس از کاشت و دو بار در سال در پایان فصل بارندگی استفاده نمود. با شروع باردهی درخت، مصرف 500 گرم کود کامل (NPK) دو بار در سال و در پایان فصل بارندگی توصیه می‌شود. لازم به ذکر است یک درخت بالغ تمر هندي می‌تواند در سال 2-3 کیلوگرم کود کامل را دریافت نماید.
شکل 2- باغ تمر هندی
برداشت
زمان شروع بارآوري تمر هندي بستگی به روش تکثیر آن دارد. درختان تکثیر شده با پیوند جوانه در عرض 3-4 سال به بار می‌نشیند، در حالی که باردهی درختان تکثیر شده با بذر ممکن است تا 12 سال به طول بی‌انجامد. مدیریت عملی و شرایط محلی نیز زمان باردهی این درخت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. درختان حاصل از بذر چنانجه به خوبی تربیت شده باشند، پس از حدود 7 سال در شرایط فضاي باز بار خواهند داد. به هر حال عملکرد غلاف گیاه بایستی پس از 15 سال (بدون توجه به روش تکثیر) تثبیت شود. ظرفیت باردهی تمر هندي 50-60 سال است، اگرچه امکان تداوم آن تا بیش از 200 سال نیز وجود دارد.
از آنجا که تغییر رنگ پوست غلاف در زمان بلوغ به کندي انجام می‌شود و میوه‌ها به طور هم زمان نمی‌رسد، برداشت میوه در این گیاه بایستی به صورت تک تک و گزینشی باشد. به طور کلی میوه‌هاي بالغ تمر هندي پوسته‌اي قهوه‌اي رنگ دارند، در حالی که رنگ پوست غلاف‌هاي نارس، سبز است.
شکل 3- برداشت دستی تمر هندی