مشخصات گیاه‌شناسی فلفل دلمه‌ای
فلفل دلمه‌اي با نام علمی (Capsicum annuum) از خانواده بادمجانیان (Solanaceae) گیاهی است یکساله، داراي ساقه‌اي محکم و ایستاده بوده و ارقام گلخانه‌اي داراي ارتفاعی تا یک متر هستند که در بعضی از منابع ارتفاع آن را 50 تا 180 سانتیمتر نیز ذکر کرده‌اند. این گیاه انشعابات ساقه‌اي زیادي را تولید کرده و هر کدام از آن‌ها به یک غنچه‌ي گل ختم می‌شود. برگ‌هاي فلفل اغلب کشیده یا قلبی شکل با لبه صاف بوده و به وسیله‌ي دمبرگ بلندي به ساقه متصل می‌شود. گل‌هاي فلفل دو جنسی بوده و علاوه بر غنچه‌ي انتهاي شاخه‌ها، اغلب بصورت منفرد و گاهی دوتایی در زاویه‌ي برگ‌ها و شاخه‌ها به وجود می‌آید. ظهور گل تدریجی بوده و از مراحله‌ي گل تا شروع برداشت چهار تا شش هفته به طول می‌انجامد. رنگ گلبرگ‌ها سفید و زرد، سبز روشن، بنفش و قرمز بوده و پرچم‌ها جدا از هم، داراي بساکی بنفش رنگ هستند. تخمدان در این گیاه سه برچه‌اي و طول خامه آن چهار تا پنج میلیمتر است. گل این گیاه همانند گوجه فرنگی پنتامر یا پنج قسمتی است. اندازه و شکل میوه در ارقام و واریته‌هاي گوناگون فلفل متفاوت بوده، و به شکل کشیده، مخروطی و گرد دیده می‌شوند. به علت خالی بودن فضاي داخلی میوه، وزن آن نسبت به حجم میوه کم، و از 20 تا 120 گرم در ارقام گوناگون تغییر می‌کند. گوشت میوه درحدود یک تا هفت میلیمتر ضخامت دارد. میوه‌ي فلفل سته بوده و رنگ آن در حالت نارس و قابل عرضه به بازار سبز تیره و در بعضی از ارقام زرد روشن است. میوه‌ي کاملاً رسیده به رنگ قرمز سیر، نارنجی، زرد پر رنگ، بنفش تیره، سبز و سبز تیره و در برخی از واریته‌ها به رنگ سیاه در می‌آید. رنگ قرمز فلفل دلمه‌اي نوعی کاروتنوئید بوده و از دو ماده بنام‌هاي کاپسانتین و کاپسروبین تشکیل گردیده است. میوه‌ي فلفل شیرین داراي دو تا چهار حجره است که به وسیله‌ي دیواره‌هایی از یکدیگر جدا می‌شوند. بذر فلفل به رنگ زرد مایل به سفید و به صورت متمرکز در ناحیه‌ي دم میوه قرار دارد. وزن هزار دانه‌ي آن به شش تا هفت گرم می‌رسد و از هر کیلوگرم میوه‌ي فلفل دلمه‌اي درحدود پنج تا هفت گرم بذر به دست می‌آید. فلفل از لحاظ جوانه‌زنی، برون‌زمینی است.
جدول 1- مشخصات گیاه‌شناسی فلفل دلمه‌ای
|
نام فارسی
|
فلفل دلمه ای
|
|
نام انگلیسی
|
Bell Pepper
|
|
نام علمی
|
Capsicum annuum Group
|
|
خانواده
|
Solanaceae
|
شکل 1- آشنایی با بوته، برگ، گل و میوه فلفل دلمه‌ای
کاشت
طول دوره کاشت تا برداشت اولین میوه فلفل دلمه‌ای ، 70 روز می‌باشد. خاک مناسب برای کشت فلفل، خاک لومی شنی است. برای کاشت فلفل دلمه‌ای نیاز به خاک رسی سبک با هوموس و کود فراوان و رطوبت کافی دارد. مناسب‌ترین اسیدیته برای گیاه فلفل دلمه‌ای محدوده 5/6 تا 5/7 می‌باشد. ریشه این گیاه به شعاع 40 سانتیمتر پراکنده و تا عمق 60 سانتیمتر در خاک فرو می‌رود. بهترین دما برای رشد فلفل دلمه‌ای دمای 16 تا 21 درجه سانتیگراد می‌باشد و دمای بالا 32 درجه سانتیگراد گلدهی گیاه متوقف می‌گردد. تکثیر گیاه فلفل دلمه‌ای به وسیله بذر و به ندرت با قلمه صورت می‌گیرد. به دلیل ریز بودن بذرهای فلفل دلمه‌ای ابتدا آن‌ها را در خزانه کاشت و سپس نشاء آن را به زمین اصلی انتقال می‌دهند.
داشت
در مرحله تشکیل میوه فلفل، نیاز به سه عنصر اصلی ازت، فسفر و به خصوصا پتاسیم و نیز، محلول‌پاشی‌ها افزایش می‌یابد. البته نباید در مصرف کودهای ازته افراط کرد، زیرا مصرف بیش از حد ازت، بر اندازه، رنگ و مزه و میوه فلفل دلمه‌ای اثر منفی گذاشته و مقاومت گیاه را نسبت به برخی بیماری‌ها کاهش می‌دهد.
گیاه فلفل در مقابل کودهای گوگرد دار حساس است. کودهای نیتروژنی را به مقدار کم قبل از کاشت و اندکی بیشتر در آغاز گلدهی به این گیاه می‌دهند. مصرف بیش از اندازه کودهای ازته منجر به کاهش اندازه محصول می‌شود. طبق توصیه انجام شده میتوان حدود 15 کیلوگرم نیتروژن در سه نوبت و 100 کیلوگرم فسفر و 300 کیلوگرم پتاس (بدون کلر) در یک هکتار برای این گیاه استفاده کرد. همچنین توصیه می‌شود که 50 درصد کود نیتروژنی را در موقع انتقال نشاء و کودهای فسفره و پتاس را قبل از کاشت به کار برد.
شکل 2- مزرعه و گلخانه فلفل دلمه‌ای
برداشت
چگونگی برداشت فلفل به نوع فلفل و طرز مصرف آن بستگی دارد و عمل برداشت با دست انجام می‌شود. معمولا برای تهیه ترشی فلفل موقعی که میوه هنوز کاملا نرسیده و رنگ آن سبز است آن را جمع آوری می‌کنند و برای تهیه ادویه باید میوه کاملا رسیده باشد. برداشت فلفل از اوایل تابستان و تا اواسط پاییز ادامه دارد. برداشت فلفل دلمه‌ای به منظور مصرف بصورت تازه خوری باید میوه آن رشد کامل خود را طی کرده باشد.
شکل 3- برداشت دستی فلفل دلمه‌ای