مشخصات گیاهشناسی افسنطین
افسنطین با نام علمی (Artemisia absinthium L.) از خانواده (Asteraceae)، گیاهی به ارتفاع 40 تا 10 سانتیمتر، ایستاده، پر شاخه و منشعب، راست و گاهی مورب، کرکینه پوش به رنگ سبز مایل به خاکستری با خطوط برجسته طولی است. برگ‌های آن سبز متمایل به خاکستری، پوشیده از کرک‌های نرم، دمبرگدار، به طول 15-8 سانتیمتر، پهنک دارای پیرامونی مدور، در قاعده گیاه و پایین شاخه‌ها دمبرگدار، شانه‌بر با یک تا دوبار بریدگی‌های شانه‌ای عمیق با قطعات سرنیزه‌ای، تخت و انتهای مدور، به ابعاد 1-0.5 و3-1.5 میلیمتر، در میانه و انتهای شاخه‌ها تقریبا بدون دمبرگ، با لب‌های سه بخشی، در قاعده گوشوارک‌دار، بن رست‌ها بی‌دوام، در بخش گلدار به صورت پراکنده، پنجه بر، با لب‌های سرنیزه‌ای، نوک کند در انتها خطی، کامل و در پایینی چند بخشی است. گلچه‌های این گیاه به طول حدود 3 میلیمتر، زرد رنگ، مجتمع در گل آذین‌های متعدد پانیکول (کپه، کلاپرک) کوچک هستند. کپه‌ها خمیده تا واژگون، به قطر حدود نیم سانتیمتر بر روی شاخه‌های کوچک در دسته‌های تا چهارتایی و کمابیش بدون پایک مستقر هستند. برگه‌های گریبان تخم مرغی، محدب و در سطح پشتی گردینه پوش‌اند. دوره گلدهی اوایل خرداد ماه تا اواخر مرداد ماه است و میوه فندقه تخم مرغی به رنگ قهوه‌ای روشن و به ابعاد 0.3 * 0.6 میلی متر تولید می‌کند.
جدول 1- مشخصات گیاهشناسی افسنطین
|
نام فارسی
|
افسنطین، افسنتین، مروه تلخ، زریره
|
|
نام انگلیسی
|
Common wormwood
|
|
نام علمی
|
Artemisia absinthium L.
|
|
خانواده
|
Asteraceae
|
شکل 1- آشنایی با بوته، برگ، گل و بذر گیاه افسنطین
کاشت
افسنطین در دوره‌های مختلف رویشی نیاز نوری زیادی دارد. همچنین به آب و هوای گرم و معتدل علاقه‌مند است. در ایران بیشتر در مناطقی که اقلیم مشابه مدیترانه‌ای دارند توزیع یافته‌اند. مقاوم به خشکی است و مساعد برای کشت دیم است. قابلیت کشت در هر خاکی دارد، ولی خاک‌های با بافت سنگین و غنی از کلسیم و هوموس و pH بین 6 تا 7.5 را ترجیح می‌دهد. در طبیعت هم در مناطقی که خاک‌های آهکی و در عین حال هوموس بالا دارند دیده می‌شود.
کاشت افسنطین به دو روش انجام می‌شود : یکی از روش‌ها تکثیر از طریق تقسیم بوته یا تکثیر رویشی است که روش مستقیم است و روش دیگر از طریق بذر صورت می‌گیرد که روش غیرمستقیم است. در روش غیرمستقیم، بذرها را در زمان مناسب در خزانه هوای آزاد که قبلا بستر آن را برای این منظور آماده کرده‌اند کشت می‌کنند. پس از آبیاری منظم و وجین علف‌های هرز سطح خزانه، نشاها را در فصل پاییز به زمین اصلی منتقل می‌کنند. تراکم 40 تا 65 هزار بوته در هکتار کافی است. پس از انتقال نشاها به زمین اصلی، باید زمین را بلافاصله آبیاری کرد. به منظور تکثیر رویشی از طریق تقسیم بوته‌ها، می‌بایست بوته‌های سه تا چهار ساله و عاری از قارچ و باکتری را انتخاب و در زمان مناسب از خاک خارج کرد، سپس هر بوته را 10 تا 15 قسمت کرد و در زمین مناسب کاشت کرد.
علاوه بر کشت مستقیم بذرها در بستر اصلی، کشت غیرمستقیم افسنطین نیز متداول است. برای کشت غیرمستقیم، بذرها را در اوایل بهار در خزانه‌ی هوای آزاد می‌کارند سپس نشاها را در فصل پاییز و اوایل مهر به زمین اصلی منتقل می‌کنند. زمان مناسب برای تکثیر رویشی اوایل بهار است. در هر دو روش فاصله ردیف‌های کاشت بایستی بین 50 تا 60 سانتیمتر و فاصله دو بوته روی ردیف کاشت 30 تا 40 سانتیمتر باشد.
شکل 2- مزرعه افسنطین
داشت
افسنطین آبیاری متوسطی نیاز دارد این گیاه در برابر خشکی مقاوم است و میتوان آن را به صورت دیم هم کشت نمود.
کود حیوانی در افزایش عملکرد این گیاه مؤثر است. بهترین فصل برای دادن کود حیوانی پاییز است. کود باید کاملا پوسیده و به میزان 25 تا 30 تن در هکتار باشد. لازم است از سال دوم رویش افسنطین به میزان 60 تا 70 کیلوگرم در هکتار کود ازت، 50 تا 60 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 50 تا 60 کیلوگرم اکسید پتاس به خاک افزوده شود. افزودن کودهای شیمیایی از سال دوم رویش به میزان 70-60 کیلوگرم در هکتار ازت، 50 تا 60 کیلوگرم در هکتار اکسی فسفر و 60-50 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس توصیه می‌شود.
برداشت
در سال اول رویش یکبار و در سال‌های بعد دو و یا حتی سه بار میتوان محصول را برداشت کرد. عمل برداشت بر مبنای منطقه کاشت آن، از اوایل خرداد ماه تا اواخر شهریور ماه و یا اوایل مهر ماه انجام می‌گیرد. گیاهان را باید از فاصله 50 سانتیمتری از سطح زمین برداشت کرد. در صورت برداشت زیادتر، گیاه دچار اختلال فیزیولوژیک می‌شود. برداشت مجاز در حد 50 درصد تولید سبز سال جدید، علاوه بر بهره‌برداری از آن‌ها، موجب حذف تنیدگی شاخه‌های پایه‌های مجاور در یکدیگر و تقویت بوته‌ها می‌شود.
شکل 3- برداشت دستی افسنطین