امروزه استفاده از بقولات علوفه‌ای يكساله، در تناوب زراعي به عنوان پشتوانه‌ي هر سيستم زراعي پايدار به شمار مي‌آيد. براي توليد جبران بخشي از كمبود علوفه‌ي كشور در شرايط بحراني، در مناطق سرد و معتدل سرد كشور مثل اردبیل، كشت بقولات علوفه‌اي يكساله توصیه می‌شود. با ورود اين گياهان به چرخه‌ي تناوب ضمن افزايش تنوع زيستي وكاهش تقاضا براي مصرف كودهاي شيميايي، عملكرد گياهاني كه بعد از آن‌ها كشت می‌گردند نيز افزايش مي‌یابد. کشت علوفه دیم از جمله نخود علوفه‌ای در تناوب کشت گندم و جو به‌جای آیش، که فقط منجر به بی‌ثمر ماندن خاک مزرعه می‌شود، به کشاورزان توصیه می‌شود. نخود علوفه‌ای یکی از گیاهان توصیه شده در این زمینه است. علوفه‌ي حاصل از نخود، علاوه بر مصرف كود سبز، به‌صورت مختلف نظير چراي مستقيم، علوفه‌ي تَر و علوفه‌ي خشك مورد استفاده قرار مي‌گيرد و همچنین برای حفاظت و جلوگیری از فرسایش خاک کاشته می‌شود. در بيشتر مناطق دنيا، احياء اين گياهان مورد توجه همگاني قرار گرفته است.
مشخصات گیاهشناسی نخود علوفه‌ای
نخود علوفه‌ای با نام علمی (pisum arvense) از خانواده (legume)، گياهي خودگشن، يكساله، داراي ساقه‌هاي باريك و بالا رونده است. برگ‌ها مركب، داراي يك تا پنج برگچه بوده و در انتها به پيچك‌هاي شاخك‌دار منتهي مي‌شوند. گل‌ها به‌صورت انفرادي يا دوتايي و رنگ آن در گونه‌هاي مختلف از سفيد، صورتي، بنفش و گاهي ارغواني متفاوت مي‌باشند. گلبرگ‌ها پرچم‌ها و مادگي را در ميان مي‌گيرند. طول دوره‌ي گلدهي اين گياه 35 -30روز مي‌باشد.
شکل1-نخود علوفه‌ای
زمان کاشت
نخود علوفه‌اي را مي‌توان در همه فصول كشت كرد. كشت بهاره و انتظاري اين گياه در شرايط آبي و كم آبياري مناطق سرد كشور، با اهداف توليد علوفه و كود سبز انجام مي‌گيرد. با توجه به کمبود منابع آب زیرزمینی و افزایش روزافزون جمعیت دامداران، باید توجه ویژه‌ای به تامین علوفه برای دام‌ها انجام گیرد. براي استفاده بهتر از نزولات جوی، ضروري است در شرايط ديم مناطق سرد، كشت انتظاري اين گياه به‌دليل عملكرد علوفه به كشت بهاره‌ي آن ترجيح داده مي‌شود.
شکل2-مزرعه نخود علوفه‌ای
کاشت
عمق كاشت با توجه به اندازه بذر و بافت خاك از 3-5 سانتی‌متر متفاوت مي‌باشد. ميزان بذر با توجه به شرایط و بستر خاك تهيه شده، از 150 تا 125 كیلوگرم در هكتار متفاوت است. بذور نخود علوفه‌اي با - 50 100كیلوگرم فسفات آمونيم و 100-50 كیلوگرم سولفات پتاسيم به‌طور كامل مخلوط شده، سپس به‌وسيله روش دست پاش، استفاده از بذر افشان سانتریفیوژ و یا عمیقکار گندم ديم، کشت نمود. نخود علوفه‌ای را میتوان بدون انجام شخم و عملیات خاکورزی با استفاده از عمیقکار گندم دیم در داخل بقایای کلش گندم و جو کشت نمود.
داشت
طول دوره‌ی گلدهی نخود علوفه‌ای ۳۵- ۳۰ روز می‌باشد. طول دوره‌ي رويشي اين گياه با هدف توليد علوفه (برداشت در مرحله پنجاه درصد گلدهي 65-55 روز) با توجه به شرايط آب و هوايي متفاوت مي‌باشد.
برداشت
مناسب‌ترین زمان برداشت نخود علوفه‌ای، مرحله رشد 50 درصد گلدهی می‌باشد. این مرحله رشد، مصادف با زمانی است که غلاف‌های پایینی تشیکل و نیمه پر شده و گیاه گلدار است. برداشت با داس، داس بلند و یا توسط دروگر غلات انجام می‌گیرد.
مجد، رقیه.(1402).آشنایی با کشت نخود علوفه‌ای در دیمزارها.اردبیل: مدیریت هماهنگی ترویج استان اردبیل