آشنایی با گیاه دارویی سرخاب کولی

مشخصات گیاه‌شناسی سرخاب کولی

سرخاب کولی با نام علمی (Phytolacca americana L) از خانواده (Phytolaccaceae)، گیاهی است علفی، چندساله، دارای ریشه ضخیم و ساق‌های منشعب، گوشتدار، به ارتفاع 1 تا 2 متر است. اندام هوائی آن رنگ سبز با لکه‌های به رنگ بنفش و قرمز است از این جهت غالبا به رنگ سبز مایل به قرمز جلوه می‌کند. برگ‌ها بیضوی دراز نوك تیز، عاری از دندانه، فاقد هرگونه تار و به طول 10 تا 40 سانتیمتر، گل‌ها کوچك، گلی رنگ و مجتمع به صورت خوشه‌های باریك، به درازای  10 تا 50 سانتیمتر و پس از آمیزش نیز هر یك میوه‌ها به صورت سته به رنگ بنفش و محتوی شیره قرمز رنگ تبدیل می‌شود. در داخل پوشش گل این گیاه، 10 پرچم و یك مادگی منتهی به 10 خامه جای دارد. این گونه در شمال به سرخاب کولی، سرخاب و جوکی سرخاب معروف است.

جدول 1- مشخصات گیاه‌شناسی سرخاب کولی

شکل 1- آشنایی با بوته، برگ، گل و میوه گیاه سرخاب کولی

کاشت، داشت سرخاب کولی

گیاه سرخاب کولی از جمله گیاهانی است که ما می‌توانیم همزمان مرحله گلدهی، ظهور میوه نارس،  میوه رسیده و بذر آن را در یك بوته ببینیم. گلدهی این گیاه طوری است که ابتدا گل‌های نزدیك دمگل شکوفا می‌شوند و بعد گل‌های را گل‌آذین باز می‌شوند، رسیدن میوه نیز ابتدا مربوط به میوه‌های ابتدایی خوشه بعد به سمت میوه‌های راسی خوشه می‌باشد.

ازدیاد این گیاه از طریق بذر صورت می‌گیرد. بذر این گیاه به رنگ بنفش و وزن هزار دانه آن معادل 5.847 گرم است. در صورتی که بذر آن اواخر اسفند و اوایل فروردین کشت شود به راحتی جوانه خواهد زد. میزان بذر مورد نیاز برای هر هکتار زمین 200 تا 500 گرم می‌باشد.

با توجه به رویشگاه طبیعی این گیاه که در مناطق مرطوب و آبگیر استان‌های شمالی می‌باشد، کشت آن در این مناطق توصیه می‌شود و یقینا در سایر مناطق کشور نیاز به آبیاری می‌باشد.

شکل 2- رویش طبیعی این گیاه که در مناطق مرطوب و آبگیر

برداشت

رشد رویشی سرخاب کولی از فروردین ماه شروع و تا اواخر تابستان ادامه می‌یابد، گلدهی آن از خرداد آغاز و تا اواخر مهر ماه خاتمه می‌یابد. شروع تشکیل میوه نیز از اوایل تیر ماه شروع می‌شود و بعد از حدود یك ماه میوه‌ها شروع به رسیدن می‌کنند و سرانجام بعد از مهر بذرها قابل برداشت می‌شوند. اتمام مراحل فنولوژی که معمولا با خشك شدن گیاه همراه است بعد از آبان ماه شروع می‌شود.