مقاله آشنایی با بیماری سوختگی برگ گندم

سوختگی برگ گندم یکی از مخرب‌ترین بیماری‌ها برگی گندم است. اثر بیماری روی تولید گندم نگرانی جدی تولیدکنندگان در مناطق گرم با میزان بارندگی بالا است. در صورت بروز اپیدمی‌های شدید کاهش محصول بین 25 تا 50 درصد گزارش شده است. قارچ عامل بیماری بیشتر جنس Septoria به عنوان شکل غیرجنسی عامل بیماری معرفی شده بود. اما در سال 2011 شکل غیرجنسی به جنس Zymoseptoria منتقل شد. شکل جنسی عامل بیماری قارچی به نام MycosphaerellaT, graminicola (fuckel) J. Schrot می‌باشد.

 

علائم بیماری

بروز نواحی کلروتیک در برگ‌های پایین‌تر از اولیین علائم مشهود بیماری است. این نواحی به سرعت توسعه پیدا می‌کنند و تبدیل به لکه‌های نکروتیک به رنگ قهوه‌ای روشن می‌گردند. اگر شرایط محیطی مطلوب باشد، لکه‌های نکروتیک به هم متصل شده و بافت برگ به رنگ خاکستری روشن در می‌آید. پیکنیدهای روشن تا قهوه‌ای تیره درون لکه‌های نکروتیک ایجاد می‌گردند.

بقایای آلوده منبع اولیه‌ زادمایه برای بروز بیماری هستند. پیکنیدیوسپورها در طول دوره خیس‌شدگی تولید می‌شوند و به وسیله نیروی ضربه‌ای باران پراکنده می‌شوند. حرکت کنیدی‌ها از بقایای گیاهی به برگ‌های پایین‌تر و سپس به برگ‌های بالاتر صورت می‌پذیرد. همچنین حرکت افقی نیز از برگی به برگ دیگر می‌تواند اتفاق بیافتد. رطوبت نسبی بالا بعد از آلودگی اولیه برای تشکیل پیکنیدها و توسعه علائم ضروری می‌باشد. علائم اولیه در گندم روی برگ‌های پایین‌تر نزدیک سطح خاک ظاهر می‌شود. بعد از خروج برگ پرچم، شدت بیماری به سرعت افزایش یافته و تحت شرایط مطلوب، علائم بیماری 25 تا 35 روز بعد از ظهور سنبله مشاهده می‌شود.

 

بیماری سوختگی برگ گندم

شکل1- بیماری سوختگی برگ گندم

دامنه میزبانی

ارزیابی واکنش گندم‌های دیپلویید، تتراپلویید و هگزاپلویید نسبت به بیماری نشان داده است که گندم‌های دیپلویید و تتراپلویید از گندم‌های هگزاپلویید مقاوم‌تر هستند.

مبارزه

-کشت ارقام مقاوم مانند سیمره، کرخه و یاواروس و یا ارقام نیمه مقاوم مانند: چمران و زاگرس

-تناوب زراعی

-پرهیز از زود کاشتی در مزارع آلوده

-اقدام به سمپاشی در صورت مشاهده بیماری با سموم گروه آزول‌ها مانند پروپیکونازول، دیفنوکونازول و..

توصیه‌های فنی

علاوه بر مواردی که در بخش مبارزه با بیماری گفته شد. از بین بردن بقایای گیاهی در کاهش بیماری‌های که در کاه و کلش زنده می‌مانند و شرایط سخت را می‌گذرانند مهم است. آیش یکساله نیز بدلیل عدم وجود میزبان اصلی در اینگونه بیماری‌ها نیز در کاهش بیماری و جلوگیری از طغیان آن موثر است. در بیماری های برگی گندم نظیر بیماری سوختگی برگ گندم میزان کود ازته رابطه مستقیمی با بیماری دارد بطوری که مصرف زیاد کود ازته بیماری را افزایش می‌دهد بنابراین در مصرف کود ازته دقت شود. علاوه بر قارچکش‌های که گفته شد در مزارع آلوده یک نوبت سمپاشی با قارچکش‌های چون تیلت، فالکن و آمیسترا اکسترا در اواسط پنجه‌زنی و همزمان با مصرف علفکش‌ها توصیه می‌گردد.

 

اصلاحی، محمدرضا. (1398). بیماری سوختگی برگ گندم (ویژه طرح احیای اراضی خوزستان). خوزستان: مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی خوزستان