مقاله آشنایی با بیماری‌های گوجه‌فرنگی در گلخانه (قسمت چهارم)

گوجه‌فرنگی از سبزیجات مهم خانواده بادمجانیان (سولاناسه) است که به صورت وسیعی در سرتاسر جهان در شرایط مزرعه و گلخانه کشت و تولید می‌شود. در نقاط مختلف دنیا محصول فضاي باز یا مزرعه‌اي گوجه‌فرنگی بیشتر براي مصارف صنعتی و انواع گلخانه‌اي آن اغلب براي مصارف تازه‌خوري استفاده می‌گردد. گوجه‌فرنگی مصرف زیادي در صنایع عمده کشاورزي دارد و اکنون تولید آن در جهان به بیش از 160 میلیون تن رسیده است.

 

کپک برگی

عامل بیماری: Fulvia fulva و Cladosporium fulvum

یکی از بیماری‌های رایج روی گوجه‌فرنگی در گلخانه می‌باشد. غالبا برگ‌ها مورد حمله قرار می‌گیرند. ابتدا در سطح زیرین برگ‌ها لکه‌های سبز روشن به وجود می‌آیند و به تدریج کپکی به رنگ سبز زیتونی  ظاهر می‌شود. در سطح رویی برگ‌ها نواحی سبز روشن یا متمایل به زرد دیده می‌شود. برگ‌ها پیچیده، پژمرده شده و ممکن است از گیاه جدا شود. گاهی دمبرگ‌ها، دمگل‌ها، ساقه‌ها، شکوفه‌ها و میوه‌ها نیز مورد حمله قارچ عامل بیماری قرار می‌گیرند. میوه‌های سبز و رسیده مکن است در ساقه‌گاه دارای پوسیدگی سیاه چرم مانند باشند. رطوبت نسبی بالا (90 درصد) و دمای متوسط (24 درجه سلسیوس) برای افزایش بیماری بهینه است. بیماری در رطوبت نسبی کمتر از 85 درصد اتفاق نمی‌افتد (شکل 1).

آثار خسارت ناشی از کپک برگی گوجه‌فرنگی
شکل 1ـ آثار خسارت ناشی از کپک برگی گوجه‌فرنگی

مدیریت

1ـ استفاده از ارقام مقاوم

2ـ به قیم بستن و هرس کردن گیاهان به منظور افزایش تهویه و نیز برقراری تهویه مناسب گلخانه

3ـ تنظیم ردیف‌ها و فاصله بین گیاهان و کاهش رطوبت محیط به کمتر از 85 درصد

خودداری از دادن کود نیتروژنه زیاد

4ـ ضدعفونی بذر به وسیله آب داغ و یا قارچ‌کش‌های مناسب

5ـ عدم آبیاری هنگام عصر یا غروب، تا از این طریق دوره خیس بودن سطح برگ که باعث تشدید بیماری می‌شود کاهش یابد.

6ـ بهداشت زراعی و معدوم کردن بقایای گیاهی محصول قبلی

7ـ بخار دهی بخش‌های تولید محصول در گلخانه با دستگاه بخار آب به مدت حداقل شش ساعت در دمای 55 درجه سلسیوس بعد از برداشت

8ـ سمپاشی با سموم مناسب به محض مشاهده اولین علائم

لکه برگی ناشی از سپتوریا

عامل بیماری: Septoria lycopersici

لکه برگی ناشی از سپتوریا بیشتر روی برگهای پایینی ظاهر می‌شود، لکه‌ها گرد و به قطر تقریبی دو الی شش میلی‌متر با حاشیه‌های قهوه‌ای تیره و مراکز خرمایی تا خاکستری به حالت منقوط با پیکنیدیوم‌های سیاه هستند. هاله زرد باریکی اغلب با لکه‌های برگی همراه است. لکه‌های روی ساقه، دمبرگ و کاسبرگ در مقایسه با لکه‌های روی برگ‌ها اغلب کوچک‌تر و قهوه‌ای تیره‌تر هستند. آلودگی میوه‌ها به ندرت اتفاق می‌افتد (شکل 2).

آثار خسارت ناشی از Septoria lycopersici

شکل 2ـ آثار خسارت ناشی از Septoria lycopersici

مدیریت

1ـ به قیم بستن گیاهان برای بهبود جریان هوا و کاهش تماس بین برگ و خاک

2ـ توجه دقیق به زمان‌بندی آبیاری برای کاهش طول مدت زمانی که گیاهان مرطوب می‌مانند.

3ـ جلوگیری از ورود کارگران و وسایل به داخل گلخانه در هنگام خیس بودن سطح شاخ و برگ

4ـ کنترل علف‌های هرز و از بین بردن بقایای گیاهی از طریق جمع‌آوری یا شخم زدن در خاک

5ـ در صورت لزوم استفاده از قارچ‌کش‌های مناسب

 

قادری،  رضا(1400). گلخانه از دیدگاه یک گیاه‌پزشک (چاپ اول). شیراز: انتشارات مرجع علم.