مشخصات گیاه‌شناسی سنجد
سنجد با نام علمی (Elaeagnus angustifolia) از خانواده (Elaeagnaceae)، درختی به ارتفاع 5 تا 7 متر است که بر روی ساقه‌های برخی گونه‌های آن خارهایی نیز وجود دارد. ساقه‌ها، جوانه‌ها و برگ‌ها از فلس‌هایی کوچک به رنگ نقره‌ای- خاکستری پوشانده شده‌اند و به همین دلیل برخی از قسمت‌های این گیاه بخصوص برگ‌ها سبز- خاکستری بنظر می‌رسند. برگ‌های درخت سنجد کاملا پوشیده و بدون دندانه هستند. قسمت زیرین برگ خاکستری است و سطح رویه آن سبز تیره است. گل‌های زرد، سفید و خاکستری رنگ این گیاه به قطر حدود 1 سانتی‌متر و معطر است و در دسته‌های 1 تا 3 عددی از اواسط تا اواخر بهار شکوفا می‌شوند و فضا را بخصوص در عصر هنگام از عطر پر می‌کنند. گل‌ها به صورت نر، ماده یا حد واسط هستند. گل‌های نر 4 پرچم دارند و گل‌های ماده دارای یک مادگی هستند. گل‌های نر و ماده توامان دارای 4 پرچم و یک مادگی هستند. میوه‌های سنجد نارنجی قرمز رنگ است و 1 تا 2 سانتی‌متر طول دارند و در پاییز می‌رسند. میوه‌ها خوراکی و شیرین هستند. این درختان نسبتا دیرگل هستند و حدود دو ماه بعد از رفع سرمای بهاره گل می‌دهند.
جدول 1- مشخصات گیاه‌شناسی سنجد
|
نام فارسی
|
سنجد
|
|
نام انگلیسی
|
Russian Olive, Oleaster
|
|
نام علمی
|
Elaeagnus angustifolia
|
|
خانواده
|
Elaeagnaceae
|
شکل 1- آشنایی با درخت، برگ، گل و میوه گیاه سنجد
کاشت
درختان سنجد در زمستان سرما را تا 34- درجه سانتی‌گراد به خوبی تحمل می‌کنند. اگر زمستان سردتر از این حد شود و به خصوص بادهای سرد و خشک وجود داشته باشند، احتمال آسیب دیدن سرشاخه‌های این گیاه و خشک شدن آنان وجود دارد، اما معمولا خطر دیگری گیاه را تهدید نمی‌کند. این گیاه مشکلی با تابستان‌های گرم ندارد و تا دمای 45 درجه سانتی‌گراد را در تابستان به خوبی تحمل می‌کند و در اکثر نقاط کشور بدون هیچ مشکلی قابل کشت و پرورش است.
این گیاه به مکانی با نور کامل آفتاب یعنی حداقل 6 تا 8 ساعت نور مستقیم آفتاب نیاز دارند. سایه اندک را تا حدودی تحمل می‌کند. سایه بودن محیط و کمبود نور یکی از دلایل عدم گلدهی این گیاهان است. درخت سنجد با انواع خاک‌ها مشکلی ندارد، اما عدم ماندگاری آب در خاک آنان مهم است، زیرا این مسئله می‌تواند موجب پوسیدگی و از بین رفتن گیاه شود. بنابراین خاک محل کاشت آنان باید از زهکش خوبی برخوردار باشد.
شکل 2- باغستان سنجد
داشت
درختان بالغ سنجد به کم آبی بسیار مقاوم هستند، ولی در سال اول بعد از کاشت نهال بهتر است که آبیاری را به شکل منظم و مرتب انجام داد تا توسعه سیستم ریشه به خوبی انجام گیرد. گیاهان بالغ شرایط خشکی خاک را به شکل قابل قبولی تحمل می‌کنند به نحوی که میتوان آبیاری آنان را هر 3 هفته یک بار و حتی با مدت زمانی طولانی‌تر انجام داد. آبیاری بیش از اندازه و ماندگاری آب در محیط اطراف ریشه‌ها از دلایل زرد شدن و ریزش برگ‌ها و خزان زودرس این گیاه و در نهایت از بین رفتن تمامی گیاه است. آبیاری در ماه‌های تیر و مرداد برای تولید مطلوب در درخت سنجد بسیار اهمیت دارد. درخت سنجد در بین درختان مثمر کمترین نیاز آبی را دارد و در مناطق دارای 130 تا 150 میلی‌متر بارندگی سبز می‌ماند و به خوبی رشد می‌کند.
اصولا این درختان نیاز به کوددهی ندارند، اما استفاده از 10 تا 20 تن کود حیوانی پوسیده و نیز کود شیمیایی به میزان محدود توصیه می‌شود.
برداشت
درخت سنجد در اواسط خرداد ماه شروع به گلدهی می‌کند و پس از یک دوره 4 تا 5 ماه در فصل پاییز، از اواسط مهر تا اواخر آبان، زمان برداشت میوه این محصول است. بهترین زمان خرید عمده سنجد آذر ماه است، چون اکثرا بار از درختان جمع‌آوری شده و تمیز شده است.
شکل 3- برداشت دستی سنجد