مشخصات گیاه‌شناسی کلم
کلم با نام علمی (Brassica oleracea) از خانواده (Brassicaceae)، گياهي است دو ساقه، ساقه در سال اول کوتاه و طوقهاي و برگ‌ها به شکل روزت بر روي آن قرار دارند. در سال دوم ساقه رشد کرده و گاهي قد آن به 1.5 متر مي‌رسد. ساقه صاف و بدون برگ و رنگ آن سبز مايل به کبود است. که روي آن را مايع مومي شکلي مي‌پوشاند. بذرها به رنگ‌هاي مختلف (سياه، قرمز، قهوه‌اي) و گرد هستند. ريشه کلم تا عمق زيادي در زمين نفوذ مي‌کند. عمق نفوذ ريشه گاهي به 1.5 متر مي‌رسد.
جدول 1- مشخصات گیاه‌شناسی کلم
|
نام فارسی
|
کلم
|
|
نام انگلیسی
|
Cabbage
|
|
نام علمی
|
Brassica oleracea
|
|
خانواده
|
Brassicaceae
|
شکل 1- آشنایی با بوته، برگ، گل و بذر کلم
کاشت
از آنجا که کلم در زمره محصولات سرد به شمار مي‌آيد و طالب هواي خنک است، براي کاشت به خاک حاصلخيز نيازمند است. ارقام زودرس کلم در خاک‌هاي شني و سبک با ماده آلي بالا و ارقام پائيزه ديررس در خاک‌هاي رسي و شني و لومي سنگين به خوبي رشد مي‌کنند. مناسب‌ترين pH براي رشد 5/5 -6 است ولي pH 5/5 -7 را نيز تحمل مي‌کند. واکنش اين محصول نسبت به طول روز خنثي است. از کاشت کلم در خاک‌هاي سبک فاقد ماده آلي بايستي اجتناب کرد.
درجه حرارت مطلوب براي رشد بوته 15-18 درجه سانتيگراد و کمترين درجه حرارت جهت رشد محصول 4 و حداکثر 22 درجه سانتيگراد است. براي جوانه‌زني بذر در خاک دامنه درجه حرارت مناسب 7-25 درجه سانتيگراد و حد مطلوب 30 درجه سانتيگراد است.
زمان‌هاي کاشت، داشت و برداشت کلم در مناطق مختلف کشور متفاوت است. به طور کلي در مناطق سردسير کشت بذر از اوايل فروردين، انتقال نشاء به زمين اصلي از اواسط ارديبهشت و برداشت محصول بسته به زودرسي و ديررسي ارقام از اواخر تير ماه شروع مي‌شود. در حالي که در مناطق گرمسير کشت بذر در خزانه از نيمه شهريور، انتقال نشاء به زمين اصلي از اواخر مهر و برداشت محصول بسته به ارقام مورد کشت از اواسط دي ماه شروع مي‌شود.
شکل 2- مزرعه کلم
داشت
آبياري بلافاصله بعد از انتقال نشاء و بعد از آن آبياري به صورت سه روز يک بار انجام می‌شود. بطور کلی آبياري به طور متوسط هر 7 روز يک بار بعد از استقرار کامل گياه باید انجام شود.
براي کاشت اين محصول زمين را در پائيز شخم زده و 15-20 تن در هکتار کود دامي به آن مي‌افزائيم. در فصل مناسب کشت مجددا زمين را شخم‌زده و بعد از يک بار ديسک‌زدن کودهاي شيميايي مورد نياز را به خاک اضافه مي‌کنيم. به اين ترتيب که قسمتي از ازت و تمامي کود فسفره و پتاسه مورد نياز را کمي قبل از کاشت با خاک مخلوط کرده و به تدريج باقي‌مانده کود ازته را به صورت سرک به مزرعه مي‌دهيم. ميزان کود ازته مورد نياز 100-150 کيلوگرم در هکتار، ميزان کود فسفره مورد نياز 100-75 کيلوگرم در هکتار و ميزان کود پتاسه مورد نياز 30-45 کيلوگرم در هکتار مي‌باشد.
برداشت
برداشت محصول در مناطق سردسير از اواخر تير ماه و در مناطق گرمسير از اواسط دي ماه شروع مي‌شود. از نظر کيفي محصول رسيده و آماده برداشت بايستي توپر و متراکم باشد و با وارد کردن ضربه به آن صدايي خاص (مانند زماني که ضرب‌هاي به يک بشکه پر مي‌زنيم) به گوش برسد. از نظر طعم نيز بايستي شيرين با تندي بسيار کم، ترد و آبدار باشد.
شکل 3- برداشت دستی کلم