مشخصات گیاه گون علوفه‌ای
گون علوفه‌ای با نام علمی (Astragalus cyclophyllon G. Beck) و ارتفاع تاج پوشش گیاه تا 70 سانتیمتر، قطر بوته‌ها تا 75 سانتیمتر، در هر بوته بالغ تعداد ساقه گل‌دهنده تا 60 عدد نیز می‌رسد. طول عمر گیاه در حدود 120 روز در سال می‌باشد و گیاه دارای خواب تابستانه و زمستانه است. زمان چرای آن در مرتع، اردیبهشت ماه تا خرداد ماه است. میزان پروتئین آن از 11 تا 13.5درصد می‌باشد. ارزش رجحانی این گونه 36 درصد است که در ابتدای فصل حد قابل توجه‌ی از نیاز غذایی دام‌های رویشگاه‌های با بارندگی 170 تا 400 میلی‌متر به عناصر ضروری ازجمله کلسیم و فسفر را تأمین می‌نماید. با توجه به وجود کرک در سطح برگ‌ها مقاومت خوبی به کم آبی دارد.
شکل 1- آشنایی با بوته، گل، بذر گیاه گون علوفه‌ای
کاشت
گون علوفه‌ای گیاهی چندساله است، از این رو لازم است تا با شخم عمیق ( 25 تا 30 سانتیمتر) و دیسک بستر کاشت آماده شود. خاک‌های خوب و حاصلخیز با کلسیم کافی برای گون علوفه‌ای مناسب‌تر واکنش خاک در pH 6.5 تا 7.5 است.
گون علوفه‌ای را میتوان در دو فصل پاییز (بعد از اولین بارندگی پاییزه) و بهار (هرچه سریعتر به محض آمادگی شرایط زمین برای کاشت) کشت نمود اما کاشت پاییزه آن بهتر است. اولین بارندگی پاییزه در دیمزارهای استان اصفهان معمولا اواخر آبان ماه می‌باشد.
عمق کاشت بذر حدود 3 سانتیمتر است. البته باید در خاک‌های رسی و سنگین، عمق کاشت کمتر و در خاک‌های شنی و سبک، کمی بیشتر در نظر گرفته شود. کاشت بذر گون علوفه‌ای به دو روش انجام می‌شود: 1- دستپاش و 2- ماشین‌های بذرافشان. در بذرکاری گون علوفه‌ای، باید بذر به طور یکنواخت در عرصه پخش شده و روی آن با ماسه غیرشور یا کلش گندم پوشیده شود.
داشت
بر اساس آزمون خاک، میزان کود مورد نیاز و روش مصرف کود شیمیایی تعیین می‌شود. بهتر است کودهای شیمیایی فسفر، پتاسیم و برخی از کودهای ریزمغذی قبل از کشت مصرف شوند. گون علوفه‌ای از خانواده لگومینوز بوده و قادر به تثبیت ازت هوا توسط باکتری‌های موجود در گره‌های ریشه می‌باشد، از این رو مصرف زیاد کود ازت برای این محصول توصیه نمی‌شود اما با توجه به اثرهای مفید کودهای پتاسیمی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه و نیاز یکسان گون علوفه‌ای به عناصر ازت و پتاسیم، در صورت توصیه آزمایشگاه، کودهای ازت و پتاس همراه با هم استفاده شوند. بهتر است در سال‌های بعد، درصورت بروز علائم کمبود عناصر غذایی به منظور بررسی وضعیت تغذیه‌ای گون علوفه‌ای با مشورت کارشناس تغذیه و با انجام تجزیه برگ و آزمون خاک، کود مورد نیاز تعیین و مصرف شود. اما به طور معمول، نیاز کودی گون علوفه‌ای به ازای هر تن علوفه خشک تولیدی 20 کیلوگرم ازت، 5-10 کیلوگرم فسفر (P2O5) و 5-10 کیلوگرم پتاسیم است.
شکل 2- مزرعه گون علوفه‌ای
برداشت
برداشت علوفه گون علوفه‌ای تازه کشت شده در مرحله 75-50 درصد گلدهی (که دارای بیشترین کیفیت علوفه می‌باشد) یعنی از نیمه دوم خرداد ماه شروع می‌شود. ولی برداشت چین‌های بعدی در مرحله ظهور 10-15 درصد گل‌های گون انجام می‌گردد. کیفیت علوفه بستگی به مقدار مواد مغذی دارد که حیوان در کوتاه‌ترین مدت از علوفه بدست می‌آورد بیشترین مقدار پروتئین خام (13.5درصد) و ماده خشک قابل هضم (62.2درصد) را در مرحله 50-75 درصد گلدهی و بیشترین تجزیه‌پذیری ماده خشک (43.33درصد) را در مرحله رشد رویشی دارد.
برداشت بذر در مرحله‌ای که غلاف‌های قهوه‌ای گون علوفه‌ای کاملا باز شده‌اند انجام می‌شود. زمان رسیدن بذرها در مناطق مختلف با توجه به ارتفاع از سطح دریا، رطوبت خاک و متوسط دمای فصل بهار متغیر است. در استان اصفهان اواخر تیرماه (هفته آخر تیر) زمان مناسب برداشت بذر است.
در صورت عدم چرا، در مساحت‌های زیاد گون علوفه‌ای را میتوان با ماشین موور برداشت نمود و بعد با دستگاه ریک، علف‌ها ردیف شده و بعد از 48-72 ساعت هواخوری، بسته‌بندی و انبار کرد.